Мақалада Қазақстанға Қытай жақтан қоныс аударуының, соның ішінде еңбек көші-қонуының үрдістері зерттелген

жүктеу 0,56 Mb.

Pdf просмотр

бет	5/9
Дата	15.11.2023
өлшемі	0,56 Mb.
	#44321

1 2 3 4 5 6 7 8 9

4 46-58 (2)

Зерттеу әдістері
Көші-қон үрдістерін талдау барысында, М.Тодароның [2] неоклассикалық
экономикалық теориясын атап өткен жөн. Бұл теорияның негізінде «тарту-
итеру» концепциясы мен көші-қонның макродеңгейдегі факторлары жатады.
Жұмыстары өзге теориялық тәсілдер аясында жүргізілген авторлардың
ішінен О.Старк пен Э.Тейлорды (миграцияның жаңа экономикалық теориясы)
[3]; М.Пиорды (қос еңбек нарығы теориясы) және А.Паллониді (миграциялық
желілер теориясы) [4] атап өтуге болады.
Көші-қон мінез-құлқы мен бейімделу потенциалы макродеңгейде
Д.Массейдің «көші-қон тізбегі» теориясының [5] негізінде, аймақтық бейім-
делу мүмкіндіктері деңгейінде – ассимиляция теориясы негізінде, ал жеке
деңгейде – әлеуметтік мінез-құлық теориясы негізінде талданды. Ғылыми
әдебиеттерде экономикалық көші-қонның бірнеше классификациясы
сипатталады, олардың ішіндегі ең үздігі В.Бенингке тиесілі [6]. Ол
экономикалық көші-қонның келесі түрін – мамандардың, техникалық және
атқарушы жұмысшылардың, іскер адамдардың қозғалысын айқындайды.
Жұмысшылардың бұл санаты әдетте ешқандай кедергісіз көшіп-қонып
жүреді, өйткені ол әртүрлі елдердің еңбек нарығында сұранысқа ие. Олардың
жаңа елде болу уақыты бірнеше айдан бірнеше жылдарға дейін созылуы
мүмкін. Осы санаттағы жұмысшылардың көпшілігі өндірістік қажеттіліктерге
байланысты жиі көшіп-қонуға мәжбүр.
Соңғы жылдары Қазақстандағы қытайлық көші-қон мәселесін Садовская
Е. [7] зерттеуде. Оның айтуынша, Қытайдан Қазақстанға заңсыз көші-қонның
деңгейі өте аз, өйткені ҚХР үкіметі қытайлық кәсіпкерлерді қабылдаушы
елдердің заңнамасын қатаң сақтауға бағыттайды. Шекараны заңсыз кесіп өту-
дің бір-екі жағдайы кездескен. Дегенмен жалпы Қытай еңбек мигранттарының
ұлттық көші-қон және еңбек заңнамасын бұзу жағдайлары көбінесе Орталық
Азия елдеріне тиесілі. Қытайлық зерттеуші Чжуаньсюнь Цяочу айтуынша,
бүгінде Қытай Орталық Азиядағы көлік, коммуникация, энергетика (мұнай-
газ, уран, көмір,) инфрақұрылымын дамытуда ірі қаржылық донорлар мен
инвесторлардың біріне айналған. Қытай маңызды сауда-экономикалық
серіктес және тұтыну тауарларының барлық дерлік ассортиментін жеткізуші
болып табылады. 25 жыл бойғы сауда екі жақты шағын және жеке сауда
бизнесінің, сонымен қатар Қытаймен шекаралас елдердегі миграцияның көзі

50
&
№ 3 (75) 2022
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ Ж У Р Н А Л
&
болды. Қытай, сонымен бірге, аймақта тапшы білікті жұмыс күшінің көзіне
айналды. Бүгінгі күні бұл көші-қон екі ел арасындағы белсенді дамып келе
жатқан сауда-экономикалық ынтымақтастық жағдайында үнемі нығайып келе
жатқан айтарлықтай тұрақты тенденцияға айналды [8].

жүктеу 0,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9