Курс – 4 Семестр – 8

5. 
   Дәрістік кешен (дәріс тезистері, көрнекілік, таратылу материалдары, қажетті әдебиет тізімі).
   

№1 дәріс

Филология ғылымының докторы, профессор, әрі ақын, әрі драматург Қажым Жұмалиевтың туған жері, шыққан тегі, өскен ортасы, білім алуы. Алғашқы творчестволық жолы. Аұын, драматург, ұстаз-ғалымның әр кезеңде жазған өлеңдері мен әңгімелері, көркем шығармалары. Әдебиеттану ғылымына арналған ғылыми-зерттеу еңбектері, мақалалары, оқулықтары.

Қазақ эпостары туралы. Қазақ эпостарының ерекшелігі. Қ.Жұмалиев талдауындағы «Қамбар батыр» жыры. Қ.Жұмалиев зерттеулеріндегі «Қобыланды батыр» жырының нұсқалары. Қобыланды батыр бейнесі. «Қобыланды батыр» жыры..

№3 дәріс

Тақырыбы:Қажым Жұмалиев зерттеулеріндегі лиро-эпостық жырлар

Қажым Жұмалиев- лиро-эпостық жырларды зерттеуші. «Айман-Шолпан» жыры.«Айман-Шолпан» поэмасының тақырыбы, оқиға желісі. Көтібар мен Маман. Айман образы. Поэманың кейбір ерекшеліктері. «Қыз Жібектің» басылуы жайлы. «Қыз Жібек» поэмасы туралы көзқаоастар. Төлеген образы. Қыз Жібек бейнесі. Базарбай мен Сырлыбай. Бекежан образы. Сансызбай жіне Қорен. Жырдың құрылысы. Жырдың тілі. «Қозы Көрпеш- Баян сұлу» жыры. «Қозы Көрпеш- Баян сұлу» пэмасындағы кейбір мотивтер. Қозы Көрпеш пен Баян бейнелері. Қарабай мен Қодар. Поэманың көркемдік ерекшелігі.

Тарихи жыр және оның жанрлық ерекшеліктері туралы Қ.Жұмалиев пайымдары. Тарихи жырлардағы батырлар бейнесі. «Бекет» поэмасы. «Исатай-Махамбет» поэмасы. Исатай образы. Махамбет образы.

№5 дәріс

Тақырыбы:Қ.Жұмалиев зерттеулеріндегі Бұқар жырау Қалқаманұлының өмірі мен шығармашылығы
Бұхар –XVIII ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген ақын. Бұхар жырау Арғынның бір бұтағы саналатын Қаржас, оның ішінде Алтын торы Қалқаманұлы.

Бұхар жөніндегі нақтылы дерек - XVIII ғасырдың екінші жартысында хандық құрған Абылайдың кезінде өмір сүруі.

Бұхардың бізге жеткен өлеңдері : «Ай, Абылай, Абылай», «Керей қайда барасың?», «Айналасын жер тұтқан», «Бірінші тілек тілеңіз», «Жал құйрығы қаба деп», «Сен он бір жасыңда», «Қалданменен ұрысып», «Кәрілік туралы».

Бұхар жырау шығармашылығы. Бұхар өлеңдерін,ің ерекшелігі.

№6 дәріс

Исатай, Махамбет бастаған халық көтерілісі туралы. Махамбет шығармалары.

Махамбет реализмі. Махамбет өлеңдеріндегі романтизм элементтері. Махамбет өлеңдеріндегі Исатай образы.

№7 дәріс

Шернияз Жарылғасұлының өмірі және өлеңдерінің сақталуы жайлы мәліметтері. Шернияздың өлеңдері туралы. Шернияздың ақындық ерекшеліктері туралы. Алмажан Азаматқызы өмәрә мен шығармашылығы. «Жетім қыз» поэмасы туралы.

№8 дәріс

Тақырыбы: Қ.Жұмалиев – Ыбырайтанушы.

Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен қызметі.Ыбырай Алтынсариннің шыққан тегі, білім алуы туралы.Алтынсарин еңбектерін зерттеуші ғалымдар туралы. Ы.Алтынсариннің орыс достары туралы. Алтынсарин- педагог жазушы. Алтынсариннің өмір сүрген дәуірі.Ыбырайдың өлеңдері мен әңгімелерінің тәрбиелік мәні.

Абайдың өмірі және Абай туралы жазылған еңбектер. Абай шығармаларындағы шындық және әлеуметтік теңсіздік мәселелері. Абайға дейінгі қазақ поэзиясы және Абай поэзиясының тілі. Абай сөздіктерінің әртүрлі салалары. Абай өлеңдерінде өзінің тура мағынасында қолданылатын сөздер. Абай өлеңдеріндегі эпитет және оның түрлері. Теңеу оның Абай өлеңдеріндегі түрлері. Абай өлеңдеріндегі ауыстыру мағынасындағы қолданылатын сөздер.Абай өлеңдеріндегі ирония,сарказм, гіпербола және литота. Абай өлеңдеріндегі фігура және олардың түрлері. Абайға тән кейбір ерекшеліктер. Абай қазақтың бір інші психолог ақыны. Абай өлеңдеріндегі ақыл,нақыл сөздер.Олардың Абайға шейінгі әдебиеттердегі бар түрлерімен салыстырғанда бірлігі мен айырмасы.Абай аудармалары және олардың тілі. Тіл туралы Абайдың өз көзқарасы. Қазақтың әдебиетін және әдебиет тілін дамыту, ілгерілетудегі Абайдың тарихи мәні.

№10 дәріс

Абай шәкірттері. Мағауия Абайұлы Құнанбаев өмірі, шығармашылығы туралы деректер. «Медғат Қасым » поэмасы. Поэманың сюжеті, көркемдік ерекшелігі. Дастанның идеялық мазмұны. Поэма кейіпкерлеріне мінездеме.

№11 дәріс

Тақырыбы: Қ.Жұмалиев - әдебиет теориясын зеттеушілердің бірі.

Тақырып және идея. Образ-тип. Композиция және сюжет.Көрнкем шығармалардың тілі.Эпитет пен теңеу, олардың ерекшеліктері.Фигура.Параллелизм.Көркем тілдің түрлі байланыстары мен оның мазмұнға бағынатындығы. Суреттеу құралдарының өзара байланыстары.Өлең және оның құрылысы.Өлең бунағы мен буян түрлері.Көркем сөздердегі дыбыс таңдау.Әдеби метод - әдеби стиль.Әдебиеттік метод тар- класицизм, романтизм, реалізм. Драмалық жанрдың түрлері.

№12 дәріс

Тақырыбы: Қ.Жұмалиевтің әдеби мұралары.

Қ.Жұмалиевтің әдеби мұралары. Өлеңдері, көркем шығармалары, ғылыми-зерттеу еңбектері. Мақалалары мен оқулықтары.

№13 дәріс

Тақырыбы: Қ.Жұмалиевтің жазушылық стиль туралы ойлары.

Стиль-жазушының өзіне тән ерекшеліктер. І.Жансүгіров творчествосының стильдік ерекшелігі туралы. І.Жансүгіровтың Абай үлгісімен жазылған өлеңдеріне шолу. С.Мұқановтың творчестволық өсу жолы, шығармаларындағы инверсия қолданысы.

№14 дәріс

Тақырыбы: Қ.Жұмалиев –публицист.

Қ.Жұмалиев –публицист. Қ.Жұмалиевтың публицистикалық еңбектеріне талдау..Қажым Жұмалиевтың публицистика жанрындағы ерекшеліктері.

№15 дәріс

Тақырыбы: Қазақ әдебиеттану ғылымындағы Қажымтану мәселелері

Қазақ әдебиеттану ғылымындағы Қажымтану мәселелері. Қазақ әдебиеті зерттеушілерінің Қажым туралы еңбектері. Мамыров.А.Ы. «Қажам Жұмалиев- эпостық жанр зерттеушісі. Атымов.М. «Қажым Жұмалиев». Қабдолов З. «Қажым Жұмалиев». Қаратаев М. «Қажым Жұмалиев»

7.Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар.

Осы пән оқыту бойынша жалпы әдістемелік нұсқаулар: ПОӘК-нің тарауларды мұқият талқылау, пәннің ерекшеліктері бойынша, қолданалатын оқыту әдістер, әдебиет және Интернетпен жұмыс жасау бойынша әдістемелік ұсыныстар, семинар, СОӨЖ, СӨЖ, практикалық сабақтарының сұрақтарды конспектілеу қажеттілігі бойынша, СӨЖ сұрақтарды міндетті түрде орындалуы бойынша нұсқаулар, білімді бағалау жөніндегі мәліметтер, бағалау критериялары, сонымен қатар негізгі бақылау түрлері және дайындау материалдары бойынша нұсқаулар.

Практикалық (семинарлық, студиялық) сабақтарға әдістемелік нұсқаулар

№1практикалық сабақ

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3..Әдебиет теориясы. Алматы, 1969

4. Мамыров.А.Ы. «Қажам Жұмалиев- эпостық жанр зерттеушісі».

5. Атымов.М. «Қажым Жұмалиев»

6. Қабдолов З. «Қажым Жұмалиев»

7. Қаратаев М. «Қажым Жұмалиев»

№2 практикалық сабақ

Тақырыбы: Қажым Жұмалиев-эпостық жырларды зерттеуші

Мақсаты: Қазақ әдебиеттану ғылымындағы эпостық жырларды зерттеуші ғалымдардың еңбектері, шетел ғалымдарының зерттеулерімен салыстыра отырып, ғалымның ғылыми теориялық тұжырымдарын талдау

Негізгі сұрақтар: 1. Қазақ эпостары туралы. 2. Қазақ эпостарының ерекшелігі. 3. Қ.Жұмалиев талдауындағы «Қамбар батыр» жыры. 4. Қ.Жұмалиев зерттеулеріндегі «Қобыланды батыр» жырының нұсқалары. Қобыланды батыр бейнесі. «Қобыланды батыр» жыры.

Әдістемелік нұсқаулар: Ғалым еңбектерінен қазіргі таңда өзектілігін жоймаған теориялық тұжырымдардан әдебиет теориясы дәптеріне терминдік ұғымдарды іріктеу

Пайдаланатын әдебиет:

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3..Әдебиет теориясы. Алматы, 1969
№3 практикалық сабақ

Тақырыбы: Қажым Жұмалиев зерттеулеріндегі лиро-эпостық жырлар

Мақсаты: Қажым Жұмалиев зерттеулеріндегі лиро-эпостық жырлар туралы ғылыми тұжырымдардың маңыздығын қазіргі әдебиеттану ғылымының теориялық мәселелерімен байоланыстыра отырып талдау.

Негізгі сұрақтар: 1. Қажым Жұмалиев- лиро-эпостық жырларды зерттеуші. «Айман-Шолпан» жыры.«Айман-Шолпан» поэмасының тақырыбы, оқиға желісі. Көтібар мен Маман. Айман образы. Поэманың кейбір ерекшеліктері. 2. «Қыз Жібектің» басылуы жайлы. «Қыз Жібек» поэмасы туралы көзқарастар. Төлеген образы. Қыз Жібек бейнесі. Базарбай мен Сырлыбай. Бекежан образы. Сансызбай жіне Қорен. Жырдың құрылысы. Жырдың тілі. 3. «Қозы Көрпеш- Баян сұлу» жыры. «Қозы Көрпеш- Баян сұлу» пэмасындағы кейбір мотивтер. Қозы Көрпеш пен Баян бейнелері. Қарабай мен Қодар. Поэманың көркемдік ерекшелігі.

Әдістемелік нұсқаулар: Ғалым зерттеу еңбектерін лиро-эпостық жырларды зерттеуші басқа ғалымдардың еңбектерімен салыстыра отырып, кейбір кеңестік идеология тұрғысынан бұрмаланған тұстарын іріктеу, оларды қазіргі заман тұрғысынан бағамудау, реферат дайындау.

Пайдаланатын әдебиет:

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3.Әдебиет теориясы. Алматы, 1969

№4 практикалық сабақ

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3.Әдебиет теориясы. Алматы, 1969

3. Бұхардың бізге жеткен өлеңдері : «Ай, Абылай, Абылай», «Керей қайда барасың?», «Айналасын жер тұтқан», «Бірінші тілек тілеңіз», «Жал құйрығы қаба деп», «Сен он бір жасыңда», «Қалданменен ұрысып», «Кәрілік туралы».

Бұхар жырау шығармашылығы. Бұхар өлеңдерінің ерекшелігі.

Әдістемелік нұсқаулар: Жыраулар поэзиясы туралы ғалымдардың ееңбектірімен салыстырмалы тұрғыда талдау, поэзия тілі туралы тұжырымдарын зерделеу

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3.Әдебиет теориясы. Алматы, 1969

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3.Әдебиет теориясы. Алматы, 1969

Әдістемелік нұсқаулар: салыстырмалы теориялық талдау жасау. Конспектілеу,

1. Жұмалиев.Қ.Ж. Стиль-өнер ерекшелігі. Алматы,1966.

2. Жұмалиев.Қ.Ж. Қазақ эпосы мен қазақ әдебиет тарихының мәселелері.Алматы ,1958.

3.Әдебиет теориясы. Алматы, 1969