«Қ. Әбдіғұлов» атындағы ӨК-ның пайдалылығын талдау
Кәсіпорынның қаржылық нәтижесі меншік капиталының сомасының өсуімен сипатталады; ең алдымен негізгі қалыптасу көзі ретінде негізгі, инвестициялық қаржылық, төтенше жағдайдан болатын пайда табылады.
Өнеркәсіптік кәсіпорынға қарағанда ауылшаруашылық кәсіпорыны алынған өнімнің барлығын өткізбейді. Оның бір бөлігі (тұқым, фураж, өңдеуге арналған шикізат) өндірілген мақсаттарда қолданылады.
Меншікті өндірістегі өнімдерді тиімді пайдалануға бір жағынан, өсімдік және малшаруашылығы саласының кеңеюуіне, 2-ші жағынан өндірістің тауарлығының өсуі мен қаржылық жағдайының тұрақтылығы байланысты.
Кәсіпорынның пайдалылығы кәсіпорын жұмысының тиімділігін, әртүрлі бағыттағы қызметтің табыстылығын көрсетеді.
7 кесте – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-да атқарылған қызмет түрлері бойынша өнім көлемі мен қызметтердің орташа тізімдік саны
Шаруашылық түрі
|
2004 ж.
|
2003 ж.
|
өндірілген өнім көлемі, м.тг.
|
қызметкерлердің орташа тізімдік саны, адам
|
өндірілген өнім көлемі, м.тг.
|
қызметкерлердің орташа тізімдік саны, адам
|
-ауылшаруашылығы
|
35666
|
259
|
27220
|
195
|
- өсімдік шаруашылығы
|
23097
|
163
|
11835
|
95
|
- мал шаруашылығы
|
12509
|
96
|
10210
|
83
|
- өнеркәсіп
|
6175
|
17
|
5175
|
17
|
Ауылшаруашылық өнімін өндіру көлеміне өнімді өткізу көлемі, яғни халықтардың азық-түлікпен қамтамасыз ету дәрежесі, ал өнеркәсіптің шикізатпен қамтамасыз етілуін көрсетеді.
Өнімді өндіру көлеміне сондай-ақ оның өзіндік құны, пайда сомасы, пайдалылық деңгейі, кәсіпорынның қаржылық жағдайы, оның төлемділігі және басқа да экономикалық көрсеткіштер байланысты. Сондықтан кәсіпорын қызметінің нәтижелерін талдауда ең алдымен ауылшаруашылық өнімін өндіру көлемін зерттеуден бастау қажет.
8 кесте – 2004 ж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-нің астық өнімдерін өндіру және оны өткізу көлемі
Өнім түрлерінің атауы
|
Өткізілген өнім көлемі, ц
|
Өнімнің өзіндік құны, м.тг.
|
Өткізілген өнімнен түскені, мың тг
|
Жалпы табыс (4 бағ. – 3 бағ.)
|
Дәнді дақылдар барлығы:
- бидай
- арпа
|
3805
3740
65
|
3965
3904
61
|
4000
3994
6
|
+35
90
-55
|
Майлы дақылдар барлығы:
- соя
|
3875
3875
|
9630
9630
|
9861
9861
|
+231
+231
|
Қант қызылшасы
|
13365
|
4090
|
4413
|
+323
|
Картоп
|
326
|
413
|
296
|
-117
|
Жем
|
2181
|
793
|
730
|
-73
|
Барлығы:
|
23552
|
18891
|
19300
|
+409
|
Ескертпе – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы өндірістік кооперативінің мәліметтері негізінде талданған.
9 кесте – 2003 ж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-нің астық өнімдерін өндіру және оны өткізу көлемі
Өнім түрлерінің атауы
|
Өткізілген өнім көлемі, ц
|
Өнімнің өзіндік құны, м.тг.
|
Өткізілген өнімнен түскені, мың тг
|
Жалпы табыс (4 бағ. – 3 бағ.)
|
Дәнді дақылдар барлығы:
- бидай
- арпа
|
5754
5336
418
|
3304
3095
209
|
5002
4625
377
|
+1698
+1530
+168
|
9 кестенің жалғасы
|
Майлы дақылдар барлығы:
- соя
|
259
|
388,5
|
6142
|
+2257
|
Қант қызылшасы
|
19784
|
6924
|
9374
|
+2450
|
Картоп
|
1087
|
1033
|
1365
|
+332
|
Дән қалдықтары
|
87
|
17
|
53
|
+36
|
Шөп
|
2891
|
434
|
753
|
+319
|
З/масса
|
500
|
32
|
60
|
+28
|
Барлығы:
|
30362
|
12132,5
|
22409
|
+10276,5
|
Ескертпе – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы өндірістік кооперативінің мәліметтері негізінде талданған.
2004 ж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-нің астық өнімдерін өткізу көлемі сәйкесінше 6810 центнерге (30362-23552), сәйкесінше өнімді өткізуден түскен түсім 3109 мың тенге кеміген. Нәтижесінде жалпы табыс 9867,5 мың тенгеге азайған.
10 кесте – 2003 ж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-нің мал шаруашылығының өткізілген өнімдерінің және өткізілген өнімнен түскен түсім көлемі
Өнім түрлерінің атауы
|
Өткізілген өнім көлемі, ц
|
Өнімнің өзіндік құны, м.тг.
|
Өткізілген өнімнен түскені (ҚҚС-сыз),
мың тг
|
Жалпы табыс (4 бағ. – 3 бағ.)
|
1. Сүт
|
5996
|
10793
|
12838
|
+2045
|
2.КРС
|
242
|
-
|
1415
|
+1415
|
3.Қой
|
143
|
-
|
1096
|
+1096
|
4.Түйе
|
24
|
-
|
272
|
+272
|
5.Жылқы
|
3
|
-
|
43
|
+43
|
6. Сиыр еті
|
65
|
520
|
536
|
+16
|
7. Қой еті
|
29
|
232
|
213
|
-16
|
8. Түйе еті
|
3
|
24
|
21
|
-3
|
9. Жылқы еті
|
5
|
40
|
40
|
-
|
10. Жүн
|
58
|
292
|
856
|
+564
|
Барлығы:
|
6568
|
11901
|
17330
|
+5429
|
Ескертпе – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы өндірістік кооперативінің мәліметтері негізінде талданған.
11 кесте – 2004 ж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК-нің мал шаруашылығының өткізілген өнімдерінің және өткізілген өнімнен түскен түсім көлемі
Өнім түрлерінің атауы
|
Өткізілген өнім көлемі, ц
|
Өнімнің өзіндік құны, м.тг.
|
Өткізілген өнімнен түскені (ҚҚС-сыз),
мың тг
|
Жалпы табыс (4 бағ. – 3 бағ.)
|
1. Сүт
|
4340
|
10736
|
10757
|
+21
|
2.КРС
|
-
|
-
|
-
|
-
|
3.Қой
|
-
|
-
|
-
|
-
|
4.Түйе
|
-
|
-
|
-
|
-
|
5.Жылқы
|
-
|
-
|
-
|
-
|
6. Сиыр еті
|
85
|
828
|
808
|
-20
|
7. Қой еті
|
28
|
237
|
200
|
-37
|
8. Түйе еті
|
3
|
34
|
30
|
-4
|
9. Жылқы еті
|
1
|
13
|
11
|
-2
|
10. Жүн
|
58
|
292
|
745
|
+453
|
Барлығы:
|
4515
|
12140
|
12551
|
+411
|
Ескертпе – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы өндірістік кооперативінің мәліметтері негізінде талданған.
Өндірістік кооперативтің 2004 ж. мал шаруашылығы өнімдерін өткізу көлемі 2053 ц-ге кеміген, яғни ірі қара және ұсақ мал есепті жылы өткізілмеген. 2004 ж. өткізілген өнімнен түскен түсім де сәйкесінше, 4779 мың тенгеге, жалпы табыс 5019 мың тенгеге төмендеген.
12 кесте - 2003-2004 жж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК өндірілген және өткізілген астық өнімдерінің көлемін талдау
Өнім түрлері
|
2003 ж.
|
2004 ж.
|
Өзгерістер
(+,-)
|
Өндіріл-гені,ц
|
Өткізіл-
гені,ц
|
Өндіріл-гені,ц
|
Өткізіл-гені,ц
|
Өндір,
ц
|
Өткіз. ц
|
Дәнді дақылдар барлығы:
- бидай
- арпа
|
9847
3296
|
5336
418
|
6750
1472
|
3740
65
|
-3097
-1824
|
-1596
-353
|
Майлы дақылдар барлығы:
- соя
|
388
|
259,4
|
4524
|
3875
|
+644
|
+1281
|
Қант қызылшасы
|
19784
|
19784
|
14850
|
14850
|
-4934
|
-4934
|
12 кестенің жалғасы
|
Картоп
|
2200
|
1087
|
2753
|
326
|
+553
|
-761
|
Жем
|
22068
|
2891
|
20520
|
2181
|
-1548
|
-710
|
Шөп (табиғи)
|
2400
|
-
|
2090
|
-
|
-310
|
-
|
Жемге жүгері
|
41900
|
500
|
27172
|
-
|
-14728
|
500
|
Астық қалдықтары
|
549
|
-
|
-
|
-
|
-549
|
-
|
Шөп дайынд.
|
32946
|
-
|
-
|
-
|
-32946
|
-
|
Барлығы:
|
135378
|
23552
|
80131
|
25037
|
-58739
|
-7573
|
Ескертпе – «Қ.Әбдіғұлов» атындағы өндірістік кооперативінің мәліметтері негізінде талданған.
2003-2004 жж. «Қ.Әбдіғұлов» атындағы ӨК өндірілген көлемінен өткізілген астық өнімдерінің көлемі аз. 2004 ж. өнім өндіру 58739 ц-ге, ал өткізілген өнім көлемі 7573 ц-ге азайған.
Кәсіпорынның табысын талдау және деңгейі мен серпінін талдау үшін № 2 «Табыстар мен шығыстар туралы есеп» нысанының мәліметтері негізінде жүргізіледі.
Есепті кезеңдегі жалпы қаржылық нәтиже есеп беру нысандарына ашып көрсетіледі және өнімді өткізуден, негізгі қорларды, материалды емес активтерді, басқа мүліктерді өткізуден түсетін таза табыстың алгебралық қосындысы ретінде болады.
13 кесте - Табыс көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштер
|
2003 ж.
|
2004 ж.
|
Ауытқу
|
Абсолюттік (+,-), мың тенге
|
Салыстыр-малы, %
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1. Ауыл шаруашылық өнімдерін өткізуден түсетін табыс
|
54463
|
49444
|
-5019
|
-9,2
|
2. Өткізілген өнімнің өз құны
|
52243
|
38374
|
-13869
|
-26,5
|
3. Жалпы табыс
|
2220
|
11070
|
8850
|
498,6
|
13 кестенің жалғасы
|
4. Кезең шығындары
|
1480
|
2154
|
674
|
45,5
|
5. Негізгі қызметтен түсетін табыс (зиян)
|
740
|
810
|
70
|
9,5
|
6. Негізгі емес қызметтен түсетін табыс (зиян)
|
–
|
–
|
–
|
–
|
7. Салық салуға дейінгі қызметтен түсетін табыс (зиян)
|
740
|
810
|
70
|
9,5
|
8. Салық салудан кейінгі қызметтен түсетін табыс (зиян)
|
666
|
729
|
63
|
9,5
|
9. Таза табыс (зиян)
|
666
|
729
|
63
|
9,5
|
Ескертпе – «Қ. Әбдіғұлов» атындағы ӨК-ның мәліметтері негізінде талданған.
13-кестеден көріп отырғанымыздай, ауыл шаруашылық өнімдерін өткізуден түскен түсім 5019 м. тенгеге, яғни 9,2 %, ал өнімнің өзіндік құны сәйкесінше 26,5% немесе 13869 м теңгеге кеміп отыр. Нәтижесінде жалпы табыс 8850 м. теңгеге артып отыр, яғни 2004 жылы 11070 м. теңгені құраған.
«Қ. Әбдіғұлов» атындағы ӨК-ның кезең шығындары 2003 ж. 1480 м. тг құраса, 2004 жылы 21,54 м. тг құраған, яғни 674 м. тг немесе 45,5 %-ға артқан. Шығындар баптарының артуы табыстың төмендеуіне әкеледі. Негізгі қызметтен түсетін табыс 2003 ж 740 м. тг құраса, 2004 жылы 710 м. тг мөлшерінде пайда тапқан, яғни 70 м. тг немесе 9,5 %-ға артқан.
Кәсіпорынның таза табысы 2003 жылы 666 м. тг-ні құраса, 2004 жылы 729 м.тг, яғни 63 м.тг, немесе 9,5 %-ға артқан. Өнімнің өзіндік құнының төмендеуінен, осыған сәйкес жалпы осыған сәйкес жалпы табыстың табыстың 2003 жылмен салыстырғанда 8850 м. тг болуымен түсіндіріледі. Бұл кезең шығындарының, яғни жалпы және әкімшілік шығындарының, өткізу бойынша шығындардың сәйкесінше өткен жылғымен салыстырғанда артқы есебінен болып отыр.
Достарыңызбен бөлісу: |