М. Е. Лобашев к. В. Ватти

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	251/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 247 248 249 250 251 252 253 254 ... 275

Lobashev

2. МУТАЦИЯЛЫҚ ӨЗГЕРГІШТІК
Мутациялардың  селекциядағы  маңызы.  Тұқымдар  мен  сорт-тар
Өздерінің  жабайы  тегінен  тұқьш  қуалайтын  ерекшеліктері-мен  айрылады.
Егер  жабайы  формаларды  үй  жағдайында  үс-тап  оларға  қолайлы  жағдай
туғызса,  олар  үрпағында  мәдени  туыстастарының  өнімділігі  мен
қасиеттерін  өндІріп  бере  алмай-ды.  Жабайы  банкив  тауығын  қалай
азықтандырсақ  та  біз  олар-дан  жыл  ішінде  250—300  жүмыртқа  беруіне,
сондай-ақ  қауыр-сыны  түсінің,  тірілей  салмағының,  жетілгіштігінің    және
басқақасиеттерінің  тауық  тұқымдарындағыдай    болуына  жете  ал-мас
едік.
Спонтанды  мутацияларды  және  шағылыстыру  жолымен  олар-дың
комбинацияларын  қолдан  сұрыптауды  тиісті  бағып-күту  мен  өсіру
жағдайларында жүргізе отырып адам көп жүздеген үрпақтардан жануарлар
мен өсімдіктердің жаңа формаларын жасай алды.
Мутацияларды  эксперименттік  жолмен  алу  селекцияда  бас-тапқы
материал  жасау  үшін  шексіз  перспектива  ашады.  Селек-цияның  қарқыны
артуда және оның сапалық мүмкіндіктері де үлғайып келеді.

Кейбір жағдайларда жаңадан алынған мутанттар сорттар-дың  дүние
жүзілік  коллекциясында  белгілі  болып  отыр.  Г.  Штуббе  бірқатар
өсімдіктердің
спонтанды
және
индукциялан-ған
мутацияларын
культурадағы  формаларымен  салғастырды.  Арпаның  (Hordeum  vulgare)
белгілі  170  мутан  табиғатта  кез-десетін  192  түршелерінің  белгілері
системасына жатқызуға бо-латындығы айқын болды. Эксперимент арқылы
алынған  му-тациялар  қазіргі  кезде  бар  арпа  түршелерінің  белгілерімен  ге-
нетикалық  жағынан  үқсастырылады.  Демек,  арпаның  қолдан  жасалған
және  оның  табиғатта  кездесетін  сан  алуан  формалары  арасында  айта
қаларлыктай айырмашылық болмайды.
Сонымен  Н.  И.  Вавиловтың  гомологиялық  қатарлар  заңы  мәдени
өсімдіктердің эволюциясын талдау ісінде нақты көрініс табады.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 247 248 249 250 251 252 253 254 ... 275