Көбекова Ж. С. Психология негіздері Оқу қуралы

Дау - дамай (қақтығыс) дегеніміз

жүктеу 0,53 Mb.

бет	193/203
Дата	07.06.2020
өлшемі	0,53 Mb.
	#30874

1 ... 189 190 191 192 193 194 195 196 ... 203

Psikhologia negizderi-1

Дау - дамай (қақтығыс) дегеніміз - қарама-қарсы бағытталган мақсаттардың, қызығушылықтардың, ұстанымдардың, ой-пікірлердің, құндылықтардың қақтығысы.

Қақтығыстардың себептеріне қарама-қайшылықтың өрши түсуіне, қақтығыстың пайда болуына экелген шарттар мен жағдайлар жатады.

Әрбір қақтығыстың уақыты мен кеңістігіне байланысты сипаты бар. Қақтығыстың кеңістік сипаты: қақтығыстың пайда болу себебі және көріну сферасы; дау-дамайдың нәтижесі; эдістері мен, 'әрекеттері. Қақтығыстың уақыттық сипаты: қақтығыстың үзақтығы, жиілігі, қайталануы, эр субъектінің дау-дамайға қатысу мерзімі жэне қақтығыстың эр даму кезеңіндегі уақыт көрсеткіштері.

Даулы мэселелерді екі тұрғыдан алып қарастыруға болады: біріншіден, қақтығыстың пайда болып, ерши түсу заңдылықтарын біліп жүрген адам қақтығыс басталмай түрып, оның алдын алады. Алайда адам қақтығыстан сақтанамын дегенмен, ол өмір тіршілігінде жанына батарлық, әділетсіз мінез-қылықтардан бойын аулақ сала алмайды. Өзін ренжіткен, дүшпандық жасаған адамға көзін жүмып жүре беруге шыдай алмайды. Сондықтан басталған қақтығыс себебін толық түсінуге, түсіністікпен қарап, бірден оның шешу жолын қарастыруға тырысу керек.

Екіншісі - маңызды бағыт, ол қақтығыстың неден пайда болғандығын анықтайтын жағдайды талдау техникасын меңгеру.

Әр қақтығыстың өзіндік даму динамикасы бар және ол мына кезеңдерден түрады:

қақтығысқа дейінгі қарым-қатынастар, шешілмей жатқан мэселелердің жиналып көбеюі, қарым-қатынастың кернеуліктері;

қарама-қайшылықтың өрши түсуі, қарым-қатынаста түрақты жағымсыз, кейде агрессивті психологиялық жағдайдың болуы;

3. қақтығыстық жағдаят, оқиға, субъектілер арасындағы
түсініспеушілік жэне ашық түрдегі қақтығыс;

4. қақтығыстың шешілуі;

5. қақтығыстан кейінгі кезең, дау-дамайға қатысушылар
арасындағы қарым-қатынастың жаңа мазмүны мен сипатыньШ
пайда болуы.

Қақтығыс себептерінің жіктелуі:

ресурстың жеткіліксіз, шектеулі болуы, олардың сандық және сапалық жақтары;

мақсаттар арасындағы айырмашылықтар;

3. қүндылықтардағы, мінез-қүлықтағы, тәрбиед^еГ1айырмашылықтар;

4. қанағаттандырылмаған коммуникация;

5. қақтығысқа қатысушылардың жеке ерекшеліктері. Бүл
жіктеудің жақсы жақтары бар, ол дау-дамайдың қайнар көзі мен
қолданылу сферасын ажыратуға мүмкіндік береді.

Қақтығысқа жауап қайтару стратегиясы

Талас жағдайларын сараптасақ, көп жагдайда қақтығысЫП қалған адамдар дау-дамайдың негізгі себебін түсіндіріп бер^еалмайды, олар үстіртін себептерін атап айтқанмен, теренД^ежатқан себебіне көңіл аударғысы келмейді. Диагнозы жоқ ауруД^ь(емдеудің нэтижесі болмайтынын бәріміз білеміз.

Даусыз қарым-қатынас орнатудың ережелері: 1 - ереже. Конфликтоген қолданбаңыз.

2- ереже. Конфликтогенге конфликтогенмен жауап қайтармаңьіз-
Бірінші ережені қолдану үшін қарым-қатынас жасап отырғ^аНадамның орнына озіңізді қойып көріңіз. Сіз ондай соз естШ
жатсаңыз, ренжитін боларсыз. Басқа адамдардың сезімін сезінУэ
оның ой-өрісін түсіну эмпатия деп аталады. Сондықтан осыД^аНбарып 3-ереже шығады.

3- ереже. Сөйлесіп отырған адамға эмпатия көрсетіңіз.

Конфликтогенге қарама-қарсы үғым - эмпатия. Қарым-қатыН^аС

кезінде алдыңыздағы адамға күлімдеп қарап, оның жагдайын түсініп, сыйлы ишарат көрсетсеңіз, конфликтогеннің қайД^акеткенін білмей қаласыз.

Қақтығыстарды шешудің түрлі әдіс тэсілдері екіге бөлінеД^і:тура (ашық) жэне жанама (жасырын). Тура шешу әдісі:

өз көзқарасынан таймау;

бағынушылардың көзқарасын ескере отырып, өз эрекетін қайта қарастыру;

дау-дамайды елеп-ескермеу;

4. бірлесе жұмыс істеп, бірлесе шешім қабылдау.

жүктеу 0,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 189 190 191 192 193 194 195 196 ... 203