Мазмұны кіріспе «Менеджмент»

 

 

 

МАЗМҰНЫ 

 

 

      Кіріспе 

1.  «Менеджмент» пәні 

2.   «Пероналды басқару» пәні 

3.   «Ӛндірістік менеджмент» пәні 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ 

 

6М050700  -  «Менеджмент»  мамандығы  бойынша  магистратураға 

қабылдау емтиханының бағдарламасы келесі пәндерден құрастырылды: 

-  Менеджмент; 

-  Персоналды басқару; 

-  Ӛндірістік менеджмент. 

«Менеджмент»  пәні  студенттердің  әлемдік  және  мемлекеттік 

экономикадағы  теориялық-әдістемелік  және  ұйымдастыру  тауқыметтері, 

нарықтық  қатынастар  шарттарындағы  басқарудың  теориясы  мен  тәжірибесі 

бойынша  білімдеріне  тоқталады.  Негізгісі  болып  тұлғалардың  тиімді 

серіктестігін  қамтамасыз  ету,  басқарудың  барлық  механизмдерін  ұтымды 

қолдану және қалыптастыру.  

«Персоналды  басқару»  пәні.  Студенттерге  кадрларды  басқару 

қағидаларының,  әдістерінің  жиынтығын,  сондай-ақ  персоналды  басқару 

жүйесінің  элементтерін  зерттейді.  Бағдарламаға  персоналды  басқарудың 

мағынасы  мен  мәні  ғана  емес,  ұйымның  адами  ресурстарына  қатысты  іс-

әрекеттердің түрлерінің барлық кешенін қарастыратын тараулар кіреді.  

         «Ӛндірістік  менеджмент»  пәні  менеджмент  мамандығында  білім  алып 

жатқан студенттер үшін құрастырылған. Осы пәнде ӛндіріс жүйесін басқару 

саласындағы  теориялық  және  тәжірибелік  жүйесі  ӛндіріс  мысалында 

оқытылады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«МЕНЕДЖМЕНТ» пәні  

 

Тақырып 1. Басқару ғылымының пәні, әдісі мен міндеті 

Басқару  және  оның  қоғамдағы  рӛлі.  Басқару  ғылымының  пәні  және 

объектісі. Басқару ғылымдарының әдістері мен категориялары. Жалпы қазіргі 

таңдағы  ғылымдар  жүйесіндегі  басқару  ғылымының  орны  мен  міндеттері. 

Басқарудың табиғаты және менеджмент эволюциясы. Басқарудың объективті 

қажеттілігі.  Басқарудың  түрлері,  олардың  жалпы  және  арнайы  мінездемесі. 

Басқару  табиғаты.  Экономикалық,  ақпараттық,  мақсаттық-жүйелік  және 

психологиялық  мәні.  Әлемнің  әртүрлі  мемлекеттеріндегі  басқарудың  даму 

ерекшеліктері.  Басқару  мектептері,  Қазақстан  мен  ТМД  мемлекеттерінде 

менеджменттің  дамуы.  Басқарудағы  қоғам  мен  табиғат  заңдары.  Басқаруда 

ескерілетін  табиғат  пен  қоғам  заңдылықтары:  әлеуметтік,  экономикалық, 

биологиялық.  Басқарудағы  табиғат  пен  қоғам  заңдылықтарын  қолдану 

механизмі:  адам  мен  қоғамның  мінез-құлқын  және  даму  заңдылықтарын, 

нарықтық  экономикадағы  заңдылықтарды,  биологиялық  заңдылықтарды, 

басқару мен ақпарат бірлігін қарастырады. 

Тақырып 2. Басқарудағы жүйелік кӛзқарас 

Жүйелерді  және  олардың  құрамын  анықтау.  Жүйені  функциялау 

шарттары.  Жүйелік  кӛзқарас  пен  басқару  процестері  арасындағы  байланыс. 

Басқару  жүйесінің  моделі.  Жүйелік-мақсатты  кӛзқарас  ӛндірістік 

шығармашылықты  басқаруға  қатысты.  Тиімділік  пен  нәтижелер  бойынша 

басқару. Басқару заңдылықтары. Басқару қағидалары. 

Тақырып 3. Басқару функциялары мен құрылымы 

Функция  –  басқару  теориясының  орталық  мәні,  категориясы. 

Функцияның  анықтамасы  және  функияның  жіктелімі.  Иерархия  деңгейі 

бойынша басқару функцияларын бӛлу. Басқару құрылымын анықтау. Басқару 

жүйелерін 

құрылымдық 

ұйымдастырудың 

объективті 

қажеттілігі. 

Ұйымдастырушылық  бірліктердің  және  кіші  жүйелердің  тік  және  кӛлденең 

байланыстары. 

Жүйелік-мақсатты 

кӛзқарас 

бойынша 

басқарудың 

ұйымдастыру  құрылымдарын  жобалау.  Құрылымға  қойылатын  талаптар 

және оны анықтаушы факторлар. Басқаруды ұйымдастыру құрылымдарының 

орны мен рӛлі.  

Тақырып 4. Басқарудың экономикалық механизмі 

Нарықтық  экономика  ұтымды  басқарудың  экономикалық  механизмі 

ретінде. Меншік, еңбек, пайда және олардың ӛзара әсерлесу механизмі. 

Қосымша  салалар  мен  негізгі  тауар  ӛндірісі  арасындағы  экономикалық 

қатынастардың  негізі.  Ӛнімді  ӛндіруге  кеткен  еңбекті  альтернативті 

критерийге  сәйкес  салааралық  байланыстыру  ретінде  бағалау.  Еңбекті 

бағалау  әдістемесі  және  оның  стратегиялық  басқаруда  қолдану.  Ӛндірістік 

шаруашылық  арасындағы  экономикалық  қатынастар  заңдылықтары. 

Агроӛнеркәсіп  комплексінің  қатынастары  мен  аграрлы  мектордың 

ерекшеліктері. 

Тақырып 5. Экономикалық процестердінегізі 

Экономикалық  мінез-құлықтың  психологиясы.  Нарық  субъектілерінің 

психологиясы.  Жеке  тұлғаның,  меншік  иесінің,  бизнесменнің,  акционердің, 

жалға  алынған  жұмысшының,  делдалдық  құрылымның  психологиясы  және 

олардың 

шаруашылық 

субъектілерді 

басқарудағы 

қатынасы. 

Микроэкономикалық  қатынастарды  басқарудағы  Дж.М.Кейнстің  «негізгі 

психологиялық заңын» қолдану. Серіктестіктердің экономикалық қатынастар 

психологиясы.  Экономикалық  келіссӛздер,  сату  психологиясы.  Екі  жақты 

мінез-құлық заңдылықтары мен қағидалары.  

Тақырып 6. Менеджмент қызмет түрі ретінде 

Бизнес  менеджмент  түсінігі.  Менеджменттің  даму  кезеңдері  және 

тарихи  алғы  шарттары.  Менеджмент  компаниялардың  ұйымдастырылуын 

басқару  және  кәсіби  шығармашылық  түрі ретінде.  Менеджменттің  мақсаты, 

менеджер  және  оның  функциялары.  Кәсіпкерлік  құрылым,  бизнес, 

кәсіпкерлік, 

менеджмент 

түсінігі. 

Менеджмент 

кәсіпкерлік 

шығармашылықты  басқару  ӛнері  мен  тәжірибесі  ретінде.  Менеджменттің 

қалыптасу  схемасы.  Кәсіпкерлік  шығармашылықтың  мазмұны  мен  негізгі 

міндеттемелері. Қызметтің мамандану және даму факторлары. 

Тақырып 7. Ұйым туралы түсінік және оның түрлері 

Ұйым  туралы  түсінік,  Ұйымның  негізгі  түрлері  мен  белгілері.  Ресми 

және  бейресми  ұйымдар.  Ұйымдардың  жалпы  сипаттамасы.  Коммерциялық 

және  комерциялық  емес  ұйымдарды  басқару:  салыстырмалы  мінездеме, 

айырмашылығы  мен  сәйкестілігі.  Фирмалардың  жіктелуі.  Ӛнеркәсіптік, 

саудалық, 

транспорттық, 

сақтандыру, 

агроӛнеркәсіптік 

фирмалар. 

Кәсіпкерлік  бірлестігінің  басқару  механизмі:  толық  достастылық, 

командалық  достастылық,  жауапкершілігі  шектелген  орта,  акционерлік 

қоғам,  кооперативтердің  ерекшелігі.  Меншік  сипаты  бойынша  фирмаларды 

басқару  ерекшеліктері.  Капиталдың  және  бақылаудың  тиістілігі  бойынша 

фирманы басқару ерекшелігі: ұлттық, шетелдік, аралас. 

Тақырып 8. Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы 

Ұйымның  ішкі  ортасы  жайлы  түсінік.  Жағдайлық  факторлар  ұйымның 

ішкі айнымалылары ретінде: мақсаттар, құрылымы, міндет, технология және 

адамдар,  мақсаттың  түрлері  және  олар  туралы  түсінік.  Сыртқы  орта 

сипаттары:  факторлардың  ӛзара  байланысы,  орта  күрделілігі,  ортаның 

ӛзгермелілігі,  ортаның  анықталмағандығы.  Бӛлімшелердің  мақсаттары. 

Мақсаттар жүйесінің фирманың табысына бағытталуы. Ұйымның құрылымы. 

Ӛндірістік  құрылым  және  басқару  құрылымы,  олардың  фирма  қызметіне 

нәтижесіне  әсер  етуі.  Ұйымның  тапсырмалары.  Тапсырманың  мақсатпен 

ұштасуы. Мамандану және тапсырмалар. Технология туралы түсінік. 

Тақырып 9. Менеджменттегі жоспарлау, ұйымдастыру менеджмент 

функциясы ретінде 

Жоспарлаудың мәні мен қағидалары. Стратегиялық жоспарлау. Жоспар 

жасау  әдістері.  Жоспарлау  тапсырмалары  және  олардың  мазмұны.  Ұзақ 

мерзімді  жоспарлау.  Тактикалық  жоспарлау.  Жасау  тәртібі.  Жоспарлау 

қағидалары: графиктер, байланыс, деңгейлер. Фирманы басқарудағы бизнес-

жоспар.  Ұйымдастыру  менеджменттің  функциясы.  Ұйымдық  басқару 

құрылымының  түрлері.  Стратегиялық  жоспарлауды  әзірлеудің  тәсілдері, 

процедуралары және ережелері. Ұйымдастырушылық құрылымның тиімділік 

параметрлері.  Делегирлеу,  жауапкершілік  пен  ӛкілеттер  арасындағы 

байланыс. Ӛкілеттің әр түрлі концепциялары.  

Тақырып  10.  Мотивация  басқару  функциясы  ретінде,  фирма 

ішіндегі бақылауды ұйымдастыру 

Мотивацияның  мәні  мен  анықтамасы,  мотивацияның  алғашқы 

концепциялары.  Мотивация  қызметкердің  резервтік  мүмкіндіктерін 

активизациялауы  ретінде.  Мотивацияның  қазіргі  заман  теориялары.  Жеке 

мотивация  моделін  қарастыру.  Ішкі  фирмалық  бақылаудың  қызметінің 

объективті  қажеттілігі.  Бақылау  процесі.  Басқарушылық  бақылаудың 

формасы  мен  функциялары.  Қаржылық  бақылау.  Бақылау  жүйесіндегі 

экономикалық  талдау.  Фирманың  экономикалық  потенциалы.  Бақылау 

жүйесіндегі  қаржылық  талдау  әдістерін  қолдану.  Бақылау  процесінің 

фазалары.  Стандарттарды  жасау,  ӛзгерістерді  бақылау,  стандарттармен 

теңестіру. Фирмадағы ӛзіндік аспектілердің ұйымдық тәртіптегі бақылауы.  

        Тақырып 11. Ұйымдық стратегиялық басқару 

Стратегиялық  менеджменттің  мазмұны  мен  маңызы.  Стратегиялық 

менеджменттің 

пайда 

болуының 

алғы 

шарттары. 

Стратегиялық 

менеджменттің 

мазмұны. 

Стратегиялық 

талдау. 

Салалық 

талдау. 

Компанияның жайғасымы. Стратегиялық ӛзгерістерді басқару. Стратегиялық 

ӛзгерістердің мазмұны. 

Тақырып 

12. 

Қаржылық 

институттардағы 

стратегиялық 

менеджмент 

Банктегі  стратегиялық  менеджмент.  Стратегиялық  менеджменттің 

институты  ретінде  бағалы  қағаздар.  Сақтандырудың  стратегиялық 

ерекшеліктері.  Фирманың  стратегиялық  басқаруға  ӛтудің  объективті 

қажеттілігі. 

Экономикалық 

стратегияны 

құрушылар. 

Стратегиялық 

менеджменттің  объектісі  –  қаржылық  институттар.  Ӛндіріс  факторы 

нарығым  стратегия.  Ақша  және  бағалы  қағаз  нарығындағы  фирманың  іс-

әрекеті.  

Тақырып 13. Кәсіпорынның қаржылық ресурстарын басқару 

Кәсіпорынның  қаржылық  ресурстарының  құрамы  және  құрылымы. 

Қаржылық  ресурстарды  басқару.  Қаржылық  ресурстарды  басқарудағы 

тиімділіктің  жоғарылауы.    Кәсіпорынның  мүлігін  басқарудағы  қағидалар. 

Кәсіпорынның  тӛлеу  қабілетінің  критериі  және  оны  басқару.  Фирманың 

несиелік  қабілеттігі.  Кәсіпорынның  қаржылық  тұрақтығын,  айналымдағы 

активтер мен кредиторлық берешектерді басқару. 

Тақырып 14. Салық менеджменті 

Қазақстан Республикасындағы салық менеджментінің қойылымы. Салық 

менеджментінің  қағидалары.  Кәсіпорындағы  салықты  басқару  құрылымы. 

Салықтың  басқарудағы  әдістердің  жіктелуі.  Қазақстан  Республикасындағы 

салық  түрлері  мен  басқа  да  міндетті  тӛлемдер  және  оларды  жоспарлаудың 

ерекшеліктері. 

Тақырып 15. Инновациялық менеджмент 

Фирманың  инновациялық  қызметі.  Инновациялық  менеджмент  және 

ғылыми-техникалық  саясат.  Жаңа  ӛнімді  жасау  және  енгізу  инновациялық 

менеджменттің 

 

ұйымдық 

формалары. 

Шетел 

фирмаларындағы 

инновациялық  менеджмент  шығарылатын  ӛнімнің  техникалық  жаңаруының 

ӛндірістік  бағдарлану  инновация  процесінің  негізгі  этаптары.  Жаңа  азық-

түлік бойынша маркетинг жоспары. Инновациялық менеджменттің ұйымдық 

формасы. Инновация процесін басқару жүйесі. Инновацияның негізгі кӛздері.  

Тақырып 16. Дағдарысқа қарсы басқару 

Әлеуметтік-экономикалық  басқарудағы  дағдарыстар  экономикадағы 

процестің болуының заңдылығы. Дағдарысқа қарсы басқарудағы әлеуметтік 

еңбектік  қатынастар.  Реформалардың  тактикасы,  әдістемесі,  стратегиясы. 

Дағдарысқа  қарсы  реформалардың  теориялық  фундаменті  Л.Эрхардтың 

«Әлеуметтік нарықтық шаруашылық» концепциясы. 

Тақырып 17. Жобаларды басқару 

Жобалар: мәні және ӛмірлік цикл. Жобаларды басқару жүйесі. Қазақстан 

Республикасындағы  жобалау  менеджменті.  Жобаларды  басқарудағы  ұлттық 

компаниялардың корпоративті енгізуіндегі тәжірибе. 

Тақырып 18. Кәсіпкерліктегі тәуекелділікті басқару 

Экономикадағы  және  бизнестегі  тәуекелдік  түсінігі.  Тәуекелділікті 

басқарудағы  жүйе.  Тәуекелділіктің  түрлері:  локалды,  ӛндірістік,  қаржылық. 

Жоғалтулардың  түрлері:  материалдық,  еңбектік,  қаржылық,  уақытша, 

спецификалық. Тәуекелділікті бағалау әдістері: жүйелік әдіс, эксперттік әдіс, 

аналитикалық-есептік әдіс.  

Тақырып 19. Менеджменттегі коммуникация 

Коммуникация түсінігі. Тиімді коммуникацияға жетудің негізгі жолдары 

және  олардың  орындалуының  тосқауылы.  Коммуникациялық  үрдіс 

компанияның  мақсаттары  мен  және  оларға  жетудіңарасындағы  байланысты 

қамтамасыз ететін стратегиялық басқарудың негізі ретінде. Сӛйлесу этикасы 

мәдениет  пен  технология  келіспеушілікті  басқарады.  Жұмыстық  сӛйлесуді 

жүргізу. Коммуникация процесі. Тұлғалар арасындағы коммуникация. 

Тақырып 20. Шешім қабылдау процесі 

Басқару  шешімі  түсінігі.  Шешім  қабылдау  тапсырмалары.  Шешім 

қабылдау  процесі.  Шешім  туралы  түсінік  және  олардың  түрлері.  Топ 

жұмыстары мен оларды анықтаушы фактордың тиімділігі. 

         Тақырып 21. Командалық менеджмент 

Топтардың түрі мен түсінігі. Командалық жұмыстың артықшылығы мен 

кемшілігі.  Командалардың  тиімділігі.  Адамдарды  және  топтарды  басқару. 

Топтар және олардың маңыздылығы. Ресми және бейресми топтар. Бейресми 

ұйымды қалыптастыру механизмі.  

Тақырып 22. Лидерлік, билік және ықпал ету теориялары 

Кӛшбасшылық,  билік  және  ықпал  ету  теориялары.  Жеке,  сапа 

тұрғысынан  кӛзқарас.  Ситуациялық  кӛзқарас.  Іс-әрекеттік  кӛзқарас. 

Әлеуметтік  архитектор  басшы.  Автократиялық  және  демократиялық 

жетекшілік. Жетекші стилінің екі ӛлшемді талдауы. Басқару стилінің түсінігі, 

түрлері,  және  оның  құрылу  факторлары.  Лайкерт  бойынша  адамға 

бағытталған басқарудың тӛрт стилі. Адам мен жұмысқа жинақталған басқару 

стильдердіңекі ӛлшемде түсіндірілуі. 

Тақырып 23. Кәсіпорындағы келіспеушілікті басқару 

Еңбек келіспеушілігінің әлеуметтік құрылымы, түрі, кӛрсеткіштері және 

мәні.  Еңбек  келіспеушілігінің  себептері.  Еңбек  келіспеушілігінің  шешілуі. 

Келіспеушілік жағдайлардың алдын алу. Келіспеушілікті басқару әдістері.  

Тақырып 24. Персоналды басқару концепциясы 

Тиімді  ұйымды  қамтамасыз  етудегі  адам  факторы  рӛлінің  ӛсуі. 

Персоналдарды  басқарудағы  адам  ресурстарын  басқаруға  кӛшу.  Адам 

ресурстарымен басқару стратегиясы.  

Тақырып 25. Басқару этикасы және ұйымдық құрылым 

Басқару  этикасы.  Ұйымдық  мәдениет.  Ұйым  мәдениеті  туралы  түсінік. 

Ұйымдық  құндылықтар.  Символдық  белгілер  жүйесінің  функциялануы. 

Инновациялық  мәдениетті  енгізу  механизмі.  Кәсіпкерлік  мәдениет. 

Корпоративті мәдениет. Іскерлік этика концепциясы. Басқару этикасы. 

        Тақырып 26. Ӛндіріс басқару объектісі ретінде 

Қазіргі  заман  ӛндірісінің  белгілері.  Ӛндіріс  процестерінің  түрлері. 

Ӛндірісті  басқару  функциясы  және  тапсырмалар  мақсаттары.  Ӛндірістік 

жүйенің  түрлері.  Ӛндірістік  құрылымы.  Ӛндіріс  жүйе  ретінде.  Ӛндірістің 

жоспарлануы. Ӛнім шығарылымының жоспарлануы. Ӛндірісті материалдық-

техникалық ресурстармен қамтамасыз ету.  

Тақырып 27. Ӛндірісті оперативті басқару 

Оперативті 

басқарудың 

негізгі 

функциялары: 

координация, 

тапсырыстарды  дайындау,  ӛндіріс  процесінің  ұйымы,  жоспарлау,  ӛндірісті 

бақылау,  қорларды  реттеу  және  ӛндіріс  процесін  бақылау.  Оперативті 

басқару  қағидалары.  Ӛндірісті  басқарудағы  тиімді  ұйымдық  құрылымды 

жасау  қағидасы,  инвестициялау  қағидаларын  қалыптастыру.  Технологияны 

басқару  жүйесі.  Инновациялық  құрылым.  Ӛндірісті  оперативті  басқару 

ұйымы.  Ӛндіріс  тапсырмаларын  алу.  Жалпы  болжамдық  жоспарлау, 

күнтізбелік  жоспар  және  тапсырыстар  кӛшірмесін  кӛбейту  және  олардың 

жетуі,  бақылау  картотекасын  енгізу,  оперативті  бақылау,  жұмыс  орнын 

жүктеу  есебі,  ӛнімді  түсіру,  оперативті  есеп  беру,  диспетчерлендіру.  АҚШ, 

Жапония,  Германия,  Франция  және  басқа  да  елдердегі  фирмадағы  ӛндірісті 

оперативті басқару ерекшеліктері. 

Тақырып 28. Ӛнім сапалығын басқару 

Бәсекелестікті қамтамасыз ететін ӛнім сапасының рӛлі. Сапалық басқару 

және  ӛнімді  сертификаттау  жүйесі.  Сапа  –  экономикалық  категория.  Сапа 

менеджментініңі дамуы мен бӛлімдері. Басқару объектісі сапа.  

Тақырып 29. Еңбек ынтасы және тӛлем 

Жалақы  еңбекті  ынталандырушы  форма.  Отандық  кәсіпорындардағы 

еңбек  тӛлемінің  ерекшеліктері.  Тарифтік  қойылымдар.  Еңбек  тӛлемінің 

формасы және жүйесі. Негізгі жалақы. Қосымша жалақы. Жалақыны реттеу. 

Ӛнімділікті  басқару.  Ӛнімділік  туралы  түсінік  және  оларға  әсер  ететін 

факторлар.  Еңбек  ӛнімділігі,  капитал,  материалдар  мен  энергияны  есептеу. 

Ӛнімділікті  кӛтеру  концепциясы.  Ӛнімділік  критерийі  бойынша  басқару. 

Ӛнімділік және жоспарлау. Ұйым және ӛнімділік. 

Тақырып  30.  Менеджмент  тиімділігін  бағалаудағы  әдістемелік 

тәсілдер 

Экономикалық  жүйені  функционалдау  механизмі  материалдық, 

еңбектік, қаржылық және ақпараттық кӛздердің үздіксіз пайда болу процесі. 

Басқару  жүйесін  бӛлімшелері  бойынша  параметрлерін  қалыптастыру. 

Ақпарат  кӛздерінің  қозғалыс  сызбасы.  Басқару  циклі,  басқару  бӛлімшелері 

мен  уақыт  циклін  есептеу.  Басқару  ақпараттарының  бӛлімдер  бойынша 

кешігуі. Басқару жүйесінің оперативті кӛрсеткіші. 

Басқару  жүйесіндегі  инерциялық  сәт  –  ақпараттық  параметрді 

қалыптастыру. Басқару жүйесін салудағы әдістемелік қағидалар. 

 

 

«ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУ» пәні 

 

1 – тақырып. Персоналды басқарудағы кіріспе 

 

Персоналды басқару түсінігі, персоанлды басқару құрамы, мақсаттары. 

Ұйымның  қызметін  басқарудағы  персоналды  басқару  және  оның 

сипаттамасы.  Адам  қызметін  басқарудағы  объективті  қажеттілік.  Қазақстан 

Республикасындағы  еңбек  ресурсын  басқару  мәселесі.  Еңбек  ресурстарын 

басқарудың  мәні.  Персоналды  басқару  еңбек  ресурсын  басқару  жүйесі 

құрастырушы  бӛлім  ретінде.  Персоналды  басқарудың  түсінігі.  Персоналды 

басқарудың мақсаты. Персоналды басқаруға қызметтердің негізгі бағыттары. 

Персоналды  басқару  процесінің  дамуының  жетілуі.  Қысқаша  тарихы  және 

статистикалық  мәліметтер.  Персоналды  басқарудың  базалық  принциптері. 

Персоналды  басқару  жүйесіне  қойылатын  талаптар.  Персоналды  басқару 

жүйесін  құру  әдістері.  Кәсіпорында  персоналды  басқару  әдістері. 

Персоналды  басқару  мазмұны.  Персоналды  басқару  саласындағы 

менеджерлердің  құқытары  мен  ӛкілеттегі  персоналдың  басқарудың  орны. 

Нарықтық  қатынастың  жағдайындағы  персоналды  басқару  жүйесі  ұйымның 

ерекшелігі.  

2 – тақырып. Диагностикалық тәсілі 

Персоналды басқару мәселелеріне қажетті диагноз. Кәсіпорын қызметін 

бағалау  және  оның  диагностикалық  моделі.  Ұйымның  персоналды 

басқарудың  диагностикалық  менеджмент  диагностикасының  құрастырушы 

бӛлімі  ретінде.  Базалық  модельдің  түсінігі  және  оның  мәні,  модельді 

талдаудың  объектілері.  Персоналды  басқару  тиімділігіне  әсер  етуші  ішкі 

және  сыртқы  факторлар.  Олардың  концепциясы  мен  сипаттамасы. 

Персоналды  басқарудың  ӛзіндік  маңыздылығы.  Персоналды  басқарудың 

логикалық    моделі  және  индивиді.  Персоналды  басқарудың  тиімділігін 

кӛтеру үшін жұмысшылардың жекелік, психологиялық еңбектерін есепке алу 

қажеттілігі, индивидтің қабілеттілік концепциясы, стратегиясы, маңызы және 

мәні. 

3 – тақырып. Персоналдың қызметі және оның қызмет етуіне 

қажетті негізгі шарттар 

Ұйымды басқарудағы персоналдың қызмет орны. Кадр саысатын жүзеге 

асыру  ұйымның  кадрлық  қызметін  қалыптастыру  қажеттілігі.  Кадрлық 

саясаттың  негізгі  міндеттері.  Персонал  қызметін  ұйымдастыруға  және  оны 

ресурстармен  қамтамасыз  етуге  қойылатын  негізгі  талаптар.  ҚР-да  тіркеу-

бақылау  қызметі  бар  ұйым  персонал  қызметінің  іс-әрекет  кешенді  қайта 

ұйымдастыруға  жоспарлау.  Кадрлық  қызметті  басқарудың  ұйымдық 

құрылымы  және  оның  ролі.  Республика  кәсіпорынының  кадр  саясатын 

қалыптастырудағы  қызмет  функциялары.  Кадрлық  қызмет  әрекеттерінің 

дамуы  қалыптасуындағы  ұйымның  салалық  және  де  басқа  спецификалық 

процестерін  есепке  алу.  Персоналдың  қызметтерінің  функциялары  мен 

сыныптамасы.  

4 – тақырып. Жұмыс орнын қалыптастыру және талдау 

Ұйымның  жұмыс  орнының  және  жұмыс    процесінің  еңбек  нәтижесіне 

жұмыс  орнының  түсінігі.  Персоналды  басқару  жүйесіндегі  жұмыс  орны. 

Жұмыс  орнын  талдау.  Жұмыс  орнын  талдаудың  персонал  басқару 

бағдарламасын  және  оны  қолданудағы  негізгі  бағыттарымен  байланысы. 

Жұмыс  орнын  талдау  методикасы  мен  таңдау  әдісі.  Персоналды  басқаруда 

жұмыс  орнын  ақпараттарын  қолдану.  Талдау,  бақылау,  сауалнама, 

міндеттемелерінің  тізімін  алу  үшін  қолданылатын  негізгі  әдістер.  Жұмыс 

орнын  талдау  әдістері:  жұмыс  процесінің  функциялары;  анализі; 

сауалнамалық  қызмет;  әкімшілік  тұлғалар  сауалнамасы;  қолданудағы 

сипаттамасы.  Жұмыс  орнының  ерекшеліктері.  Жұмыс  орындарының 

сипатының  негізгі  бӛлімдері:  қызметтің  мәні,  қызметтік  функцияның 

қысқаша  түсіндірмесі;  жұмысшылардың  ӛзіндік  қызметтік  функцияларын 

орындау  барысындағы  әрекеті;  жұмыс  шарты;  жұмыс  ортасы;  әлеуметтік 

орта.  Жұмыс  орнын  жобалау,  оның  мәні  және  сипаттамасы.  Жұмыс  орнын 

жобалаудың негізгі тәсілдері. 

5 – тақырып. Персоналды жоспарлау 

Кадрлық  жоспарлаудың  негізгі  сатылары:  жұмыс  күші,  қажеттілікті 

жлспарлау, жұмыс күшін тарту мен босату. Кадрлардың біліктілігін арттыру, 

олардың  қолданылуы,  кадр  құрамының  сақталуы,  оларды  қамқорлыққа  алу, 

кадрлық  қызметпен  шешілген  мақсаттарды  жүзеге  асырудағы  шығындарды 

жоспарлау.  Кадрлық  жоспарлау  саласындағы  ҚР-ның  кәсіпорнының 

тәсілдері.  Персоналды  пайдалану  және  жоспарлау  қажеттілігінің  себептері, 

қадрларды  қамтамасыз  етулердің  шығындарын  бақылау  қажеттілігі. 

Инвестицияларды  тартатын  және  жұмыс  орнының  құныдылығын  әртүрлі 

техникалық дамуы, білімі мен тәжірибесіне байланысты қызметті пайдалану 

қажеттілігі.  Жұмыс  күшін  жоспарлау  мақсаты.  Кадрды  дайындау  және 

пайдалануды  жоспарлау  критериі.  Жеке  жұмысшыны  пайдалану  бірлескен 

жұмыс процесіндегі серіктестік. 

6 – тақырып. Кардры қабылдау және жинақтау 

Жұмысқа қабылдау процесі  және оның сипаттамасы. Ұйым персоналын 

жинау  процесіне  әсер  ететін  факторлар  және  оның  сыныптамасы.  Сыртқы 

орта  факторы:  үкіметтік  және  кәсіподақтық.  Жұмысқа  алу  кезеңдегі 

дискриминация, заңдар; жұмыс күші нарығы, хабардар болу; жұмыс күшінің 

құрамы  және  ұйымның  орналасқан  жері.  Ішкі  орта  факторы:    ұйымның 

қазіргі кезде және болашақта күшіне талабы; осымен байланысты шығындар; 

жұмысқа  тұрушы  қанағаттану  деңгейі;  ұйымнан  қойылған  және  керісінше 

қойылған  талаптар.  Жұмысқа  тұрушының  ӛз  атынан  жұмысқа  қатысты 

қабілеттері. 

7 – тақырып. Кадрларды іріктеу процесі және оның сипаттамасы 

Кадрды  іріктеу  түсінігі  және  оның  мақсаты.  Іріктеуге  әсер  ететін 

қоршаған орта жағдайының факторлары және олардың сипаттамасы: жағдай 

ӛлшем,  күрделілік,  технологиялық  ӛзгеріс  және  ұйымның  табиғаты  іріктеу 

әдісінің қаржылық тиімділігін анықтайтын факторы ретінде. Сыртқы жағдай 

факторлары:  жұмыс  күші  нарығының  мәні,  жұмыс  күші,  кәсіподақтың 

талаптары,  кәсіпорынның  орналасқан  жері  және  т.б.  Іріктеу  процесі  және 

оның  сипаттамасы.  Іріктеу  бойынша  шешім  қабылдау  процесінің  сатылары. 

Менеджерлерді    іріктеу  және  оның  ерекшеліктері.  Менеджерлерді  іріктеу 

процесінің спецификалық ерекше сипаттамасы. 

8 – тақырып. Жұмысшылардың еңбек нәтижелілігін бағалау 

Еңбек  нәтижелілігін  бағалаудың  диагностикалық  тәсілдері  және  оның 

мазмұны.  Еңбек  нәтижелілігін  бағалау  жүйелілік  процесінің  негізін 

құрастырушы  негізгі  сатылар  және  олардың  сипаттамалары.  Бағаларды 

ӛткізу  мерзімі.  Жұмысшылардың  еңбек  нәтижелілігін  бағалау  әдісінің 

сыныптамасы.  Еңбек  нәтижесін  бағалау  әдісінің  2  блогы  және  оның 

сипаттамасы.  Тапсырылған  таңдау,  бағалаудың  сипаттамалық  әдісі,  мақсат 

бойынша  басқару,  жағдайды  шешу  бойынша  бағалау  әдісі,  мінез-құлықтық 

рейтингтер  шкаласы  және  анкетасы,  мінез-құлықты  бағалау  шкаласы.  Бір 

жұмысшы еңбегін бағалауға белгіленген әдістер сипаттамасы. 

9 – тақырып. Персонал басқару қызметінің жұмысын бағалау 

Персоналды  басқару  қызметін  бағалаудың  диагностикалық  әдістері. 

Қызметкерлерді  оқыту,  аттестаттау  тиімділігін  бағалау.  Барлық  қызметтер 

жұмысының тиімділігін бағалаудың негізгі критерийлері. Барлық қызметтер 

әс-әрекетін  бағалау  тәсілдерінің  классификациясы.  Олардың  сипаттамасы. 

Жұмысшыларға білім бері және аттестациялау. Тиімділігін бағалау. 

10 – таұырып. Жаңа жұмысшыларға бағыт  беру және білім беру 

процесі 

Жұмысшыларды  ақпаратпен,  кәсіпорын  мақсаттары  мен  міндеттерін 

түсінуге  қамтамасыз  етуге  бағытталған  бағдарлар  және  тренинг  процестер. 

Бағдарлар  түсінігі  және  оның  тағайындалуы.  Бағдарлау  мақсаттар,  олардың 

сипаттамасы. Тренинг түсінігі және оның мәні. Тренинг ерекшеліктері және 

оның  мақсаты.  Тренинг  сияқты  білім  беру  формасын  еңгізу  принциптері. 

Адами  ресурстарды  дамыту  және  персоналды  оқыту  процесі.  Персоналды 

оқыту  әдістері  мен  олардың  сипаттамасы.  Оқыту  процесінің  мәні  жалпы 

тізбектілік  оқыту  процесінің  звенолар  дәйектілігі.  Кадрларды  оқыту  және 

олардың  біліктілігін  арттыру  бойынша  корпоративтік  саясаттың  мәні.  Білім 

беру  корпоративтік  саясатының  негізгі  принциптері  және  олардың 

сипаттамасы. 

11 – тақырып. Кәсіпорындағы іскерлік мансапты басқару 

Жұмысшының  мансаптылық  түсінігі.  Персонал  басқару  жүйесіндегі 

мансаптылықтың орны. Мансаптылықты басқарудың диагностикалық моделі. 

Мансаптылық  түрлері,  сипаттамасы.  Іскерлік  кәсіпті-ішкі  ұйымдық,  жеке 

тұлғалық  мансаптық  түсінігі.  Мансаптың  модельдері  және  олардың 

жұмысшы  үшін  маңызы.  Мансаптылықтың  негізгі  кезеңдері  және 

сипаттамасы. ҚР-да Зейнеткерлік жастағы жұмысшыларды әлеуметтік қорғау 

әдістері,  жұмысшыларды  әлеуметтік  қорғаудың  мемлекеттік  және 

мемлекеттік емес тәсілдері.  

12 – тақырып. Қорларды ұсынуды басқару 

Резервтерді  жылжытуды  жоспарлау  және  басқару  стратегиясы: 

қажеттілігі  және  мәні.  Қорларды  ұсынуды  басқару  стратегиясының  негізгі 

элементтері.  Барлық  мәселені  шешудің  мүмкін  болатын  әдістері.  Резервті 

ұсынуға  қойылатын  талаптар,  олардың  классификациясы.  Резервтерді 

ұсынуды  қалыптастырудың  негізгі  жағдайлары  және  олардың  сипаттамасы. 

Резервті  ұсынуды  қалыптастыру  әдістері.  Резерв  құрамы.  Кандидаттарды 

дайындау  процесін  басқару.  Дайындаудың  базалық  формалары.  Резервті 

ұсынуды  дайындау  процесін  басқарудың  негізгі  кезеңдері  және  олардың 

сипаттамасы.  Жаңа  лауазымға  тағайындалғаннан  кейін  резерв  құрамындағы 

кандидаттардың  алғашқы  бейімделуін  басқару.  Персоналдар  қызметі 

жағынан кӛмек кӛрсету. 

13 – тақырып. Персоналды ынталандыру механизмі 

Персоналды ынталандырудың мәні және қажеттілігі. Компанияның және 

жұмысшылар  мүддесінің  артықшылықтары.  Кӛтермелеу  нысандары  мен 

кӛтермелеу  бағдарламасы,  олардың  мәні  мен  мазмұны.  Ынталандыру 

тәртібінің  алгоритмі,  қадамдардың  дәйектілігі  және  олардың  сипаттамасы. 

Әртүрлі сыныптардағы жұмысшылардың еңбек тӛлемінің арақатынасы. 

14 – тақырып. Жұмысшылардың еңбек ӛтелу ақысының жүйесі 

Еңбек  тӛлемділігі мотивация  формасы ретінде.  Персоналдың біліктілігі 

мен еңбек тӛлемділігі. Жұмысшының біліктілік дейгейін анықтау факторлар. 

Нәтижелілікті ынталандыру әдістері: экономикалық (тікелей), экономикалық 

(жанама)  және  ақшалай  емес.  Еңбек  тӛлемінің  формасы,  олардың 

сипаттамасы,  мәні,  мазмұны.  Жұмысшылардың  сінірген  еңбек  мойындау 

және  кӛтермелеу.  Мойындаудың  міндеттері.  Мойындаудың  формасы  және 

жұмысшылардың 

еңбегін 

бағалау. 

Менеджерлерді 

ынталандыру 

ерекшеліктері.  Менеджер  -  ұйымның  орталық  фигурасы.  Менеджерлерді 

материалдық  ынталандыру  жүйесінің  негізгі  принциптері  және  олардың 

мазмұны. 

 

 

 

 

 

«ӚНДІРІСТІК МЕНЕДЖМЕНТ» ПӘНІ 

 

Тақырып 1. Ӛндірістік менеджментке кіріспе  

Ӛндірістік  менеджментті  оқытудың  объектісі  мен  пәні.  Ӛндірістік 

менеджмент  мақсаты  мен  міндеттері.  Ӛндірістік  менеджмент  функциялары. 

Ӛндірістік менеджмент дамуының негізгі бастаулары. Ӛндірісті басқару мәні. 

Негізгі ӛндірісті ұйымдастыру. Ӛндірісті басқару және оны ұйымдастырудың 

теориясы  мен  тәжірибесінің  дамуы.  Ӛндірістік  менеджменттің  макро-  және 

микроэкономикалық ортасы. Микродеңгейде ӛндірісті ұйымдастыру нысаны. 

Тақырып 2. Ӛндіріс және ӛндірістік жүйелер түсінігі  

Ӛндірістік  жүйе:  қызмет  етуінің  мәні,  мақсаттары  мен  элементтері. 

Ӛндірістік  жүйелердің  сыныптамасы.  Икемді  ӛндірістік  жүйе  түсінігі. 

Ӛндірістік 

жүйелерді 

блокты-модульды 

қалыптастыру. 

Ӛндірістік 

жүйелердің қызмет етуінің тиімділігі.  

Тақырып 3.  Ӛндірістік үрдістерді ұйымдастыру және басқару   

 

Ӛндірістік  үрдістің  мәні  және  негізгі  компоненттері.  Ӛндірістік  үрдіс 

құрылымы:  негізгі  және  қосымша  үрдістер.  Ӛндірістік  үрдісті  рационалды 

ұйымдастыру  қағидалары.  Ӛндірістік  үрдісті  уақыт  бойынша  ұйымдастыру. 

Ӛндірістік  үрдісті  кеңістік  бойынша  ұйымдастыру.  Ӛндірістік  цикл  түсінігі 

және  құрылымы.  Ӛндірістік  үрдісінде  еңбек  құралдарының  жылжу  түрлері: 

параллельді, 

кезеңді, 

параллельді-кезеңді. 

Кәсіпорын 

қызметінің 

экологиялық аспектілері. Ӛндірісті оперативті басқару.  

Тақырып 4. Ӛндірістің негізгі типтері  

Ӛндірістің  дара,  сериялық  және  жаппай  түрлері,  олардың  сипаттамасы 

және басқарудың ұйымдастырушылық құрылымына әсері. Ӛндірістің үрдіске 

қызмет ету әдістері. Ӛндіріс түрлерінің технико-экономикалық сипаттамасы. 

Ӛндірістік  цикл:  құрылымы,  оның  ұзақтығын  қысқарту  жолдары  және 

факторлары. 

Тақырып 5. Кәсіпорынның ӛндірістік қуаты   

Ӛндірістік  қуат  түсінігі.  Жобалық  қуат.  Ӛндірістік  қуатты  ӛлшеу 

бірліктері  және  оларды  қолдану  шарттары.  Ӛндірістік  қуаттың  түрлері. 

Ӛндірістік  қуатты  анықтайтын  факторлар.  Әртүрлі  типті  құрал-

жабдықтардың  ӛндірістік  қуатын  есептеу.  Ӛндірістік  қуаттықолдану 

кӛрсеткіштері.  Ӛндірістік  қуатты  жоспарлау  тәсілдері.  Ӛндірістік  қуаттың 

экономикалық  негіздемесі.  Ӛндірістік  қуатты  дамытудағы  инвестициялық 

стратегияны таңдау.    

Тақырып  6.  Ӛндірістік  бағдарлама  және  оның  орындалуын 

қамтамасыз ету   

 

Жаңа  ӛнімді  жобалау  және  оның  жеке  сатыларының  мазмұны. 

Кәсіпорынның  ӛндірістік  бағдарламасының  түсінігі  және  мазмұны.  Басқару 

деңгейі  мен  ұйымдастыру  түрлеріне  қарай  басқарудың  ұйымдастырушылық 

құрылымын  жобалау.  Ӛндірістік  бағдарламаны  әзірлеу  тәртібі.  Ӛндірістік 

бағдарламаны 

техникалық-экономикалық 

негіздеу. 

Ӛндірістік 

бағдарламаның  орындалуын  бақылау.  Бақылаудың  жалпы  және  жеке 

кӛрсеткіштері.  Сұранысқа  бағытталған  ӛндірісті  жоспарлау  стратегиясы. 

Бұйым  компоненттеріне  қажеттілікті  жоспарлау.  Ӛндірісті  жоспарлау  және 

ӛнім  ӛткізуді  ұйымдастыру.  Кәсіпорынның  ӛндірістік  бағдарламасын 

қалыптастыру.  Негізгі  цехтардың  ӛндірістік  бағдарламасын  қалыптастыру. 

Ӛндірістік процестердің мониторингі және бақылау нысаны. 

Тақырып 7. Сапа тұжырымдамасының эволюциясы   

Сапа  туралы  түсініктік  эволюциясы.  Ӛнімнің  унификациясы, 

стандартизациясы 

және 

сертификациясы 

түсінігінің 

мәні. 

Сапа 

кӛрсеткіштері.  Сапаны  жалпылай  басқарудың  тұжырымдамасы.  ИСО  9001 

халықаралық  стандарты.  Сапаны басқаруға  шығындарды  қадағалау.  Сапаны 

басқарудың экономикалық әсері.  

Тақырып 8. Фирмаішілік материалдық ағымдарды ұйымдастыру   

1. 

Материалдық 

ағымдардың 

түсінігі. 

Логистикалық 

шынжыр. 

Логистикалық  құрылым.  Тапсырысты  орындау  циклы,  оның  ұзақтығы  мен 

құрылымы. 

Матреиалдардың 

ағымын 

ұйымдастыру 

нысандары: 

жинақтаушы, транспорттық-жинақтаушы, «нӛлдік қор» жүйесі. Материалдық 

ағымдарды  басқару  жүйесі.  Ӛндірістік  кәсіпорынның  материалдық 

ресурстарын  басқару  жүйесі.  Ішкі  фирманың  ӛндірістік  бақылауын 

ұйымдастыру.  Ӛндірістің  техникалық  қызмет  кӛрсетуін  ұйымдастыру. 

Ӛндірісті ағынды әдістермен ұйымдастыру. Ӛндірісті оперативті басқарудың 

шетелдік тәжірибесі. 

Тақырып  9.  Материалды-ӛндірістік  қорларды  ұйымдастыру  және 

басқару   

Материалды-ӛндірістік  қорлар  түсінігі  және  құрамы.  Ӛндірістік 

қорларды  құрудың  міндеттері.  Қорлардың  функциялары.  Қорлар  мен 

аяқталмаған  ӛндіріс  босалқы  дайындамалар  түрлері.  Қорларды  басқару 

мәселелері.    Бақылау  мақсаттары  үшін  қорлардың  сыныптамасы.  АВС-

талдау.  Қорларды  есепке  алу.  Қорларды  инвентаризациялау  кезеңділігі. 

Қорларды  басқарудың  шынайы  модельдерінің  сныптамасы.  Қорларды 

басқару модельдерінің түрлері және әдістері.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.  Герчикова  И.  Н.  Менеджмент  :  практикум:  учебное  пособие.  Юнити-

Дана, 2015. 799 p. 

2.  Веснин,  Владимир  Рафаилович.  Основы  менеджмента.-Basics  of 

management : учебник / В. Р. Веснин. -М. : Проспект, 2010. -320 с 

3.  Фатхудинов   Р.А. Производственный  менеджмент. Учебник-М.:  Банки 

и биржи, ЮНИТИ, 2007. 

4.  Джурбаев К.Т. Производственный менеджмент: учебное пособие / К.Т. 

Джурбаев, А.Т. Гришин, Г.К. Джурбаев. - М.: КНОРУС, 2005. 

5.  Управление  персоналом:  учеб.  пособие.  Под  ред.  Г.Михайлиной  .-3-е 

изд., доп. и пере раб. Дашков и К, 2010 

6.  Кубаев  Е.К.  Теория  и  практика  менеджмента.  Алматы:  Аль-Фараби, 

2005. 

7.  Гладков И. С. Менеджмент: учебное пособие. Проспект, 2015.  

8.  Менеджмент: учебное пособие.- Алматы: КазНУ, 2007. 

9.  Веснин,  В.Р.    Стратегический  менеджмент:  учебное  пособие  / 

Владимир 

Рафаэлович 

Веснин; 

Федеральное 

агентство 

по 

образованию, 

Московский 

государственный 

индустриальный 

университет.- Москва: МГИУ, 2007.- 319 

10. Ивановская Л.В., Митрофанова Е.А. Управление персоналом: теория и 

практика.  Социально-трудовые  отношения,  рынок  труда  и  занятость 

персонала.  Учебное-практическое  пособие  (ГРИФ).  –  М.:  Проспект, 

2012г. 

11. Кибанов  А.Я.  Основы  управления  персоналом.  Учебник  –  2-е  изд. 

перераб  и  доп.  –  (Высшее  образование»)  (ГРИФ).  –  М.:  ИНФРА- 

М,2012г. 

12. Фадтутдинов  Р.А.  Система  менеджмента:  Учебное  пособие.-  М.:  АО 

«Бизнес-школа»,2007. 

13. Казанцев  А.К.  Крупанин  А.А.  Менеджмент  в  предпринимательстве: 

Учебное пособие.-М: ИНФРА-М,2003 

14. Кабушкин 

Н.И. 

Основы 

менеджмента: 

Учебник.-Минск: 

«Экономпресс»,2000. 

15. Каренов  Р.С.,  Раимбеков  Б.Х.  Акжолов  А.М.    Основы  менеджмента.- 

Караганды: Полиграфия,2005.