Ќоршаѓан орта мен осы ортадаѓы адамдардыњ сезім м‰шелеріне єсер етіп т‰йсік тудыратын барлыќ д‰ние материя делінеді

жүктеу 5,04 Mb.

бет	288/378
Дата	12.02.2020
өлшемі	5,04 Mb.
	#28797

1 ... 284 285 286 287 288 289 290 291 ... 378

(3.2.12.2)

Ионизация болмаған жағдайда К катоттан бөлінген электрондар түгелдей анотқа жетеді десек, онда

(3.2.12.3)

болады.

(3.2.12.1) және (3.2.12.2) формулаларын салыстырып жазуға болады:

(3.2.12.4)

Егер d=5 см,

(бір сантиметр жолда катодтан шыққан электрон жаңадан екі электрон тудырады) болса, онда

тоқ шамасының мыңдаған есе артатындығы көрінеді.

Тәуелсіз газ зарядтарының түрлерін қарастырайық:

Солғын эаряд.

Ұзындығы 30-50 см шыны түтік алып, оның К катод пен А анод электродтары арасына бірнеше жүз вольт кернеу түсіріп, түтік ішіндегі қысымды 13 Па-ға дейін төмендеткенде (3.2.11.4)– суретте көрсетілгендей газ разряды пайда болады.

3.2.12.2-сурет
Бұл суретте 1– катодтық жарқыл немесе катодтық қабыршақ делінеді;

2– катодтық қараңғы кеңістік; 3- солғын разряд; 4 - Фарадей қараңғы кеңістігі; 5– анодтық оң жарқыл.

Потенциялдың кемуі түтік бойымен бір қалыпты болмайды, оның кемуі қараңғы кеңісте өте үлкен болады (а – потенциялдаң катоттық кемуі). Бұдан соң бүкіл түтік бойына потенциял кемуі өте аз болады да (жуықтап алғанда 1-2 В/см), соңында анод маңында анодтық кернеу түсуі байқалады. (суретте в - бөлігі).

Солғын разядты ұстап тұру үшін қажетті негізгі процестер оның катодтық бөлігінде жүреді. Катодтық қараңғы кеңістікте катодтан электрондарды жұлып шығарушы оң иондар және электрондар өте үлкен үдеу алады. Солғын эаряд аймағында электрондардың газ молекулаларын соққылауынан иондану пайда болады. Соққы нәтижесінде катодтан жаңа электрондар жұлынып шығарылады. Бұл екінші реттік электрондардың катодтан шыққан кездегі жылдамдығы аз болады, олар қараңғы кеңістікте үдеу алып тағы да газдарды иондайды. Сөйтіп солғын заряд үзілмейді. Егер түтіктегі қысымды тағы да азайтсақ газ жарқылы азаяды, бірақ түтік қабырғасы жарқылдай бастайды. Мұндай аз қысымда оң иондардың катодтан жұлып шығарған электрондары газ молекулаларымен сирек соқтығысады. Олар үлкен үдеу алып шыны қабырғасына соқтығып жарық шығарады (катодтық люменесценция). Мұндай электрондар ағынын катод сәулелері деп атайды. Анодтық оң жарқыл қозған молекулалардың негізгі күйге ауысуынан туады. Әр түрл газдардың молекулалары бұл жағдайда әр түрлі толқын ұзындықтарындағы сәуле шығарады. Сондықтан оң бағананың жарық шығаруы әр бір газға тән түс береді. Бұл жағдай әр түрлі рекламалар мен жазуларға арналған газды түтіктерде қолданылады. Неон газ разряды түтіктері қызыл, аргон газ разряды түтігі көкшіл- жасыл жарқыл шығарады.

2) Ұшқынды заряд.

Ұшқынды разряд атмосфералық қысымда электр өрісінің жоғарғы кернеулігінде (

) пайда болады. Ұшқын формасы жарқылдаған ирегі бар тармақталған канал болады. Бұл каналмен қысқа мерзім ішінде (

) өте үлкен тоқ

жүреді. Каналдың диаметрі 40 см, ал ұзындығы 10 км-дей болады. Ішіндегі температура өте жоғары болып (=10^-4K) оның жарқырауын тудырады. Газдың тез қызуы қысымның кенет артуына, соққы және дыбыс толқындарының пайда болуына әкеп соғады. Сондықтан, ұшқынды разряд дыбыс құбылысының қуаты аз ұшқын кездегі әлсіз сытырдан бастап бұлттардың арасында найзағай соңынан пайда болатын күннің күркіреу құбылысымен қосарлана жүреді. Ұшқынды разряд стримерлік теория бойынша түсіндіріледі. Стример – күшті иондалған канал. Ол соққы арқылы ионданудан пайда болған электродтар тасқынынан және фотондық ионданудан туады. Тасқындар бірін-бірі қуып жетіп өткізгіш көпір – сн жоғарғы риметрлер тудырады. Бұл өткізгіш көпірмен келесі моменте ұшқындық канал тудырушы қуатты электрондар ағыны жүреді.

Ұшқын заряд іштен жанатын двигательдерде жанған қоспаны тұтату үшін пайдаланылады. Электр жүйелерінде кернеуді ұшқындық разрядттаушы ретінде қолданылады.

жүктеу 5,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 284 285 286 287 288 289 290 291 ... 378