М. Е. Лобашев к. В. Ватти

/^ Мегаспорогенез бен мегагаметогенез

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	30/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 275

Lobashev

/^ Мегаспорогенез бен мегагаметогенез.
Жас түқым бүршігінің
субэпидермалық қабатында
археспория клеткасы
дараланып рқшауланады, көбінесе ол
біреу ғана болады. Археспория клеткасы өсіп,
мегаспораның
аналық клеткасына
айналады.
Мегаспора  аналық  клеткасының  мейоздық  жолмен  екі  рет  бөлінуі  нәтижесінде
мегаспоралар тетрадасы түзіледі. Тетраданың әр клеткасы гаплоидты болады. Ал осы
тетраданың бір клеткасы ғана ары қарай дами алады, қалған үшеуі дегенерацияланады
(дамып жетілудің моноспоралық  типі).  Бүл  клеткалардың  тағдыры,  жануарлардың
жұмыртқа  клеткасы  пісіп  жетілуі  кезіндегі  редукциялық  денелердің  тағдырына
ұқсайды.
Келесі кезеңде мегагаметогенез іске асады. Ларамды күйінде қалған мегаспора ары
қарай  өсе  береді,  бұдан  оның  ядросы  митоз  жолымен  бірнеше  рет  бәлінеді.  Сонымен
клетканың өзі белінбейді, ол ұрық қалтасына айналады.
Әр  түрлі  өсімдіктерде  митоздар  саны  бірден  үшке  дейін  өзгере  алады.  Қөпшілік
өсімдіктерде  (жабық  тұқымдыларының  70%)  бөліну  үш  реттен  болады,  осының
нәтижесінде  бірдей  сегіз  ядро  түзіледі.  Осындай  бөліну  уақытында  ядролар
полярлық күйде болады, олардың тертеуі микропильге (спермиялардың енетін жері)
жақын  жатады,  ал  қалған  төртеуі  халаза  деп  аталатын  қарама-қарсы  белігінде
орналасады.  Ары  қарай  ядролар  дербес  клеткаларға  айналып  оқшауланады,  ол
клеткаларда едәуір мөлшерде цитоплазма болады.
Микропиледе  орналасқан  төрт  клетканын,  үшеуі  —  жұмыртқа  клеткасымен
синергидтер  деп  аталатын  екі  клетка  —  жұмыртқа  аппаратын  қүрады.Синергидтер
ұрықтану  кезінде  көмекші  қызмет  атқарады,  көп  ұзамай  олар  ыдырап  жойылады.
Төртінші  ядро  ұрық  қалтасының  ортасына  кетеді,  сол  арада  халазалық  шеттен  келген
бір  ядромен  қосылады.  Орталық  белікте  құйылысқан  екі  гаплоид  ядродан  бір
диплоидты  ядро,  екінші  кезектегі,  яки  үрық  қалтасының
орталык  ядросы
түзі-леді.
Ұрық  қалтасынын,  халаза  шетінде  қалған  үш  ядро  клеткаға  айналып  оқшауланады;
олар  антиподтар  деп  аталады.  Антиподтар,  синергидтер  сияқты,  зиготаның  дамып
жетілуі кезінде кемекшілік қызмет атқарады   да, кеп ұзамай,   ыдырап бұзы-Сонымен,
митоздық жолмен үш рет бөліну вәтижесінде ұрық қалтасында гаплоидты және бірдей 8
ядро түзіледі, солардың біреуі ғана жүмыртқа клеткасына айналады.

-  Біз  қарастырып  отырған  бір  мегаспорадан  сегіз  ядролы  ұрық  қалтасының  түзілу
схемасы  көп  таралған.  Бірақ  әсімдік-тердің  әр  түрлі  топтарында  бүл  процесс  алуан
түрлі болып өтеді.
Өсімдіктер  мен  жануарлардың  филогенездік  ажырауы  (дивергенция)  клеткалы
құрылым  түзілуінің  өте  ерте  кезінде  болды.  Соған  қарамастан  жануарларда  және
өсімдіктерде  жыныс  клеткаларының  шсіп  жетілуш  салыстыру,  олардың
арасындағы толық параллелизмді көрсетеді.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 275