Өскемен қаласының білім беру бөлімінің әдістемелік кабинеті Әдістемелік хат Мектеп дамуының қазіргі кезең

1. 
   Мұғалімге қажетті: сабақта берілетін мазмұндаманың баяндалу барысын мұқият ойластыру, барлық тұжырымдамалардың, сұрақтардың дұрыс және нақты айтылуы; жазбалардың барлық түрлерінің (тақтада, журналда, оқушылардың күнделіктерінде және т.с.с.) сауатты орындалуы; түсінікті жазумен жазылуы.
   
2. 
   Өз сөзінде құрылымы дұрыс емес сөйлемдер мен сөз тіркестерін, дыбысталу нормаларының бұзылуын, сөздің орынсыз қолданылуын және тапсырмалар мен анықтамалардың тұжырымдамаларында қателіктерді болдырмау.
   
3. 
   Оқушылардың сөздік қорын толықтыру мен нақтылау бағытында, оқытылатын пән бойынша жаңа терминдермен таныстыру бағытында үздіксіз жүйелі жұмыс жүргізу. Жаңа терминдерді түсіндіргенде сөзді анық, таза айту, тақтаға жазу және дәптерлеріне жаздыру, олардың мағынасының меңгерілуін және дұрыс қолдануларын үнемі тексеріп отыру. Оқытылатын пәнге, бағдарламаның айтылмыш тарауына қатысты жазылуы мен дыбысталуы қиын сөздерге плакаттар мен кестелерді қолдану.
   
4. 
   Барлық сабақтарда оқылған материал бойынша талдауды, саралауды, салыстыруды, сәйкестендіруді, жауап беру барысында қажетті дәлелдемелер келтіруді, қортындылаудың немесе түйіндеуді және жинақтауды орындай алу бейімділіктерін қалыптастыруға көп көңіл бөлу.
   
5. 
   Оқушыларды оқулықпен, әртүрлі анықтамалық әдебиеттермен, тізімдемелермен, картотекалармен жұмыс жасауға үйрету.
   
6. 
   Дәптерлердің ұқыпты жүргізілуі мен ондағы барлық жазбалардың сауатты толтырылуын қадағалау.
   
7. 
   Жіберілген қателерді түзетіп отыру.
   
8. 
   Дәріс алушыларда оқытылатын пәндер бойынша арнайы дәптерлерінің болуын, олардың мектепте бекітілген тәртіпке сай толтырылуын, жүргізілуін, бірыңғай орфографиялық режімнің орындалуын қадағалау.
   
9. 
   Оқушылардың математикалық тіл мәдениетін жетілдіру үшін сабақтан тыс жұмыстардың барлық түрлерін қолдану (олимпиада, сайыстар, факультативтер, үйірмелік оқулар, пікір таластар, семинарлар, КВН, т.с.с.).
   

Оқушылар орындауға міндетті:

- материалды логикалық тұрғыдан дұрыс және бірізді баяндау;

- логикалық екпінді, үзіліс жасауды, дұрыс дауыс ырғағын сақтай отырып қатты және нақты жауап беру.

Оқушылардың сөйлеу мәдениеті үшін мынадай біліктіліктері де маңызды, мұғалім мен жолдастарының сөзін тыңдай білу және түсіне білу, басқалардың пікіріне мұқият көңіл бөлу, сұрақ қоя білу, мәселені талқылауға қатысу біліктілігі.
ІІІ. Оқушылардың жазбаша жұмыстары мен дәптерлері туралы

1. 
   Жазбаша жұмыстардың түрлері туралы
   

1. 
   Оқушылардың сыныпта және үйде орындайтын жазбаша жұмыстарының негізгі түрлері оқыту жұмыстары болып табылады.
   
2. 
   Математика мен физикадан ағымдағы және қорытынды жазбаша бақылау жұмыстары, өзіндік жұмыстар, тест түрінде жүргізіледі.
   

оқыту жұмыстарының барлық түрлерін орындау үшін оқушыларда келесі кезектегі дәптерлер саны болуы керек:

Бақылау және зертхана жұмыстарының дәптерлері оқу жылы бойы мектепте сақталады және оқушыларға бақылау жұмыстарын орындау үшін ғана беріледі.

- 5-6 сынып оқушылары 12 -18 беттік стандарт дәптерлерді қолданады. Қалың дәптерлер 7-11 сынып оқушыларына қолдануға рұқсат беріледі.

-Пәнге арналған дәптер сырт келбеті ұқыпты болу керек.

-Дәптердің мұқабасын толтыру талабы: дәптердің неге арналғанын көрсету (математика пәніне арналған, бақылау жұмысына арналған). Оның мұқабасында (алдыңғы бетіне) келесі жазу болады:

• 
  Жұмысты орындау барысында оқушыларға шет сызығына шығуға болмайды (шет сызығының сыртына жоғарғы сынып оқушыларына дәріс барысында ескертулер жазуына рұқсат етіледі). Барлық пәндерде дәптерге азат жолдан бастап жазу ережесі сақталады.
  
• 
  Математикада 5-11 сыныптарды күнді шет сызығының ішіне немесе жолға цифрмен жазуға болады.
  
• 
  Шет сызығының өлшемін мұғалім өзінің пәніне байланысты (4-5 тор көз) бекітеді.
  
• 
  Математика, алгебра және геометрия бойынша әр сабақта дәптерде жұмыстың түрін көрсету керек (сынып жұмысы, үй жұмысы, өздік жұмысы т.б.). Жаңа жолдан сабақтың тақырыбын жазу керек.
  
• 
  Тапсырманы орындау барысында оқушы тапсырманың, сұрақтың, жаттығудың нөмірін көрсетуі қажет.
  

• 
  Математикада (алгебрада, геометрияда)-ең жоғарғы толық тор көзден бастап жазады, шет сызығынан бір тор көз, бүкпенің алдынан 2 тор көз, әр есептің арасынан 2 тор көз, үй жұмыстары мен сынып жұмыстарының арасында 4 тор көз, жұмыс тақырыбы мен күннің арасында 2 тор көз қалдыру керек.
  
• 
  Математика мен физикадан бақылау және зертханалық жұмыстар арнайы дәптерлерде орындалып, оқу жылы көлемінде мектепте сақталып, бақылау жұмыстары мен қатемен жұмыстар жасағанда оқушыларға таратылып беріледі.
  
• 
  Оқушылар дәптерге көк немесе күлгін пастамен жазады. Қара немесе жасыл сияны, қарандашты графиктерді салуда, жазудың астын сызуда және т.б. қолдануға болады. Оқушыларға қызыл пастамен жазуға болмайды.
  

• 
  5 сыныпта және 6 сыныптың бірінші жартыжылдығында - барлық оқушылардың үй және сынып жұмыстары күнделікті тексеріледі;
  
• 
  6 сыныптың екінші жарты жылдығында және 7-9 сыныпта нашар үлгеретін оқушылардың дәптерлері күнделікті, ал қалған оқушылардың дәптерлері аптасына 1 рет тексеріледі (геометриядан 8-9 сыныптарда – екі аптада 1 рет тексеріледі );
  
• 
  10-11 сыныпта нашар үлгеретін оқушылардың дәптерлері күнделікті, ал қалған оқушылардың дәптерлері айына 2 рет негізгі тапсырмалар тексеріледі;
  
• 
  5-11 сыныптырда математикадан бақылау жұмыстары тексеріліп, келесі сабақта оқушыларға қайтарылады;
  
• 
  қатемен жұмыс, ереже бойынша жұмыс дәптерлерде жүргізіледі;
  
• 
  ГОСО 2012 бойынша оқушылардың білім, білік дағдыларын бағалауға тиісті ережелерін басшылыққа ала отырып, оқушылардың бақылау жұмыстарын бағалау.
  

- Математика және физикдан оқушылардың дәптерлерін (үй, сынып жұмыстары және т.б.) тексергенде мұғалім жіберілген қателерді түзетеді.

- математика және физикадан 5-11 сыныптар оқушыларының бақылау жұмыстарын тексеру барысында мұғалім жіберілген қателердің астын сызады.

- мұғалім жіберілген қателердің астын қызыл пастамен сызады.

4.3. Оқушылардың бақылау жұмысының бағалары журналға түсіріледі. Егер өздік жұмысы толық сабаққа жоспарланбаса, онда өздік жұмысына (тест) қойылатын бағалар іріктеліп, мұғалімнің таңдауымен қойылуы мүмкін.

4.4. Оқушылардың жазба жұмыстары тексерілгеннен кейін мұғалім типтік қателердің болдырмауын ескертетінін тапсырмалар, қатемен жұмыс береді.

1. 
   Математика және физика пәндерінен оқушылардың жазбаша бақылау жұмыстарын бғалау.
   

• 
  Жұмыс толық орындалған;
  
• 
  Логикалық пайымдауларда және есепті шешу негізінде кемшіліктер мен қателіктер жоқ;
  
• 
  Есептің щещімінде математикалық қателіктер жоқ (оқу материалын білмегендіктен немесе түсінбегендіктен емес пайда болған жаңылыс және нақтылық болмауы мүмкін)
  

• 
  жұмыс толық орындалғанмен, шешу қадамдарында негіздеудің жетіспеуі,
  
• 
  бір қатенің жіберілуі немесе кескінде, суретте, сызбада не графикте екі-үш кемшіліктің не түзетудің болуы.
  

- оқушы міндетті білім деңгейін меңгерген, бірақ бір артық қате немесе кескін, сызбаларда екі-үш кемшілік жіберілуі, түзетудің болуы.

• 
  оқушы міндетті деңгейді меңгермегенін көрсететін өрескел қателер жіберсе.
  

2. 
   Оқушылардың математика және физика пәндерін оқудағы ауызша жауаптарын бағалау.
   

• 
  бағдарлама мен оқулық көлемінде берілген оқу материалының мазмұнын толық ашса;
  
• 
  математикалық терминология мен символиканы дәл қолдана отырып, белгілі логикалық тізбек бойынша материалды сауатты түрде жеткізсе;
  
• 
  жауап берумен бірге сурет, сызба, графикті дұрыс орындаса;
  
• 
  теорияны ашатын мысалдар келтіріп, практикалық тапсырманы жаңа жағдайда қолдана алса;
  
• 
  алдыңғы байланысты тақырыптардан алған теориялық білімін көрсете алса;
  
• 
  мұғалімнің жетелеуінсіз, өздігінен жауап берсе;
  
• 
  қосалқы сұрақтарға жауап беруде бір-екі кемшілік жібергенмен, мұғалімнің ескертуінен кейін оларды оңай түзете алса.
  

• 
  ауызша жауап беруде жауаптың мазмұнын бұзбайтын кейбір қателіктердің болуы;
  

- қосалқы сұрақтарға жауап беруде бір-екі кемшілік жібергенмен, оларды мұғалімнің ескертуінен кейін түзетуі.

- материал мазмұны толық ашылмауы (ретін сақтамай, үзінді түрде жеткізуі), сұрақты жалпы түсініп, бағдарламалық материалды игеруіне жеткілікті біліктілік байқалса;

- математикалық (физикалық) терминологияны, символиканы қолдануда, схемаларда, қосымшаларда қателер жіберілсе және мұғалімнің бірнеше сілтеме сұрақтарынан кейін тапсырма орындалса.

- оқушы практикалық тапсырманы орындау барысында теориялық білімін жаңа жағдайда қолдана алмаса;

- теориялық материалды біле отырып, теорияның қолдануын көрсететін негізгі білік, дағдылардың қалыптасуы жеткіліксіз болса.

Келесі жағдайларда жауапқа «2» баға қойылады:

- оқу материалының негізгі мазмұны ашылмаса;

- оқушының оқу материалының көпбөлігін немесе ең маңызды бөлігін білмейтіндігі анықталған жағдайда;

- ұғымдар анықтамасында математикалық терминдерді қолдануда, суреттерде, сызбаларда немесе графиктерде қателер жіберілсе және олар мұғалімнің сілтемелерінен кейін түзетілмесе.

Оқушылардың білім, білік және дағдысын бағалауда барлық қателерді (өрескел және өрескел емес), жіберілген кемшіліктерді ескеру қажет.

- негізгі ұғымдардың анықтамасын, заңдарын, ережелерін, теорияның негізгі қағидаларын, формулаларын, шамалардың жалпы қабылданған белгіленуін, шамалар мен олардың өлшем бірліктерін білмеу;

- өлшем бірліктердің атауын білмеу;

- жауапта ең негізгісін бөліп көрсете алмау;

- есептерді шығару барысында білімін, есепті шешу алгоритмін қолдана білмеу;

- қорытындылау мен жалпылау жасай алмауы;

- графикті оқи және сала білмеуі;

- түпдерек, оқулық пен анықтамалықты қолдана білмеу;

- теңдеудің түбірін жоғалтуы немесе бөгде түбірді қалдыру;

- еш түсіндірмесіз бір түбірді алып тастау;

- есептеулердегі қателер, егер олар байқаусыз жіберілмеген жағдайда;

- логикалық қателер.

- анықталатын ұғымның негізгі белгілерінің толық қамтылмауынан туындаған дәйектеме, анықтама, түсінік, теориядағы дәлдіктің (нақтылықтың) жетіспеуі немесе осы бір-екі белгісінің қосалқы белгілермен ауысуы;

- графиктің дәл болмауы;

- есепті тиімді емес әдіспен шешуі немесе жауаптың жеткілікті түрде ойластырылмаған шешімі (логиканың сақталмауы, жекеленген сұраақтардың қосалқы сұрақтармен ауысуы)

- анықтамалықпен немесе қосымша әдебиетпен жұмыс жасағанда жұмыстың тиімді емес әдісін қолдануы;

- есепті жалпы түрде шеше алмауы.

- есептеулер және түрлендірулер тәсілдерінің тиімді еместігі;

- сызбаны, графикті, жазбаларды ұқыпсыз орындау.

V. Журналда жазбалар жүргізу туралы.

Сынып журналы мемлекеттік нормативті-қаржылық құжат болып саналады. Сынып журналын ережеге сай жүргізу мектеп мұғалімдерінің барлығына міндетті.

1. Сынып журналындағы барлық жазулар нақты, ұқыпты, көк немесе қара түсті шарикті қаламмен жүргізілуі тиіс.

2. Ұстаздың, сынып жетекшісінің аты-жөні – толық (Қалиева Айгуль Асылханқызы) жазылуы тиіс.

3. Журнал бетінің сол жағында сынып жетекшісі пәннің атауын кіші әріппен, сынып құрамының тізімін алфавиттік тәртіпте әрбір тоқсанның басында барлық оқу пәндері бойынша жазуы тиіс.

4. Мұғалім оқушылардың білімін жүйелі түрде тексеріп, бағалап отыруға міндетті, сонымен қатар әр сабақта ж әрпімен сабақта болмаған оқушыны белгілеуі, ауызша және жазбаша жауапты (жұмыс жүргізілген күннің тұсындағы бағанға) бағалауы керек. Жазбаша жұмыстың бағалары уақтылы журналға қойылуы керек.

Журналға нүкте, минус таңбасы ретінде баға қоюға тыйым салынады.

5. Журнал бетінің сол жағында мұғалім сабақтың өткізілу күнімен айын жазады.

6. Журнал бетінің оң жағында мұғалім

- сабақтың өткізілу уақытын;

- сабақта оқыған тақырыпты;

- үйге берілген тапсырманы;

- біріктірілген сабақ өткізгенде сабақ уақытын екі рет жазып көрсетеді.

Өткізілген практикалық және зертханалық жұмыстар, серуендер, жазбаша бақылау жұмыстары бойынша мұғалім олардың нақты тақырыптары мен ретін жазып көрсетеді.

«Үй тапсырмасы» бағанына мұғалім параграфты, оқулықтың бетінің немесе басқа әдебиеттің бетінің номерін, есептер мен тапсырмалар номерін, практикалық жұмыс бойынша берілген тапсырманы, сонымен қатар тапсырмаларды орындау түрін (оқу, мазмұндау, жаттау т.с.с.) жазады. Егер білім алушыға қайталауға тапсырма берілсе , онда оның көлемін нақты көрсетіп жазуы тиіс.

7. Әр тақырып бойынша сағат саны пән бойынша бағдарлама мен бекітілген күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес болуы керек.

8. Баға қойылатын бетке «бақылау жұмысы», «өзіндік жұмыс» т.с.с. деген жазуларды жазуға болмайды.

9. Әр сабақ сайын пән мұғалімі білім алушылардан сабақ сұрауды жоспарлап және бағаларын журналға қойып отыруға міндетті. Білім алушы жұмысы «2» деп (екі балмен) бағаланған жағдайда мұғалім (мүмкіндігінше) оны 2-3 күн ішінде қайта сұрап бағасын журналға қоюы керек.

10.Қортынды баға үш күнделікті бағадан кем емес бағалар негізінде қойылады. Қортылмайды деген баға үш күнделікті бағасы болмағанда, берілген пән бойынша сабақ уақытының 50%-нан артығында жоқ болғанда немесе себеппен босатылған жағдайда қойылады.

11.Сынақ сабақтары мен тақырыптық бақылау жұмыстары аралығында өтілген тақырып бойынша аралық аттестаттауды қарастырған жөн.

12.Сабақтың тақырыбы бекітілген күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес етіп жазылуы керек.

Мынадай жазуға тыйым салынады: Бақылау жұмысы №1.