Н. Э. Пфейфер (қолы) (аты-жөні)

Әдістемелік нұсқаулардың

 титулдық парағы 

Нысан 

ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі 

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті 

Э

   кономик

 

 а     және менеджмент кафедрасы

                                                   

            (кафедра атауы)

______________   Персоналды басқару ____ пәні бойынша

                                                             (пән атауы)

_5В050600

 

  «

   Экономика

 

 » ___ мамандығының студенттеріне арналған

     (мамандық шифрі және толық атауы)

Пәнді оқып білуіне

(сабақ, жұмыс түрі)

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР 

Павлодар

Әдістемелік нұсқауларды 

бекіту парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

БЕКІТЕМІН

ОІ жөніндегі проректор 

__________  

Н.Э. Пфейфер

     (қолы)                   (аты-жөні)

20__ж. «___»____________

Құрастырушы:

 

____________________    аға оқытушы С.Н. Саденова 

Э

   кономик

 

 а     және менеджмент кафедрасы

                                      

                (кафедра атауы)

 

____________   Персоналды басқару ___________ пәні бойынша 

                                                       (пән атауы)

______5В050600

 

  «

   Экономика

 

 » ___ мамандығының студенттеріне арналған

      (мамандық шифрі және толық атауы)

 

_________

Пәнді оқып білуіне________

((КЖ-а/КЖ-с/Бж/ЕКЖ/ЗЖ) оқу құжаты түрінің атауы)

әдістемелік нұсқаулар 

    

Кафедраның отырысында ұсынылды 

20___ж. «___» ______________,  №____ Хаттама 

Кафедра меңгерушісі 

____________  

С. К. 

 

 Ку

   нязова

 

20___ж. «___» ___________

      (қолы)                     (аты-жөні)

Қаржы – экономикалық

 факультетінің

 

ОӘК мақұлданды

                     (факультет атауы)

20___ж. «___» ______________,  №____ Хаттама 

ОӘК төрайымы 

___________    

А

   .Б. Темиргалиева

 

20__ж. «____» ________

                                            (қолы)      

       (аты-жөні)

МАҚҰЛДАНДЫ:

ОӘБ бастығы

 __________        

А.А. Варакута 20__ж. «____» ________

                                               (қолы)                         (аты-жөні)

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды     

20__ж. «___»______________  №____ Хаттама

    

1 Пәннің мақсаты –  

болашақ мамандардың теориялық және

тәжірибелік   материал   негізінде   қазіргі   заманғы   ұйым

персоналын басқару процесімен танысуы. 

Пәннің міндеттері

- персоналды басқару саласында бітірушілердің білім алуы және басқару

әдістерін үйренуі;

- ұйымның кадрлық құрамының қалыптасу процесін қарастыру;

- персоналдың дамуы мен білім алуы;

- персоналды мотивациялау әдістерін зерттеу;

- ұйымның кадрлық саясатының қалыптасуы. 

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің: 

- персонал қызметін ұйымдастыру бойынша негізгі талаптар; 

- кәсіпорын қызметінің тиімділігін бағалаудың диагностикалық моделі; 

-  кадрлық жоспарлаудың негізгі сатылары жөнінде түсініктері болуы;

- ұйым қызметіндегі персоналды басқарудың ролі мен мәнін; 

- персоналды басқару эволюциясының негізгі кезеңдерін; 

- персоналды басқару әдістемесін;

-   үрдіс   ретінде   және   құрылым   ретінде   персоналды   басқару   жүйесінің

мазмұнын;

-   персоналды   басқару   стратегиясы   мен   кадрлық   саясаттың   қалыптасу

негіздерін;

- персоналмен жұмыс істеудің негізгі элементтерін, мазмұнын және іске

асыру технологиясын білуі;

- персоналды басқару стратегиясын әзірлеуге; 

- бөлімдер туралы ережелерді, қызметтік нұсқауларды құруға; 

- аттестациялық сипаттаманы жазуға;

-   персоналды   ынталандыру   бойынша   тәжірибелік   сұрақтарды   шешуге

икемді болуы;

- жаңа қызметкерлерді іріктеу мен әңгімелесу өткізуге;

-  тиімді   шешімдер   қабылдауға  практикалық   машықтарды   иемденуі

қажет.

2 Пән тақырыптарының мазмұны

Тақырып 1 Персоналды басқарудағы кіріспе 

Ұйымның   қызметін   басқарудағы   персоналды   басқару   және   оның   ролі.

Адам   қызметін   басқарудағы   объективті   қажеттілік.   Қазакстан

Республикасындағы   еңбек   ресурсын   басқару   мәселесі.   Еңбек   ресурсын

басқарудың   мәні.   Персоналды   басқару   еңбек   ресурсын   басқару   жүйесін

құрастырушы   бөлім   рстінде.   Персоналды   басқарудың   түсінігі,   құрамы,

персоналды басқарудың мақсаты. Персоналды басқаруға қатысты қызметтердің

негізгі бағыттары. Персоналды басқару процесінің дамуы мен жетілуі. Қысқаша

тарихы   және   статистикалык   мәліметтер.   Персоналды   басқарудың   базалық

принциптері.   ІІерсоналды   басқару   жүйесіне   қойылған   талаптар.   Персоналды

басқару   жүйесін   құру   әдістері.   Кәсіпорындағы   персоналды   басқару   әдістері.

Персоналды   басқару   мазмұны.   Персоналды   басқару   саласындағы

менеджерлердің   құқықтары   мен   өкілеттілігі,   менеджменттегі   персоналдың

басқарудың   орны.   Нарықтық   қатынастың   қалыптасуы   жағдайындағы

персоналды басқару жүйесі ұйымның ерекшелігі.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 2 Персоналды басқарудың диагностикалық тәсілі

Персоналды басқару  мәселелеріне қажетті диагноз. Кәсіпорын қызметін

бағалау   тиімділігінің   диагностикалық   моделі.   Ұйымның  персоналды

басқарудың 

диагностикалық   моделі   менеджмент   диагностикасының

құрастырушы   бөлімі   ретінде.   Диагностикалық   модельдің   түсінігі   және   оның

мәні, модельді талдаудың негізгі объектілері. 

Персоналды басқару тиімділігіне әсер етуші ішкі және сыртқы фактарлар.

Олардың классификациясы мен сипаттамасы.  Персоналды басқарудың өзіндік

маңыздылығы. Персоналды басқарудың диагностикалық моделі және индивиді.

Персоналды басқару  тиімділігін көтеру үшін жұмысшылардың жекелік,

психологиялық ерекшеліктерін есепке алу қажеттілігі, индивидтің қабілеттілік

классификациясы.

Персоналды басқару стратегиясы, маңызы және мәні.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 3  Персоналдың кызметі және  оның  қызмет етуіне кажетті

негізгі талаптар

Ұйымды басқарудағы персоналдың қызмет орны. Кадр саясатын жүзеге

асыру   үшін   ұйымның   кадрлық   қызметін   қалыптастыру   қажеттілігі.   Кадрлық

қызметтің негізгі міндеттері. 

Персонал қызметін ұйымдастыруға және оны ресурстармен қамтамасыз

етуге   қойылатын   негізгі   талаптар.   ҚР-да   тіркеу-бақылау   қызметі   бар

ұйымдардың   персонал   қызметінің   іс-әрекет   кешенді   қайта   ұйымдастыруға

қайта бағдарлау. 

Кадрлық   қызметті   басқарудың   ұйымдық   құрылымы   және   оның

сипаттамасы.   Республика   кәсіпорынының   кадр   саясатын   қалыптастырудағы

персоналдық қызмет функциялары. Кадрлық қызмет әрекеттерінің дамуы мен

қалыптасуындағы   ұйымның  салалық  және   де   басқа   спецификалық

ерекшеліктерін   есепке   алу.   Персоналдың   қызметтерінің   функциялары   мен

олардың классификациясы.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 4 Жұмыс орнын қалыптастыру және талдау

Ұйымның   жұмыс   орнының   және   жұмыс   процесінің   еңбек   нәтижесіне

әсері. Жұмыс орнының түсінігі.

Персонал   басқару   жүйесіндегі   жұмыс   орны.   Жұмыс   орнын   талдау

сатылары. Жұмыс орнын талдаудың персонал басқару бағдарламасын өңдеумен

және оны қолданудағы негізгі бағыттарымен байланысы. Жұмыс орнын талдау

методикасы   мен   таңдау   әдісі.   Персонал   басқаруда   жұмыс   орнының

ақпараттарын   қолдану.   Анализ,   бақылау,   сауалдама,   жұмыскерлердің

міндеттемелерінің тізімін алу үшін қолданылатын негізгі әдістер.

Жұмыс орнын талдау әдістері: жұмыс процесінің функционалдық анализі;

сауалдамалық кызмет; әкімшілік тұлғалар сауалдамасы, олардың қолданудағы

сипаттамасы.     Жұмыс     орнының     ерекшеліктері       мен     сипаты.   Жұмыс

орындарының   сипатының   негізгі   бөлімдері:   қызметтің   атауы;   қызметтік

функцияның   қысқаша   түсіндірмесі;   жұмысшылардың   өздерінің   қызметтік

функцияларын   орындау   барысындағы   әрекеті;   жұмыс   шарты   және   жұмыс

ортасы; әлеуметтік орта.

Жұмыс   орнын   жобалау,   оның   мәні   және   сипаттамасы.   Жұмыс   орнын

жобалаудың негізгі тәсілдері.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 5 Персоналды жоспарлау 

Кадрлық   жоспарлаудың   негізгі   сатылары:   жұмыс   күшіндегі

қажеттіліктерді   жоспарлау,   жұмыс   күшін   тарту   мен   босату.   Кадрлардың

біліктілігін   арттыру,   олардың   колданылуы,   кадр   құрамының   сақталуы   және

оларды   қамкорлыққа   алу,   кадрлық   қызметпен   шешілген   мақсаттарды   жүзеге

асырудағы шығындарды жоспарлау.

Кадрлық   жоспарлау   саласындағы   ҚР-ның   кәсіпорнының   тәжірибесі.

Персоналды   пайдалану   және   жоспарлау   кажеттілігінің   себептері;   кадрлық

қамтамасыз   етулердің   шығындарын   бақылау   кажеттілігі;   жоғарғы

инвестицияларды   тартатын   және   жұмыс   орнының   құндылығын   арттыратын

техникалық   дамуы,   білімі   мен   тәжірибесіне   байланысты   қызметтестерді

пайдалану   қажеттілігі.   Жұмыс   күшін   жоспарлау   мақсаты.   Кадрды   дайындау

және   пайдалануды   жоспарлау   критерийі.   Жеке   жұмысшыны   пайдалану   және

бірліскен жұмыс процесіндегі серіктестік.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 6 Кадрды қабылдау және жинақтау

Жұмысқа   қабылдау   процесі   және   оның   сипаттамасы.   Ұйымның

персоналын   жинау   процесіне   әсер   ететін   факторлар   және   олардың

классификациясы;   сыртқы   орта   факторы:   үкіметтік   және   кәсіподақтық   шек;

жұмысқа   алу   кезіндегі   дискриминация,   заңдар;   жұмыс   күші   нарығынан

хабардар болу; жұмыс күшінің құрамы және ұйымның орналасқан жері.

Ішкі орта факторы: ұйымның казіргі кезде және болашақта жұмыс күшіне

талабы;   осымен   байланысты   шығындар,   жұмысқа   тұрушының   қанағаттану

деңгейі;   ұйымнан   қойылған   және   керісінше   қойылған   талаптар;   жұмысқа

жүрушінің өз атынан жұмысқа қатысты кабілеттері.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 7 Кадрларды іріктеу процесі және оның сипаттамасы 

Кадрды   іріктеу   түсінігі   және   оның   мақсаты.   Іріктеуге   әсер   ететін

қоршаған  орта  жағдайының   факторлары   және   олардың   сипаттамасы.   Ішкі

жағдай   өлшем,   күрделілік,   технологиялық   өзгеріс   және   ұйымның   өзіндік

табиғаты іріктеу әдісінің қаржылық тиімділігін анықтайтын факторы ретінде.

Сыртқы   жағдай   факторлары;   жұмыс   күші   нарығының   мәні,   жұмыс   күшінің,

кәсіподақтың талаптары, кәсіпорынның орналасқан жері және т.б.

Іріктеу   процесі   және   оның   сипаттамасы.   Іріктеу   бойынша   шешім

қабылдау процесінің сатылары.

Менеджерлерді   іріктеу   және   оның   ерекшелігі.   Менеджерлерді   іріктеу

процесінің спецификалық ерекше сипаттамасы.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 8 Жұмысшылардың еңбек нәтижелілігін бағалау

Еңбек   нәтижелілігін   бағалаудың   диагностикалық   тәсілдері   және   оның

мазмұны.   Еңбек   нәтижелілігін   бағалау   жүйелілік   процесінің   негізін

құрастырушы негізгі сатылар және олардың сипаттамалары.

Бағаларды   өткізу   мерзімі.   Жұмысшылардың   еңбек   нәтижесін   бағалау

әдісінің классификациясы. Еңбек нәтижесін бағалау әдісінің 2 блогы және оның

сипаттамасы.   Бірінші   блок:   тапсырылған   таңдау,   бағалаудың   сипаттамалық

әдісі, мақсат бойынша басқару; жағдайды шешу бойынша бағалау әдісі, міңез-

құлықтық қойылымдардың рейтингтер шкаласы және анкетасы, міңез-құлықты

бақылау   шкаласы.   Бір   жұмысшы   еңбегін   бағалауға   белгіленген   әдістер

блогының сипаттамасы.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 9 Персонал басқару қызметінің жұмысын бағалау

Персоналды   басқару   қызметін   бағалаудың   диагностикалық   әдістері.

Кадрлық қызметтер жұмысының нәтижелігін бағалаудың негізгі критерийлері.

Кадрлық қызметтер іс-әрекетін бағалау тәсілдерінің классификациясы, олардың

сипаттамасы.   Жұмысшыларға   білім   беру   және   аттестациялау   тиімділігін

бағалау.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 10 Жұмысшыларға бағдар 

Жұмысшыларды   кажетті   ақпаратпен,   кәсіпорын   мақсаттары   мен

міндеттерін  түсінуге   қамтамасыз   етуге   бағытталған   бағдарлар   және  тренинг

процестер.

Бағдарлар   түсінігі   және   оның   тағайындалуы.   Бағдарлау   мақсаттар,

олардың   сипаттамалары.  Тренинг  түсінігі   және   оның   мәні.   Тренинг

ерекшеліктері және оның мақсаты. Тренинг сияқты білім беру формасын кұру

принциптері.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып   11  Адами   ресурстарды   дамыту  және   персоналды   оқыту

процесі

Персоналды оқыту әдістері мен олардың сипаттамасы. Оқыту процесінің

мәні   жалпы   тізбектілік   оқыту   процесінің   звенолар   дәйектілігі.  Білім   беру

корпоративтік   саясатының   мазмұны   және   кадрлардың   біліктілігін   арттыру.

Білім   беру   корпоративтік   саясатының   негізгі   принциптері   және   олардың

сипаттамасы.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 12 Кәсіпорындағы іскерлік мансапты басқару

Жұмысшының   мансаптылық   түсінігі.   Персонал   басқару   жүйесіндегі

мансаптылықтың   орны.  Мансаптылықты   баскарудың   диагностикалык   моделі.

Мансаптылық   түрлері,   сипаттамасы.   Іскерлік,   кәсіптік,   ішкі   ұйымдық   және

тұлғалық   мансаптық   түсінігі.   Мансаптылық   модельдері   және   олардың

жұмысшы   үшін   мәнділігі.   Мансаптылықтың   негізгі   кезеңдері   және

сипаттамасы.   Зейнеткерлік   жастағы   сатыдағы   жұмысшылырды   әлеуметтік

қорғау әдістері, ҚР-ғы жұмысшыларды әлеуметтік қорғаудың және мемлекеттік

емес әдістер.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 13 Қорларды ұсынуды басқару

Қорларды   ұсынуды   жоспарлау   және   басқару   стратегиясы;   кажетгілігі,

мәні.

Қорларды ұсынуды басқару стратегиясының негізгі элеметтері. Берілген

мәселені   шешудің   мүмкін   болатын   әдістері.   Резервті   ұсынуға   қойылатын

талаптар,   олардың   классификациясы.   Резервтерді   ұсынуды   қалыптастырудың

негізгі жағдайлары және олардың сипаттамасы. 

Резервті ұсынуды қалыптастыру әдістері. Резерв құрамына кандидаттарды

дайындау   процесін   басқару.   Дайындаудың   базалық   формалары.   Резервті

ұсынуды   дайындау   процесін   басқарудың   негізгі   кезеңдері   және   олардың

сипаттамасы.   Жаңа   лауазымға   тағайындалғаннан   кейін   резерв   құрамындағы

кандидаттардың алғашқы бейімделуін басқару. Персоналдар қызметі жағынан

көмек көрсету.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 14 Персоналды ынталандыру механизмі 

Персоналды ынталандырудың мәні және қажеттілігі компанияның және

жұмысшылар   мүддесінің   артықшылықтары.   Көтермелеу   формасы   және

көтермелеу   бағдарламасы,   олардың   мәнділігі   мен   мазмұны.   Ынталандыру

тәртібінің   алгоритмі,   қадамдардың   дәйектілігі   және   олардың   сипаттамасы

әртүрлі категориядағы жұмысшылардың еңбек төлемінің арақатынасы.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

Тақырып 15 Жұмысшылардың еңбек өтелу ақысының жүйесі

Еңбек  төлемділігі  мотивация  формасы  ретінде. Персопалдың  біліктілігі

мен   еңбек   төлемділігі.   Жұмысшының   біліктілік   деңгейін   анықтайтын

факторлар.

Нәтижеліктің   ынталандырушы   әдістері:   экономикалық   (тікелей);

экономикалық  емес  (жанама) және ақшалай емес. Еңбек төлемінің формасы.

Олардың   сипаттамасы,   мәні,   мазмұны.   Жұмысшылардың   сіңірген   еңбегін

мойындау және көтермелеу. Мойындаудың міндеттері. Мойындаудың формасы

және   жұмысшылардың   еңбегін   бағалау.   Менеджерлерді   ынталандыру

ерекшеліктері.   Менеджер-ұйымның   орталық   фигурасы.   Менеджерлерді

материалдық   ынталандыру   жүйесінің   негізгі   принциптері   және   олардың

мазмұны.

Ұсынылатын әдебиет: [1-7]

3 Ұсынылған әдебиеттер тізімі

Негізгі

1   Персоналды   басқару:   050506   «Экономика»,   050507   «Менеджмент»

мамандықтарының   студ.   тәжірибелік   сабақтарына   арналған   әдістемелік

нұсқаулық / құраст. А.Ж. Мусина. – Павлодар: Кереку, 2010. – 27 б. 

2   Рахымбаев   А.Б.   Менеджмент   [Электрондық   ресурс]:   оқу   құралы   /

Рахымбаев А.Б.,  Сабатаева Б.О. - Алматы: Нұр-Пресс, 2009. – 1 CD; 124 Мб. –

(Электронная книга)

3 Рахымбаев А.Б. Менеджмент: оқу құралы / Рахымбаев А.Б., Сабатаева

Б.О., Белгібаев А.Қ. - Алматы: Заң әдебиеті, 2009. – 150 б.

Қосымша

4 Ниязбекова Р.Қ. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы / Ниязбекова Р.Қ.,

Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. - Алматы: Экономика, 2008. – 791 б.

5 Жакенова Б. Менеджмент негіздері: оқулық [Кәсіптік бастауыш және

орта   білім   беру   ұйымдарына   ұсынылған]   /   Жакенова   Б.,   Тәмпішева   Қ.,

Мақсатова Л. - Астана: Фолиант, 2007. – 258 б. – (Кәсіптік білім)

6  Рахметов Б. А.  Персоналды басқару: оқу құралы / Б. А.  Рахметов.    -

Алматы: Экономика, 2005. - 287 б. 

7 Силин А. Н.  Персоналды басқару негiздерi: оқу құралы / А. Н. Силин,

Н. Г. Хайруллина. - Павлодар: ПМПИ баспасы, 2005. - 336 б.