Тежелу  сипаттамасы,  түрлері.  Орталық  жүйке  жүйесінен  туатын  тежелу

құрылымдардың  ерекше  биологиялық  күйі.  Тежелу  шеткі  органдарға  да,  орталығы 
жүйке жүйесіне де тән. 
Орталык  жүйкедегі  тежелу  құбылысын  1861  ж  И.М.  Сеченов  ашты.  Бақаның  миын 
ашып,  көру  төмпешігінің  үстіңгі  деңгейінен  кесіп,  үлкен  ми  сыңарларын  алып 
тастайды.  Аз  уақыттан  соң  бақаның  арткы  аяғын  әлсіз  күкірт  кышкылыньң 
ерітіндісімен тітіркендіреді. Сонда бақа аяғын тартып алады. Рефлекс уақытын өлшеп 
алады.  Енді  көру  төмпешігіне  aс  түзынын  кішкентай  түйіршігін  салады.  Мұндайды 
баканың  аяғын  тартып  алу  рефлексінің  уакытя  үзаратыны  байқалды.  Автордың 
тұжырымы  бойынша  бақа  миының  таламусында  жұлын  рефлексін  тежейтін  нерв 
орталығы  болғаны.  Н.Е.  Введенский  тежелу  кұбылысы  үлкен  ми  сыңарларында 
болатынын  ашты.  И.П.  Павлов  шартты  рефлекстің  тежелу  зандылығын  ашты.  Демек, 
орталық  жүйенің  барлық  бөлімдерінде  тежелу  орталығы  бар.  Осыған  байланысты 
және  баскада  себебі  тер  бойынша  тежелудің  бірнеше  түрлері  болатындығы 
байқалған. Оның пайда болу механизміне қарай мынадай негізгі түрлері бар. 

жүктеу 8,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: