Конспект №1 тақырып: Дене тәрбиесі және спорт тарихы Дәріс мақстаы: Дене тәрбиесі дамуының тарихиын студенттерге айтып беру

1. 
   К.Сейталиев. Тәрбие теориясы. - Алматы, 1986
   
2. 
   Ж. Қоянбаев, Р.Қоянбаев. Педагогика. - Алматы, 1998.
   
3. 
   Савин Н.В. Педагогика. - Алматы, 1983.
   

№ 8 тақырып: Дене тәрбиесінің құралдары.

1. 
   Дәстүрлі және дәстүрлі емес құрал-жабдықтар
   
2. 
   Эксплатация кезеңіндегі спорттық құрал-жабдықтардың қауіпсіздігі
   
3. 
   Гимнастикалық залды құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету үлгісі
   
4. 
   «Көңілді пойыз» спорттық жарыс ойыны
   

Дене тәрбиесі жөнінен оқу жұмысын, сыныптан тыс жұмыстарды нәтижелі өткізу үшін мектептің материалдық базасы - мектеп, спорт алаңы, гимнастикалық зал бір-біріне сәйкес келуі қажет.

Спорт алаңы мектептен 40-50 метр қашықтықта орналасуы қажет. Спорт алаңының айналасы тегіс көгалдандырылуы қажет. Көгал шаңның болмауына, сонымен қатар ауаның таза болуына көмектеседі.

Спорт алаңында: ұзындығы 60 м, көлемі 5 м жүгіру жолы, ұзындыққа, биіктікке, секіретін орын, гимнастикалық жабдықталған орын, ойын, жаттығулар өткізілетін орынмен жабдықталу қажет.

Жүгіру жолы тегіс болуы қажет. Жүгіру жолы стандарттық талапқа сай жасалуы қажет. Жүгіру жолында отыз, қырың, елу метрлерге бөлу, сөре аймақтары нақты белгіленеді.

Ұзындыққа секіретін орын. Ұзындыққа секіретін орын спорт алаңының көлеңкелі жеріне орналасуы қажет. Жаттығу орындау барысында балаларға көмектеспеу керек.

Орынды дайындаудағы жүгіретін жол - алаңның оңтүстік жағынан солтүстікке қарай орналасуы тиімді. Жолдың ұзындығы 25 метр, ені 1-1,5 метр. Секіретін шұңқырдың тереңдігі 40-50 см, ұзындығы 6 метр, ал ені 3 метр болу қажет. Шұңқырдық іші топырақ аралас құммен толтырылады. Шұңқырдың шетінен 1 метр қашықтықта аяқпен итеріліп, жылжуға арналған тақтайдан белгі қойылады. Тақтайдың ұзындығы 125 см, ені 50 см. Тақтай ақ түске боялуы қажет.

Биіктікке секіретін орын. Биіктікке секіретін орынға қойылатын талап секіруші қолданатын тақтайшаны немесе жіпті жүгіретін жерден оқушыға көрінетіндей етіп қою керек.

Бұл жерде ұзындыққа секіретін шұңқырды пайдалануға болады. Биіктікке секіру үшін ең қажет құралдар - тіректер, секіргенде қолданылатын тақтайша. Жіп пен секіргенде пайдаланылатын тіректер бір-бірімен 3-4 метр қашықтыңта орналастырылады, тіректердің биіктігі 150-160 см. Тіректерде 40 см бастап қолданылатын тақтайшаларды орналастыру үшін тесіктер жасалынады. Секіру барысында секіріп түсетін шұңқырлар үнемі қопарылып отырылуы қажет.

Гимнастикалық залды құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету үлгісі

Гимнастикалық жаттығулар мен ойын түрлері спорт залда немесе арнайы жабдықталған сынып бөлмелерін-де өткізіледі, жабдықтау барысында құралжабдықтардың қойылу орнына ерекше көңіл аударылады. Гимнастикалық қабырға бөліктерінен бірнеше жасау керек және де терезеге қарама-қарсы орнату қажет. Гимнгстикалық отырғыштар терезеге көлденең қойылады.

Секіруге арналған құралдар және шешілетін арқандар, межеге лақтыруға арналған қалқан, гимнастикалық төсеніш, секіруге арналған тіректер, гимнастикалық және басқа да құрал-жабдыңтар анықталған орындарға қойылады.

Терезелер қорғаныс торларымен, электр шамдары темір тормен бекітіледі.

Гимнастикалық отырғыштардың саны төрттен аз болмау қажет.

Арқандармен биіктікке секіретін құралдар залдың төбесіне мықтап бекітіледі.

Межеге лақтыруға арналған құралдар 4-6 болу қажет, қалқандары фанерадан, картоннан жасалады.

Гимнастикалық қалқандар, керекті биіктікке гимнастикальщ таяқшалар болуы, сонымен қатар 40-тан кем түспейтін қысқа және ұзын секіртпелер болуы керек.

Орташа салмақты доптар 1-1,5 кг, доптар саны - 10.

Кіші салмақты доптардың саны - 40-тан кем емес.

Мектепке гимнастикалық төсеніштердің саны 2-ден кем болмауы керек.

«Көңілді пойыз» спорттық жарыс ойыны

Бұл жарыс топтар арасындағы дәстүрлі ұйымдастырылатын жарыс түрі, ойынды өткізу қатысушылардың санына, жоспар құрылысына өткізілетін орын жағдайына байланысты.

Ойынға бастауыш сынып оқушылары қатысады. Жарыстың ерекшелігі "аялдамадан" "аялдамаға" дейін әр түрлі қимыл-қозғалыстарды тапсырма ретінде қабылдай отырып нәтижеге жету. Аялдаманың атауы орындалатын қимыл-қозғалыс ойынының мазмұнына байланысты. Жарыс созылмауы керек, әрбір аялдамада жаңа тапсыр­ма ала отырып, барлық ойынға қатысушы тапсырманы бірден орындауы қажет.

Тапсырма түрлері қызықты жарыс және балалардың көңіл-күйін көтеретін және жас ерекшелігіне сәйкес келуі керек. Денеге салмақ түсіретін жаттығулар қарапайым жаттығулармен алмастырылып отырады. Ойын көгалда, футбол, баскетбол алаңдарында өткізіледі. Ойын барысында оқушылар ойынға қатысушы, әділ казы, көмекші, төреші және педагогтың қызметін атқарады. Осы аталғандардың барлығы оқушылардың өз білімін көтеруде, шығармашылық деңгейде өз бетімен әрекет етуін қалыптастырады"Көңілді пойыз" ойыны алаңда ойналады. Пойыздың жүру бағыты жолаушылармен белгіленеді. Әр аялдамаға сәйкес көрсеткіш белгілері, аялдама атауы, пойыздың таңтау уақыты белгіленуі керек. Ойынға қажетті құрал-жабдықтар алдын ала дайындалады. "Көңілді пойыз" - жа­рыс ойынына жеті аялдама кіреді. Төрт доп қатысады.

Ұсынылған әдебиеттер:
1. «Дене мәдениеті және спорттың теориясы мен әді

стемесі» оқу құралы. Өскемен С. Аманжолов атындағы ШҚМУ Баспасы 2006

2. С. Құбышев Спорттық құрал-жабдықтар// Мектептегі дене шынықтыру

№ 4 2009 жыл.

№ 9 тақырып: Ерте жастағы балалардың дене тәрбиесі

Дәріс мақстаы: Дене тәрбиесінің және балалардың тәрбиесі туралы түсінік
Қарастырылатын сұрақтар

3. 
   1 жастағы балалардың дене тәрбиесі
   
4. 
   2 жастағы балалардың дене тәрбиесі
   

Сау балалар бір жасында ересек адамдардың көмегімен немесе үй жиһаздарынан ұстап, ал кейбіреулері өздері жүре алады. Осы уақытқа дейін олардың өзіне лайықты омыртқаларының иілісі пайда болады. Бұл өте қиын қозғалыстар, көптеген бұлшық еттердің топтары мен мүшелерінің алдын ала келісімділігі.

1 жастағы балаларды суға шомылдыру арқылы шынықтыруға болады. Баланы сумен таныстыру: жел толған резенке ойыншықтармен баланың бетіне су шашып, ал кейінірек ваннада бұрылуға, отыруға және тұруға үйрету керек. Кейде балалардың жүрерден бұрын суға жүзуді үйренген кездері де бар. Алғашында балаға душтың жылы суын шашып үйретсе, кейінрек 1 жастағы бала өзіне – өзі қоя сушашқышымен су шашқанда, бетіне су тисе де, қорықпайтын болады.

Тәжірибе көрсеткендей, ерте суда жүзуге үйреткен баланың жақсы дамуына мүмкіндік туғызады да организмнің барлық жүйелеріне дұрыс әсерін тигізеді.

Шыныққан балалар күннің ылғалдығын, ыстықты және суықты жақсы көтереді, суық тиіп және басқа да ауруларға онша көп ұшырамайды.

2 жастағы балалардың қозғалыстарын жетілдіретін негізгі жаттығулар: жүру, өрмелеу, кедергілерден өту, доптармен, ойыншықтармен, обручтармен, гимнастикалық таяқтармен, скакалкалармен ойнайтын әр түрлі ойындар. Бұл жастағы балаларға аранлған сабақ түрі – ойын. Ойын арқылы балалар өздерінің қимыл қозғалыстарға деген сұраныстарын қанағаттандырады. Дене тәрбиесі жаттығулары сабақтары аптасына 2-3 рет өткізіледі.

Тәңертеңгілік гимнастиканың ұзақтығы 2 жастағы балалар үшін 5 минутқа созылады.

2 жастағы балалардың дене тәрбиесі кезінде барлық дене қуаты қасиеттерін дамыту міндеттері орындалады. Ең алдымен, ептілік, қимыл үйлесімділігі қасиеттерін дамытуға назар аудару керек. Олар: тепе-теңдікті ұстай білу, дәлділік, ырғақтық, әр түрлі қозғалыстар үйлесімділігі. Ойын кезіндегі қарапайым қимыл-әрекеттерді орындау, қайталау арқылы жылдамдық қасиеттері дамиды. Жаттығулар арапайым және ойын түрлерінде беріледі.

Бұл жастағы балаларға берілетін дене қуаты жүктемесі орташа, онша ауыр да емес, сондай жеңілде емес болып берілуі керек.
Ұсынылған әдебиеттер.

4. 
   Дене шынықтыру пәнәнә оқыту әдістемесі. – Астана – Фелиант, 2007-192 б.
   
5. 
   Уанбаев Е. Қ., Уанбаева Ф.Ж.
   
6. 
   Сәби және мектепке дейінгі жастағы балалар дене тәрбиесінің негіздері
   
7. 
   Мектептерді даярлау – 2009 - №3 – 10-12 б.Уанбасв Е.Қ. Уанбаева Ф.Ж.
   
8. 
   Дене мәдениеті және спорттық теориясы мен әдістемесі – өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ Баспасы 2006.
   

1. 
   Қимыл – қозғалыс ойындары және спорт ойындарының өздеріне тән ерекшеліктері.
   
2. 
   Мектеп жасына дейінгі балаларда дене тәрбиесін қалыптастырудағы әдістемесі.
   
3. 
   Спорттық ойындарының әдістемелік ерешеліктері.
   

Ойын барысында бала мақсатқа жету үшін бар зейінін соған аударады. Ол ойын ережелеріне бағына отырып , қимыл – қозғалыс әрекеттерін арттыра түседі. Мысалы, сол үшін «Волк во рву» ойыны,балалар ұзындықта секіруді үйренгенде ғана, ойнатылады.

Қимыл – қозғалыс өзіндік спецификасы бар: ол балалардан белгілі бір белгілерге жылдам реакцияларын және ойын барысында өзгеріп отыратын жайттарға тез бейімделуді қажет етеді. Ойын барысындағы әр түрлі ситуациялық жағдайлар қозғалыстар бағыттарының өзгеруіне, бұлшықеттеріне жүктеме түсуіне әкеледі. Мысалы, «Ловишки» ойында әрбір бала жүргізушінің әрекеттерін бақылайды. Жүргізуші жақындай бергенде, бала қарама –қарсы жаққа жүгіріп, жылдамдығын арттырады. Ол өзін қорғанышта екенін сезгенде жылдамдығын азайтады, ал жүргізуші қайта жақындаса, қайта жылдамдығын арттырып қашады.

Барлық қимыл – қозғалыс ойыны белгілі бір белгілер бар, яғни сол белгілер арқылы бір қимыл –қозғалысын өзгертеді. Мысалы, «Дружные ребята» ойынында «построиться!» деген белгі балаларда жылдам рекция береді, яғни бұл кезде балалар қимыл – қозғалыс бағыттарын өзгертеді, мұнда ақырын жүгіріс белгілі бір бағытталған мақсатқа айналады, олар бір сызық бойына лезде жиналады.

Мұндай белсенді қимыл әрекет балаларда жүйке жүйесін жаттықтырды және қозу мен тежелу процесстерін бір қалыпта ұстай білуге, және де байқағыштықты, ойлау қабілетін , кеңістік бағдарлай білуге және тығырықтардан шыға білуге , батылдыққа, шапшаңдыққа үйретеді.

Көптеген зерттеулер мен тәжірибелер нәтижесінде ересек топтарда және мектеп алды даярлық топтарында спорттық ойындар жүргізілу керек деген ойға келді. Спорттық біртіндеп бағдарламаға ендіреді. Яғни балалар қимыл – қозғалыс ойындарын ұйымдастырылып ойнай бастағаннан бастап. Олар ойын – эстафета, жарыс түрінде ұйымдастырылады. Спорттық ойын қимыл – қозғалыс ойыны қарағанда ұйымшылдықты, байқағыштықты, техникалық әрекеттерді көбірек қажет етеді.

Осы спорттық мен басқа ойын түрлерін біріктіретін белгілер ол сауықтыру, оқыту және тәрбиелік мәні бар, және де көңіл – күйлерінің көтерілуі және өздерінің қимыл - қозғалыс әрекеттерін арттыру.

Бірақта қимыл – қозғалыс ойындар спорт ойындарының айырмашылығы инциативасын көрсете алады және түрлі қимыл белгіленген әрекет болды және оның өзіндік спецификасы бар. Командалар құрамында балалар саны шектелген және ойын уақыты да шектелген. Ойынды жүргізу шарттарына байланысты арнайы жасақталған орны болады.

Берілген ойындар балалар дұрыс дағдылар қалыптасады. Олар спорттық ойындар жалпы техникалық дағдыларды меңгерді.

Қозғалыс ойындарының өзіне тән ерекшеліктері.

Ойын қандай түрде болмасын, баланы қуантады. Ал қимыл – қозғалыс ойыны ерекше қуанышқа бөлейді. Ол алауан түрлі сәттермен қызықты тосын әрекеттерге толы. Осы ойындарда балаларда жағымды қасиеттер, көтеріңкі көңіл – күй қалыптасады.

Қимыл – қозғалыс ойыны тақырыптарының талдауды қажет етеді.

Кез келген ойын – шығармашылық, дидактикалық, музыкалық және де қимыл- қозғалысты – бұл балаларды қоршаған ортамен, әлеммен танысуға мүмкіндік жасайды.

Қимыл – қозғалыс ойынының мазмұнында көптеген таным процестерін қалыптастыратын және баланың көзқарасын кеңейтеді. Балалар қоршаған ортаны дұрыс қабылдау үшін, шынайы жағдай келбеті және шынайы ойындық ситуация қажет. Бұл арқылы педагог балаларда эмоциналды түрде ашылуына әсер етеді.

Қозғалыс ойындарын тәрбиеші әр кезде түрлендіріп отыруы керек. Бұл түрлендіру тек қана балалардың қызығушылықтарын арттырып қоймай сонымен қатар, педагогикалық мәселелерді шешуіне әсер етеді. Яғни балалардың қимыл – қозғалыстары неғұрлым жақсырақ болуы үшін және де түрлі қиынрақ ойындар кезінде өзін ұстай білуге , түрлі ситуациялық жағдайлардан шыға білуі үшін түрлендіріп отырады.

Дене тәрбиеснің бір маңызды бөлігі ,ол мектеп жасына дейінгі балаларда физикалық нышандарын дұрыс қалыптастыра білу.

Физикалық нышандарды дұрыс қалыптасытыру, ол баланың морфофункцияналдық, психофизиологиялық және биологиялық ерекшеліктерімен байланысты болып келеді. Бұл нышандарды қалыптастыру балаларда болшақта өздеріне деген сенімділік және психикалық жағынан тұрақты, салмақты, организмі шыныққан, көңіл – күйі тқрақты және үнемі жақсы көңілде болуы, жаңадан құбылыстарды заттарды тез қабылдауына әкеледі.

Жылдамдық дене тәрбие теориясында ол : « адамның функцияналдық комплекстік жағдайы, жәнеде ол қозғалыстың жылдамдығын сипаттайтын, жәнеде қозғалыстың реакциялық уақыты» болып есептеледі. Яғни ол қозғалыстың ең минималды уақыт ішінде қимыл жасауы.

Жылдамдық қозғалыстық реакция кезінде анықталады. Реакцияның қарапайым және күрделі түрлері болады. Қарапайым рекацияда бала алдын ала белгілі іс –әрекеттерге жауабы. Ал күрделі реакция ол – қозғалыстағы объектіге реакция не реакцияны таңдау кезі. Мектеп жасына дейінгі балаларға ең тиімдісі элементарлы қозғалыстағы заттарға реакциясы. Мысалы: допты лақтыру, бір –бірлеріне лақтыруы және т.б.

Шапшаңдық – жаңадан қимыл – қозғалыстарды лезде, тез қабылдауы және үйренуі.

Шапшаңдықтың дамуы ол жүйке жүйесінің икемділігіне, өздерінің қимыл әрекеттерін түсіне білуі және айналадағы жағдайды түсінуіне байланысты болып келеді. Қозғалыстық тапсырмалардың орындалуы сол қимлыдың кеңістік, уақыттық және күштің компанентілігіне байланысты.

Балаларда шапшаңдықтың дамуы ол кеңістікті бағдарлауына , қимылдарды кезектесіп, ұйысдасқан түрде орныдалуына байланысты. Шапшаңдық кез келген қимылдың компоненті болып табылады.

Күш – спорттық немесе сыртқы құбылыстарға төтеп берудегі бұлшықеттік жүктеме.

Күштің көрінуі ол, бастапқыдан, жүйке жүйенің концентрациясына, және бұлшықеттік аппарттың реттелуіне байланысты.

Мектеп жасына дейінгі балаларда тәрбиелеуде олардың жас ерекшелігін және олардың ағзаның ерекшеліктерін ескеру керек. Сондықтан балаларға олардың жас ерекшеліктерін ескере отырып , салмақты аз –аздан түсіру керек.

Шыдамдылық –белгілі бір қимылдық әрекеттерге төтеп бере алу қабілеті. Мектеп жасына дейінгі балаларда энергетикалық ресурстары олардың дамуына көп жұмасалады. Балада біртіндеп жалпы шыдамдылықты дамыту керек.

Түрлі қимылды әрекеттер балаларға мазасыздық, ауыршаңдық, шаршауға әкеледі.

Икемділік – морфофункцияналдық қалыпы тірек – қимыл аппарат жүйесіне байланысты. Икемділік бұлшықеттердің эластикасына байланысты.

Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қимыл қозғалыстарға үйрету. // Мектептегі дене шынықтыру №5 2010 жыл

2. Е.Қ. Уанбаев «Дене мәдениеті және спорттың теориясы мен әдістемесі» оқу құралы. Өскемен С. Аманжолов атындағы ШҚМУ Баспасы 2006

1. 
   Дене тәрбиесі сабағы
   
2. 
   Күн тәртібіндегі дене тәрбиесін сауықтыру жұмыстары.
   
3. 
   Үй тапсырмасы.
   
4. 
   Белсенді демалыс.
   
5. 
   Дене тәрбиесін сауықтыру жұмыстарын қаопына келтіру.
   
6. 
   Балалардың өздігінен қимыл- қозғалыс жасауы.
   
7. 
   Секциялық үйірме сабақтар.
   

Күн тәртібіндегі дене тәрбиесін сауықтыру жұмыстары.

Күн кестесінде дене шынықтыру жөнінен ұйымдастырылатын іс-шараларға: сабақка дейінгі гимнастика, сергіту минуттары және үзілісті тиімді ұйымдастыру жатады.

Күн кестесінде балалардың дене шынықтыруды дұрыс ұйымдастыру, балалардың денсаулық жағдайын жақсартуды денесінің дамуын күшейтеді.

Өткізілген орын қажетті санитарлық гигиеналық талаптарға сай болуы керек.

Гимнастика мазмұнына кіретін жаттығулар:

а) бұлшық ет топтарынг жан-жақты әсер ету, жүректің бір қалыпты белсенді қызмет атқаруын;

ә) дұрыс тұлға қалыптсістыруын;

б) жаттығулар құрылысы балаларға таныс бірден жылдам қабылдайтын болуын;

в) көңіл - күйлерін көтеретін;

г) өткізетін орынға сәйкес болуын ескеру қажет.

Сергіту минуттары. Сергіту минуттары (қысқа мерзімде дене жаттығулары) сабақ барысында өткізіледі. Сергіту минуттарының маңызы шаршағанды ұмыттыратын, психиканың жағымды жай-күйінің қалпына келтіретін қимыл белсенділігі жолымен оқушының іс-әрекеті сипаты мен дене қалпының өзгеруінде болып табылады.

Жаттығулардың мазмұнына иық белдеу еттерінің,

Үйрету дене шынықтыру сабағында жүргізіледі.

Үй тапсырмасы

Үй тапсырмасын орындау арқылы бала өз бетімен дене тәрбиесі жаттығуларын меңгеруді, жетілдіруді үйренеді, ал ол оның келешек өміріне маңызы зор.

Үй тапсырмаларына көбінесе дене тәрбиесі сабағында үйренген спорт түрлерінің негізгі, дайындық, жақындататын жаттығуларын қайталау, қимыл шеберлігін жетілдіру мен дене қуаты қасиеттерін тәрбиелеу жаттығулары беріледі

Үйге берілетін тапсырмалар түсінікті, қарапайым, қауіпсіз, еркін орындалатын жаттығулар түрінде болады. Мұғалім әрбір үй тапсырмасын алдын ала ойластырып, жоспар жасап, дайындалып барып береді. Ол жаттығулар сабақ кезінде орындалып жатқан кезде ұсынылып, сабақ соңында қорытынды бөлімде, тағы да қайталанып айтылып, үй тапсырмасы ретінде беріледі. Үй тапсырмасын балалар айқын түсінуі үшін, тапсырма толық, нақты түсіндіріле айтылуы, жаттығу техникасы жақсы деңгейде қөрытылуы тиісті. Үй тапсырмасының орындалуын мұғалім қадағалағанда, тексергенде ғана бала жауапкершілікті сезіне бастайды. Ол үй тапсырмаларына байланысты мәселелер ата-аналар жиналысында түсіндіріліп, оларға маңыздылығы, қадағалау жолдары айтылады. Осындай көптеген шаралар орындалып, үй тапсырмасын орындау, бақылау дұрыс шешімін тапқанда ғана ол дене тәрбиесі сабақтарының тиімді әрі жемісті жүргізілуіне пайдасын тигізеді.

Белсенді демелыс

Қозғалмалы ойындар. Әр түрлі қозғалыс мазмұнындағы қозғалмалы ойындар күнделікті балалар серуенге, таза ауата шыққан кезде орындалады. Ол ойындар балалардың қозғалыс белсенділіктерін арттырады, көңіл күйлерін жақсартады. Қозғалмалы ойындардың мазмұнына жүру, жүгіру, секіру, өрмелеу, еңбектеу және басқа қозғалыс әрекеттері кірсді. Бұл ойындардағы үлкен қозғалыс белсенділігі балалардың дене қуаты қасиеттерінің дамуына, жүрек - кан тамыры, тыныс алу жүйелерінің қызметтерінің жетілуіне әсер етеді.

Сергектік сәттері. Сергектік сәттері бала денесінің көп уақыт бір тыныштық. (статикалық) қалыпта отырып қалған кездерінде орындалады. Ол бір қалыпта отырып қалған бала денесінін шаршауын тоқтату, демалдыру, ағзаның қозғалыс қызметтілігін белсендірлендіру, ақыл-ой жұмыс қабілеттілігін арттыру мақсатында жүргізіледі. Сергектік сәттері есеп, сурет салу, пластилиннен әр түрлі мүсіндер жасау кездерінде 2-3 минөт, 3-4 женіл жаттығулар түрінде өткізіледі.

Дене мәдениеті мерекелері. Дене мәдениеті мерекелері салтанатты түрде балалардың дене тәрбиесі жаттығуларын үйрену, меңгерудегі жетістіктерін айтуға, мадақтауға, марапаттауға арналады. Дене мәдениеті мерекелері жылына 2-3 рет өткізіледі.

Дене тәрбиесін сауықтыру жұмыстарын қаопына келтіру.

Дене тәрбиесі - адамның күш жігер қабілетін дамыту және денсаулығын жақсарту. Дене шынықтыруға дене тәрбиесі, арнаулы ғылыми білім, спорттағы табыстар жүйесі енеді. Дене шынықтыру еңбек пен тұрмыс гигиенасы, демалыс пен еңбектің дұрыс тәртібін, сондай-ақ денсаулықты нығайтып, шынықтыру үшін күн мен ауаны, суды тиімді пайдалану тәсілдерін қамтиды.

Денсаулық және спорт күндерін өткізудің нақты уақытын ауа райының қолайлылығы мен спорт базаларының дайындығына, жергілікті дәстүрлі мерекелердің өту мерзіміне байланысты әр мекеме өзі белгілейді.

Денсаулық және спорт күндерінің жарыс кестесіне - таза ауадағы қимыл-қозғалыс жаттығулары мен түрлі спорт ойындары, саяхат-жорықтар, т.б. түрлерін енгізуге болады. Денені шынықтыру, спортпен айналысу - адам денсаулығын жақсартып, ауруға шалдықтырмай, сымбатты, өз-өзіне сенімді, салауатты өмір сүрудің кепілі.

Дене тәрбиесі туралы ілім - жалпы дене мүшелерінің дамуы туралы жинақталған білім жүйесі. Дене мүшелерінің қимыл-қозғалысы жөніндегі заңдылықтарды, дене жаттығулары мен тактикалық қимылдарды орындау тәсілдері, оның ережелері туралы білім негізі мен әдістемелік нұсқауларды меңгермей, дене тәрбиесімен айналысу мүмкін емес. Бұл заңдылықтарды тосын жағдайларда қолдана білу үшін де білім қажет. Сондай-ақ ұжымдық қарым-қатынас нормалары мен дене шынықтыру қызметінің қоғамдық маңызы туралы ілімді білмейінші дұрыс шешім қабылдау мүмкін емес.

Балалардың өздігінен қимыл- қозғалыс жасауы.

Балалардын өз беттерімен, өз еріктерімен, өз ұсыныстарымен дене тәрбиесі жаттығуларын таңдауы олардың қозғалыс тәжірибелерін көрсетеді. Тәрбиешіге балалардың қандай қозғалыс түрлерін, спорт түрлерінің жаттығуларын ұнататынын, қандай қозғалыстүрлеріне икемділіктері, құштарлықтары бар екенін аныктауға көмектеседі. Өз бетімен дене жаттығуларын орындау арқылы, бір-бірлеріне үйрейген жаттығуларын көрсету арқылы балалардың қозғалыс тәжірибелері кеңейеді, өздеріне сенімділігі нығаяды.
Ұсынылған әдебиеттер.

1.  К.Бержанов, С.Мусин. Педагогика тарихы. - Алматы: Мектеп, 1972.