Н. А. Маженова экономикалық теория

Н. А. Маженова 
 
18 
19  ғасырдың  аяғында  деидеологизацияланған  экономикалық 
теория туып, ол «экономикс» деген атақ алды. 
Неоклассик  және  кейнсиандық  бағыттар.  ХХ  ғасырда 
негізгі  теориялық  бәсекелес  болғандар:    неоклассицизм  және  
кейнсианство.  
Дискуссияларда 
сұрақтардың 
ішінде 
буынды 
сұрақ 
болғаны мемлекеттің экономикалық рөлі болды. 
Ол экономикаға араласуы керек пе? 
Бұл  сұраққа  бірінші  болып  неоклассиктер  жауап  бере 
бастады.  Олардың  өкілдері  болған  Англияның  экономисі          
А.  Маршалл.  Неоклассиктердің  бас  идеясы,  ол,  нарықтық  жүйе 
экономикалық  тепе-теңділікті  қолдауға  және  өз-өзін  реттеуге 
қабілетті деді. 
Мемлекет  бәсекелес  нарықты  механизмге  араласпау  керек. 
Олар,  1929-1933  жылдардағы  әлемдік  экономикалық  күйзеліс 
болғанынша 20 ғасырдың 30- жылдарына дейін белгілі әйгілікте 
болды. 
Кейнсианствоның  мәні  (Дж.  Мейнард  Кейнс,  1883-1946  жж..) 
мынада болады: 
1) Нарық тұрақты экономикалық өсуге қабілеті жоқ. 
2) Күйзелісті жоя отырып экономиканы бюджет және несие 
арқылы реттеу, толық жұмысбастылықты қамтамасыз ету. 
Кейнсианстводағы модификациясы, экономикалық күйзеліс 
жұмсаған  шақта  20  ғасырдың  50-60  жылдары,  70-80    жылдары 
экономикалық курсқа жаңа түзету кіргізу керек болды. Яғни, ол 
да жаңа дұрыс нәтиже берді. 
Сондықтан 
да, 
ауыспалы 
жағдайларға 
сәйкес 
экономикалық саясат икемді болуы керек. 
Оны  неоклассикалық  және  кейнсиандық  бағыттардың 
керекті  дәндерін  үйлестіре  отырып,    мемлекеттік  реттеумен 
толықтыра отыру керек. 
Қорытынды:  сонымен,  экономикалық  теорияны,  оның 
заңдары  мен  категорияларын  оқып,  экономикалық  теорияның 
егжей-тегжейіне  және  құпияларын  түсінуге  болады,  және  де 
экономикадағы  болып  жатқан    ойларды  түсіне  отырып 
экономикалық өмірге дұрыс бейімделеді. 
 

Экономикалық теория 
 
19 
Қайталауға арналған сұрақтар 
 
1.  Экономикалық  теория  пәніне  анықтама  беріңіз.  Саяси 
экономия, «экономикс», микроэкономика және макроэкономика 
арасында  қандай  айырмашылық  бар?  «Саяси  экономия» 
терминін ашып беріңіз. 
2. Өндірістік қатынастар мазмұнын қалай түсіндіңіз?  
3.  Экономикалық  заңдардың  мазмұны  қандай    және    оның 
объективтілігі неде? 
4. Экономикалық теорияның зерттеу әдістері қандай ? 
5.  Меркантилистердің  және  физиократтардың  орталық 
идеясы неде? 
6.  Саяси  экономиядағы  әрбір  классиктердің  экономикалық 
теорияға қосқан үлесін сипаттап беріңіз. 
 
Жаңа терминдер мен ұғымдар 
 
Экономикалық теорияның пәні 
Экономикалық заң 
Экономикалық категория 
Позитивті экономикалық теория 
Нормативті экономикалық теория 
Өндірістің мүмкіншілік қисығы 
Ғылыми абстракция 
Талдау және синтез 
Индукция және дедукция 
Тарихи және логикалық 
Графикалық 
Меркантилистер  
Физиократтар  
Нарықты экономика  
Саяси экономия  
Экономикс  
 
 
 
 

Н. А. Маженова 
 
20 
 Тест сұрақтары 
  
 1)  Саяси  экономия  ұғымын  ғылыми  айналымға 
тұңғыш  енгізді: 
A) Франсуа Кенэ; 
B) Жан Батист Кольбер; 
C) Антуан де Монкретьен; 
D) Буагильбер; 
E) К.Маркс. 
   
 
2) Экономикалық теорияның пәні, ол: 
A) шектелмеген тұтынушылықты оқыту; 
B) шектелген ресурстарды оқыту; 
C)  өндіріс,  бөлу,  айырбас  және  материалдық  игілікті 
тұтыну; 
D)  шектелмеген  тұтынушылықты  қанағаттандыру  үшін 
шектелген ресурстарды пайдалану; 
E) экономикалық агенттердің қызметтерін оқыту. 
 
 
3)  Аталған  қатынастардың    әлеуметтік-экономикалық 
түрі, ол: 
A) экономиканы ұйымдастыру қатынастары; 
B) адамның табиғатқа қатынасы; 
C) меншік қатынастары; 
D) еңбектің бөлінісі мен кооперациясы; 
Е) техника, технология қондыру қатынастары. 
 
 
4) Жекеден жалпыға қорытынды шығаруға негізделген 
тану әдісі:  
A) экстраполяция; 
B) индукция; 
C) абстракция; 
D) дедукция; 
E) логика. 

Экономикалық теория 
 
21 
5)  Экономикалық  құбылыстар  арасындағы  тұрақты 
қайталанатын байланыстар:  
A) экономикалық теорияның пәні; 
B) экономикалық заң; 
C) экономикалық категория; 
D) экономикалық саясат; 
E) экономикалық ойлау. 
 
 
6) Табиғат пен қоғам заңдылықтарының ұқсастығы: 
A) объективті қасиетке ие; 
B)  адам қызметіне тәуелді емес; 
C) адамдардың экономикалық қызметі арқылы анықталады; 
D) тарихи өтпелі қасиетке  ие; 
E) мәңгілік болып табылады. 
 
 
7)  Егер  экономика  өндірістік  мүмкіндіктер  шекарасының 
ішінде әрекеттенсе:  
A) барлық ресурстар толық пайдаланылады; 
B) қазір өнім шығару максималдыға жеткен; 
C)  жартылай  жұмыс  бастылық  және  жұмыссыздықтың 
болуы; 
D) экономиканың әміршілік болуы; 
E) бағаның еркін болуы. 
 
 
8) Өндіріс тиімділігі дегеніміз:    
A)  өндірістің  түпкі  нәтижесінің  оның  шығындарына 
қатынасы; 
B) еңбек құралдарының, техниканың тиімділігі; 
C) қоғамның тұтынуын қанағаттандыру дәрежесі; 
D) шығындар құндылығының нәтижеге қатынасы; 
E) пайданың айналмалы қорларға қатынасы. 
 
Тест  сұрақтарының    дұрыс  жауаптары:  1С,  2D  3C,  4B,  5В, 
6А, 7С, 8А.