М. Е. Лобашев к. В. Ватти

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	40/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 275

Lobashev

Генотип  және  фенотип.
Ген  аллельдерінің  ерекшелігін  ескере  отырып  бүршақ
гүлдері  бояуының  тұқым  қуалауын  тағы  да  қарастырайық.  Гүлдің  қара  қошқыл
бояуының доминанттық аллелін
А
әрпімен, ал рецессивтік аллелін
а
әрпімен белгілей-
міз.  Осыған  сәйкес  қара  қошқыл  гүлді  бастапқы  өсімдіктің  ал-лелі
АА,
ақ  гүлді
әсімдіктің  аллелі
аа
болады.  Белгілі  бір  ген-нің  әр  жүп  аллельдерінің  біреуі
шешесінен,  екіншісі  әкесінен  шыққан.  Екі  аллельдің  біреуі  ғана  гаметаға  беріледі,
осыған байланысты ата-ананың әрқайсысы гаметаның бір сортын ға-на не
А,
немесе
а
береді.  Аталық  және  аналық  организмдердеы
А
және
а
аллельдерін  алған  бірінші
ұрпақ будандарының гүл бояуы аналық өсімдіктікіндей
(АА)
қара қошқыл, бірақ оның
түқым қуалаушы қасиеттерінің негізі өзгеше болады. Осыған орай белгілі бір қасиеті
жарыққа  шыққанның  езінде,  тұқым  қуалаушы  негіз  әр  түрлі
(АА
және
Аа)
болуы
мүмкін.  Сондықтан  белгінің  сыртқа  шығуын  немесе  организмдер  қасиеттері  мен
белгілерінің  жиынтығын
фенотшг
деп  атайды.  Ал  организм  белгілерінің  дамуын
анықтайтын  түқым  қуалаушы  бастамалардың  жиынтығын
генотип
деп  атайды.
Сонымен, қарастырылып отырған мысалда аналық өсімдік пен
Ғ\
буданңың фенотипі
бірдей — екеуінің де гүлдерінің бояуы қара қошқыл, бірақ екеуінің генотипі әр түрлі
—
АА
жәие
Аа.

Бір  геннің  бірдей  аллельдері  бар  организмдер,  мысалы  екі  аллельдің  екеуі  де
доминантты  (АА)  немесе  екеуі  де  рецессивті
(аа)
болса,  ондай  организмдер
гомозиготалы не
гомозигота
деп аталады. Ал егер организмде бір геннің екі түрлі
аллелі  болса  және  оның  біреуі  доминантты,  екіншісі  рецессивті
(Аа)
аллель  болса,
ондай  организмдер
гетерозиготалы
не
гетерезигота
деп  аталады.  Сонымен,
қарастырылған мысалда бастапқы ата-аналық өсімдіктер — гомозигота
АА
және
аа,
ал
будандар  —  гетерозигота
Аа
болады.  Гомозиготалы  ата-аналық  өсімдіктерден  будан
өсімдіктердің айырмасы — олар жұмыртқа клеткалары мен тозаңның екі сортын —
А
және
а
береді.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 275