-тарау. ЖЫНЫССЫЗ КӨБЕЮДІҢ

және телефаза (I таблица, 
А). 
Бұл стадиялардың 6әpi қосылып интерфаза мен митозра 
жіктелетін  6ip  митозды,  цикл  құрайды.Клетканың  екіге  бөлінуі    арасында  ядро 
интерфаза 
стадиясында  болады.  Интерфазада  клетканың,  ерекшелігіне  тән  және 
клетканың бөлінуіне қажетті заттар түзшеді. Бұл кезде ядродан  ұсақ, жіпшелерден — 
хромосомалардан  құралған  тор  құрылымы  жақсы  көрінеді.
Профазада 
—  митоздьқ 
6іріншi  кезеңінде  хромосомолар  спиральданады  да,  екіден  қосарланган  жіп  сияқты 
болып жарық, микроскопынан көрінеді.Интерфаза кезінде хромосоманың қосарлануы 
немесе  оның  репродукциясы  болатынын  байқаймыз.  Бұл  кезде  бастапқы 
хромосомалардын,  әркайсысы  дәл  өзі  сиқты  жаңа  хромосома  түзеді:  Сіңлілі 
хроматидтер 
деп  аталатын  бұл  жарты  бөлік  профаза  кезінде 
бөлініп 
кетпейді, 
оларды 
центромера 
(кинетохором)  деп  аталатын  ортақ  бөлік  біріктіріп
 
ұcтап 
тұрады.Профазада  хромосомалар  ары  қарай  ұзынынан  спиральдана  түседі,  соньң 
нәтижесінде  олар  қысқарады  және  жуандайды.  Сол  сияқлы  профазада 
хромосомалар 
ядроның 
бүкіл 
келемше 
таралатынын 
атап 
көрсету 
маңызды.Жануарлар  клеткасында  интерфазанын,  бас  кезінде  немесе  тіпті 
телефазалық, бөлінудің, кезінде центриолдар қосарланады, бұдан кейін профазада жас 
центриолдар  ажырап,  клетканьң  полюсіне  қарай  бөліне  бастайды.  Центриолдар 
арасында бір буда бөліну ұршығының жіңішке жіпшелері пайда болады, осы жиынтық 
ахроматин аппараты 
деп аталады.  
Бұлшық ет клеткалары құрамындағыдай, ұршық жіптері құрамында актин белогы  
болады, ол белок қозғалыстың түрлі жағдайында жиырылуды қамтамасыз етеді. 
Профазаның  аяқталуының  негізгі  белгісі  —  ядрошықтар  мен  ядро  қабықшасы 
жоғалып 
кетеді, 
сонын, 
нәтижесінде 
хромосо-малар 
цитоплазма 
мен 
нуклеоплазманың жалпы массасының ішінде орналасады. 
Прометафаза 
клеткадағы  хромосомалардың  экватор  жазықтығына  қарай 
қозғалуымен  сипатталады.  Бұл  қозғалыс  пен  хромосомалардың  экватор  ұршығында 
таралуы 
метакинез 
деп  аталады.ОЧетафаза  деп  хромосомалардың  экватор 
жазықтығында  ұршық  өсіне  перпендикуляр  орналасуын  айтады.  Осы  жазықтыққа 
орналасқан хромосомалар экваторлық немесе 
метафазалық 
пластинка құрайды. Әрбір 
хромосома экваторлық жазықтыққа оның центрлері дәл келетіндей болып орналасады, 
ал  хромосомалардың  қалған  барлық  денесі  одан  тыс  жатуы  мүмкін.  Экваторлық 
пластинканы клетканың бөлінуі полюсінен қараған кезде барлық хромосомалар жақсы 

көрінеді,  оларды  санауға  және  формасын  байқап  көруге  болады.  Цитоплазманың 
қалған  массасына  қарағанда  ұршық  жіптері  тығыз  консистенциялана  түседі.  Олар 
хромосомаларға  мынадай  жолмен,  яғни  центромераға  "жіп  екі  полюстен  келіп 
жалғасады.Митоздың  келесі  фазасы 
анафаза 
деп  аталады,  бүл  кезде  центромералар 
және сіңлілі хроматидтер (оларды енді хромосомалар деп атауға болады) бөлінеді де, 
полюстерге  таралады.  Мұнда  ең  алдымен  хромосоманың  центромералық  учаскелері 
бірінен-бірі  алшақтайды,  б9дан  кейін  алдымен  центромерлер,  сонан  соң 
хромосомалардың  өздері  полюстерге  ажырайды.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: