Лекция конспектісі кредит саны -3 Шымкент-2019ж Құрастырған: к б.ғ. доцент Есқараев. Н. М

Көмір, темір, мыс т.б. қатты түрде кездесетін қазба байлықтарын әңгіме 
еткенде, олардың ерекшеліктерін айта кетіміз керек.
Жоғарыда аталған жер асты байлықтары өзінің орналасқан жерінде 
тұрақты жатып калады, баска горизонтқа ауыспайды.
Сондықтан да территориямызда табылған көмір, темір, мыс т.б. қорын 
тез пайдалана салуға асықпай оны өте керек кездерге дейін сақтап, кейіннен 
пайдалануға көңіл бөлу керек.
Бұлармен салыстырғанда мұнай қоры мұндай тұрақты емес, горизонт 
қабаттарында орын ауыстыруы мүмкін.
Осыған байланысты мына жағдайда айта кеткен жөн: қазір зерттеген 
жер асты мұнай қорының (алынуға тиісті) тек қана 30-35% тәжірибеде өзін 
ақтап жүр.
Дәлірек айтқанда жер астынан өндіріліп жүр, ал калғаның жер асты 
қабатынан басқа бөліктеріне көшіп кететіндіктен, түгелдей алуға мүмкіндік 
жоқ. Бұл болашақта аса көңіл бөлетін мәселе.
Егер зерттелген мұнай қорының 70% жер астында қала беретін болса, 
біздің табиғи байлыктарымыз ысыраппен пайдалнылатын болады. 
Республикамыздың көптеген региондарының жел энергиясын 
пайдалануда үлкен мүмкіндіктері бар. Әсіресе, қатты желдер жиі болып 
тұратын Қазақстан территориясы үшін жел энергиясын пайдалану 
практикалық жағынан жүзеге асатын бағыт.
Мысалы, Жезқазған, Қарағанды, Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау, 
Қызылорда т.б облыстарында жыл бойы қатты желдер үзбей соғып тұрады. 
Жел энергиясына негізделген қуаттылығы 1-30 квт қондырғыларды 
жайылымдарға энергия беру үшін, мал шаруашылығын электрлендіру және 
жер суаруда кеңінен пайдалауға болады. Бұл жер асты қорларын қорғаудың 
сенімді бір түрі.
Егер осы тегін энергияны халық шаруашылығында пайдалансақ, жер 
асты байлықтарын өндіру үшін соншама көп қаржы шығындалмас еді, табиғи 
орта қазіргідей зардап шекпес еді. 
Республикамыздың 
оңтүстік 
аудандары 
Шымкент, 
Жамбыл, 
Талдықорған, Алматы облыстарында құн көзі энергиясын пайдалануда үлкен 
мүмкіндіктер бар.
Аталған энергия көзі үйлерді жылытуға, ауаны кондициялауға, 
теплицаларда өсімдіктер өсіруге кеңінен пайдалануы керек. Осының 
көмегімен қалпына келмейтін кейбір жер асты байлықтарын үнемдеуге 
мүмкіндік туады. 
Жер шарында табиғи ресурстар мол болғанмен ол сарқылмайтын дүние 
емес. Адам өмірі үшін шикізат күннен күнге көп керек. Тіпті жекелеген 
адамдардың табиғат немқұрайлы селқоз қарауы қаншама зиянды екенін, 
оның байлығын пайдалануға біздің ғана емес кейінті ұрпақтардың да 
мүмкіндігі болуға тиіс екенін әрбір адам ұмытпауға міндетті. 

жүктеу 1,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: