Лекция. Қатты зат- сұйық ерітінді тепе-теңдігі. Идеал еріткіштен ауытқу. Қатты заттардың температураға байланысты ерігіштігі. Осмотикалық қысым

Өзімізге таныс қанттың судағы ерітіндісін дайындайықта, оны арнаулы ыдысқа құялық. Ыдыстың бар жаны жартылай өткізгіштік қасиеті бар мембрана болсын. Бұл жерде су молекуласының диффузия жасауға мүмкіндігі бар болсында, ал қант молекулалары мембранадан өте алмасын. Егер, осы ыдысты таза суға батыратын болсақ, қант молекулалары таза суға қарай концентрацияны теңестіру мақсатында ұмтылып мембрана бетінде қысым туындатады. Дәл осы қысыммен таза судан су молекулалары ішкі ерітіндіге ұмтылады. Міне осындай қысым - осмос қысымы деп аталады. Осмос қысымы ерітіндінің концентрациясына, температурасына тәуелді. 1886 жылы Вант-Гофф осмос заңын ашты.

Осмос қысымы еріген зат концентрациясымен байланысы төмендегідей болады:

Р_осм =CRT

Мұндағы; Р-осмос қысымының шамасы;

С- ерітіндінің молярлы концентрациясы;

R- универсалды газ тұрақтысы;

Т- термодинамикалық температура.

Ерітіндінің осмос қысымы, сол еріген зат күйінде болып, осы температура, ерітіндінің көлеміндей көлем алып тұрғандағы туғызатын қысымына тең.

Осмос қысымының мәні концентарцияға көп байланысты. Мысалы, 14 ⁰С-та қанттың 1 проценттік ерітіндісінің осмос қысымы0,7 атм. болса, 4 проценттік ерітіндісчі үшін бұл шама 2,7 атм. құрайды.