Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы

Саяси мәдениеттiң саясаттануда үлкен модельдерi

жүктеу 0,9 Mb.

Pdf просмотр

бет	90/124
Дата	15.11.2022
өлшемі	0,9 Mb.
	#40160
түрі	Лекция

1 ... 86 87 88 89 90 91 92 93 ... 124

Лекция. Саясаттану ылым ж не о у п ні ретінде Саясаттануды объ

Авторитарлық
Либералды-демократиялық

Саяси мәдениеттiң саясаттануда үлкен модельдерi
бар: тоталитарлы, авторитарлы
және либералды-демократиялық.
Тоталитарлы
қоғамның кезiнде мемлекеттiк билiк
барынша тұтастанып, қоғам мүшелерi қатаң бақылауға алынады. Фашистiк және
коммунистiк типтегi тоталитарлы қоғамдар көсем (лидер) басқаратын саяси билiктi
әмбебаптандырады. Тоталитарлық үрдiстер экономикалық қатынастардағы шаруашылық
субъектiлер «этатизациялануын» сипаттайды. Бұл жердегi негiзгi аргумент-тиiмдiлiктi
арттыру. Бұл мағынада қоғам кейбiр экономикалық жетiстiктерге де жетедi.
Авторитарлық
(өктемшiлдiлiк) қазiргi кезеңде өзiнiң тарихи «ататегi» – автократия
мен тираниядан сапалы түрде айырмашылықтарға ие болған. Өйткенi ежелгi заманда
билiктi аздаған адамдар көп емес кiсiлердiң мүддесiне орай жүргiзсе, қазiргi авторитарлық
көпшiлiктiң атынан топ күйiнде билiктi жүргiзедi. Сөйтiп, деспоттық принциптерiне
сүйенген қоғам бiрте-бiрте ендi халықты алдап-сұлдап (манипуляция) билiк жүргiзуге
ауысқан. Жаңарудың ең оңай түрi «халық мүддесiн» қорғау жайлы науқанды iс-әрекеттер
жасау екенiн авторитарлы типiндегi мемлекеттердiң басқару органдары жақсы түсiнiп
алған. Бұл әлеуметтiк-саяси өзгерiстердiң түптамыры XX ғасырдағы әлеуметтiк
революция-лармен астасып жатады.

Либералды-демократиялық
модельдегi саяси мәдениет пiкiрлер алуан түрлiлiгiн
жоққа шығармайды, есесiне қарама-қарсылық жақтың қарсы ұстанымдарынан тиiмдi ортақ
ойды iздейдi. Бұл саяси шешiмдегi сыңаржақтылықтан қорғайды. Бiрақ, бұл да
идеологияның бiрi болғандықтан, оның кемшiлiктерi де бар. Мәселен, қоғамдағы барлық
мәселелердi шешуге болады деген желеумен тарихи қалыптасқан дәстүрлi
құндылықтардың құнарлы жақтары да ұмытылып кететiн кездерi де болады. Өйткенi,
бұндай саяси мәдениет әлемдiк кеңiстiктегi саяси тәжiрибенiң кейбiр үрдiстi тұстарын
механикалық түрде қабылдап, әлеуметтiк-тарихи ортада қалыптасқан ұлттық және дiлдiк
ерекшелiктердi ескермеуi де мүмкiн. Бұл нақты тарихи қарастыруды қажет ететiн жағдай.
Саяси мәдениеттi кейбiр зерттеушiлер басқа түрде жiктеп, олармен құндылықтық
бағдарлардың байланысын анықтап жүр. Мәселен,

жүктеу 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 86 87 88 89 90 91 92 93 ... 124