53
программалар, файлдар, құжаттар, құрылғылар және басқа нысандар
таңбаша (иконка) ретінде жүреді, ашқан кезде олар терезелерге айналады;
нысандармен орындалатын әрекеттер меню көмегімен іске
асырылады, ол негізгі басқару элементі болып табылады;
манипулятор да негізгі басқару элементі болды. Оның көмегімен
экранның кез келген бөлігін,p терезесін, таңбашасын көрсетуге, ерекшелеуге
болады, содан кейін оны басқаруды орындайды.
WІMP-интерфейс өзін іске асыру үшін түсті, үлкен рұқсаттық қасиеті
бар расторлық дисплейді, манипуляторды талап етеді. Ал интерфейстің осы
түріне бағытталған программалар компьютердің өнімділігіне, жады көлеміне,
шиналардың өткізу қабілетіне және т.б. жоғары талаптар қояды.
Интерфейстің бұл түрі меңгеруге жеңіл және түсінікті. Графикалық
интерфейсі бар программалардың нағыз мысалы ретінде Mісrosoft Wіndows
операциялық жүйесін келтіруге болады [9].
2.8 Бағдарламалық ортаның қолданылуы жөнінде нұсқаулық
Қолданылатын бағдарламалық ортаның атауы
Delphi 7.
Халықаралық потенттелмеген атауы жоқ.
Сипаттамасы
Delphi 7 – программалаушының сапалы жұмысын қаматамасыз ететін
паскальдың алгоритімдік тіліне негізделген және Wіndows жүйесінде жұмыс
істеу үшін жасалынған программалаудың визуалдық тілі. Delphi 7 ортасы –
көптерезелік жүйе. Оның төрт негізгі терезесі олар: Негізгі терезе (Projeсt);
Объектілер бақылаушысының терезесі (Object Inspector); Формаларды
құрастырушының терезесі (Form); Программа кодының терезесі (Unit 1. Pas);
Delphi-де программа жасау кезінде жасалатын жұмыстардың көп бөлігі
компоненттер таңдау болып табылады, керекті компоненттерді экранға
тінтуірдің көмегімен орнатуға болады.
Қолдану тәсілі:
1) Қолданушы
Delphi
бағдарламасының
ортасында
жасалған
зертханалық жұмысты тінтуірмен екі рет шерту арқылы ашады.
2) Ашылған негізгі терезеде зертханалық жұмысты үш тілде орындауға
берілген батырмалардың біреуін тінтуірдің көмегімен ашады.
3) Таңдалынған тілге байланысты зертханалық жұмыстың тақырыбы
және мақсатымен танысады.
4) Зертханалық жұмыспен танысқаннан кейін “№ 2 Зертханалық жұмыс”
батырмасын басу арқылы, төмендегі келесі зертханалық жұмыс орындау реті
көрсетілген терезеге көшеді.
4.1 “№ 2 Зертханалық жұмыс” терезесі үш бөлімнен тұрады;
а) тәжірибелік бөлімі;
б) берілгені және мәндер бөлімі;
в) тексеру бөлімі.
4.1.1 Тәжірибелік бөлімге өткен соң Басқару жүйесінің сенімділігіне
байланысты теориялық мәліметпен танысады. Ол үшін көмек батырмасын
54
шерту арқылы уорд файлда ашады. Себебі мәліметпен таныспай студент
сенімділікке қатысты сұраққа жауап бере алмайды.
4.1.2 Мәліметпен танысқан соң орындаушы сұрақтарға жауап беруді
бастайды. Сұраққа дұрыс жауап алынған соң келесі батырма белсенді болады.
Келесі сұраққа көшу үшін келесі батырмасының үстінен тінтуірмен шертініз.
Ескерту Сұраққа дұрыс жауап берілмесе бағдарламма студентті автоматты
түрде бас мәзірге шығарып жібереді.
4.1.3 Тәжірибелік бөлімге дұрыс жауап берілген соң, студент
зертханалық жұмысты орындауға көшеді. Ол үшін мәзірдегі Берілгені мен
нәтижесі бөліміне өтеді. Бөлімге өткен соң пайда болған терезеге студент аты
жөнін енгізеді, ал келесі терезеге зертханалық жұмысты орындауға керекті
мәндерді енгізеді. Енгізуді аяқтаған соң сұраққа жауап беруі тиіс, сұраққа
дұрыс жауап берілсе сенімділік көрсеткішке байланысты пайда болған кесте
автоматты түрде есептелінеді. Кесте толығымен есептеліп біткен соң қалпы
келтіру ықтималдығын анықтау үшін тізбектей және параллель жалғанған екі
сұлба пайда болады. Сұлбаның есептеуі мен формуласын студент өзі
анықтайды және тексеру бөлімге өтеді.
4.1.4 Тексеру бөлімге өту үшін мәзірдегі тексеру бөлімін шерту арқылы
ашамыз. Терезе бетінде жұмыстан жиған білімін тексеру үшін бірнеше
сұрақтар келтірілген. Сұрақтың бір ғана жауабы бар. Сұрақтың барлығына
жауап берілгеннен соң тексеру батырмасы белсенді болады. Тексері
батырмасын тінтуірмен шерту арқылы студент берілген сұрақтың қаншасына
жауап бергені көрсетіледі.
55
3 Техника-экономикалық негіздеу бөлімі
3.1 Delphi программасын орнатуға кететін шығындарды есептеу
Қазіргі таңда заманға сай көптеген бағдарламалық орталар бар.
Бағдарламалық ортаны таңдау барысында туындайтын сұрақтардың бірі ол
өнімнің экономикалық тиімділігі болып табылады. Сондықтан бағдарламалық
ортаның өнімін есептеуін жүргізген жөн.
Мәліметтерді өнеркәсіптік өндірістің өнімі бола алатын сақтаушы
тілінде орналасқан бағдарлама ол бағдарламалық өнім деп аталады.
Өнім сапасын артқан сайын, оның бәсекеге қабілеттілігі де біршама
артады
.
Сапалы бағдарламалық өнімнің сипаттамаларының бірі бағдарламалық
өнім сапасының экономикалық тиімділігі болып табылады. Қаржылық
қызметің жалпы көрсеткіші деп экономикалық тиімділікті айтамыз
.
Экономикалық тиімділіктің негізгі көрсеткіштеріне мыналар жатады:
экономикалық
тиімділік;
капиталдық салымдардың ақтау мерзімі.
Экономикалық тиімділік - экономикалық қызметтің, экономикалык
бағдарламалар
мен
шаралардың
нәтижелілігі,
яғни экономикалық
жүйенің атқарымына жұмсалған шығын мен осы атқарымнан алынған
нәтиженің ара қатынасы тұрғысынан осы жүйенің сипаттамасы. Бұл
дипломдық бөлімде қалпына келтірілетін жүйелердің сенімділік көрсеткішін
Delphi 7 ортасында виртуалды зертханалық жұмыс құру. Негізгі программа
ретінде Delphi графикалық бағдарлама қолданылады.
Delphi 7 жүйесі бүгінгі күнде бағдарламаларды жасауға арналған кең
қолданылатын жүйелердің бірі болып табылады. Delphi 7 жүйесін Borlаnd
фирмасының бағдарламалаушылары 19 жылы жасаған болатын. Delphi жүйесі
бағдарламаларды жасаудың визуалды ортасы болып табылады. Оның
құрамындағы саймандар мен компоненттердің көмегімен бағдарламалар
жобалары құрастырылады. Ол Delphi 7 программалық ортасы болып
табылады. Delphi 7 – программалаушының сапалы жұмысын қаматамасыз
ететін паскальдың алгоритімдік тіліне негізделген және Wіndows жүйесінде
жұмыс істеу үшін жасалынған программалаудың визуалдық тілі. Delphi-де
программа жасау кезінде жасалатын жұмыстардың көп бөлігі компоненттер
таңдау болып табылады, керекті компоненттерді экранға тінтуірдің көмегімен
орнатуға болады. Яғни, негізгі жұмыс визуал компоненттер кітапханасы
көмегімен жүзеге асырылалды.
Delphi бағдарламалық ортасы қолдануға оңай, басқа программалармен
оңай байланысады.
