Кіші мектеп жасындағы оқушы физиологиясы және мектеп гигиенасы

Педагогикалық факультет деканы

________ Х.С.Мұханбеткалиев

«__»__________ 2010 ж.

Педагогикалық факультет

«Педагогика және психология» кафедрасы

050102 «Бастауышта оқыту педагогикасы және әдістемесі» мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған

(пәннің атауы)

Курс – 1

Кредит саны - 2

Дәріс-15сағ.

Лабораториялық сабақ – 15 сағ.

Оқытушының жетекшілігімен

студенттің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ) - 30 сағ.

СӨЖ – 30 сағ.

Емтихан– 1 семестрде

Барлығы – 90 сағ.

Орал, 2011 ж

Пәннің оқу-әдістемелік кешені Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университетінде мемлекеттік 050102 «Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі» мамандығына арналған типтік бағдарламасы негізінде құрастырылған. Алматы, 2007 жыл
Құрастырушы(лар): оқытушы Кусаинова М.Г.

«Педагогика және психология» кафедрасы (212 каб. №7 ғимарат)

« » _ 2011 ж. № хаттама

Кафедра меңгерушісі Иргалиев А.С.

(қолы) (аты-жөні)

Педагогикалық институтының оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында қарастырылды.

« »_ 2011 ж. № ___ хаттама.
Факультеттің оқу-әдістемелік

кеңесінің төрағасы ______________

(қолы) (аты-жөні)

1. ПӘННІҢ ТИПТІК ОҚУ ЖОСПАРЫ. Абай атындағы мемлекеттік университеті Алматы 2007 жылғы «Жас ерекшеліктері физиологиясы және мектеп гигиенасы» курсының типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылған.

Орналасқан жері: корпус №7, кабинет 221.

Кусаинова Маншук Гилымқызы

Офис: «Педагогика және психология» кафедрасы

Толық мекен жай: Орал қ. Студент көшесі.

Сабақ кестесі Семестр 15 оқу аптасынан және 1 сессия аптасынан тұрады.

Аптасына 2 кредит сағат, әр кредит сағат 1 дәріс және 1 сем сабағынан тұрады.

Өткізу орны : № 7, корпус сабақ кестесі бойынша

2. Өсу мен дамудың негізгі биологиялық заңдылықтары туралы дұрыс түсінік қалыптастыру.

3. Болашақ мамандарға жалпы организмнің жас ерекшеліктерін іс жүзінде пайдалана білуге үйрету

Курстың пререквизиті: мектеп курсынан тәнтану және жалпы биология пәндерін білу қажет

Курстың постреквизиті: 1. Студент жас ерекшелік физиологиясымен мектеп гигиенасы пәнінің педагогикамен, валеологиямен, жалпы физиологиямен тығыз байланстылығымен танысады.

2. Адам ағзасының ішкі және сыртқы құрылысы мен қызметі, жас ерекшеліктеріне сай даму динамикасы жөнінде терең мағлұмат алады

Курс бойынша жоғары балл алу үшін әрдайым жұмыстану қажет. Себебі пән бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып, барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент әрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет (жоғарыда көрсетілген пән бойынша білімді бағалау және апталық тақырыптық кесте бойынша)

Үй тапсырмасы міндетті түреде көрсетілген мерзімде орындалуы қажет. Үй тапсырмалары негізінде қорытынды баға шығарылады.

Семестрлік жеке тапсырмалар міндетті болып табылады. Олар реферат (баяндама, хабарлама т.б.) ретінде орындалып, қорғалады. Бұл тапсырмалардың әрқайсысы бағаланып, қорытынды баға шығарылады.

Бақылау жұмысы сабақ уақытында орындалып, тапсырылады. Студенттердің білімін бақылау негізінен тест тапсырмаларын орындату арқылы тексеріледі.

Пікірлесу әр топта кесте бойынша жүзеге асады. Студенттердің білімін бақылау тест

Дәріс мазмұны:

1. 
   Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы пәнінің мақсаты, міндеттері, басқа ғылымдармен байланысы.
   
2. 
   Жалпы биологиялық ұғымдар.
   
3. 
   Адам жасының кезеңдері.
   
4. 
   Денсаулық және оның түрлері, денсаулыққа баға беру.
   
5. 
   Денсаулыққа зиянды әсер ететін ішкі және сыртқы факторлар.
   

1. 
   Антропометриялық көрсеткіштер.
   
2. 
   Адам жасының кезеңдері
   

2. Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – 5-12 , 15-29 беттер.

3. Жатқанбаев «Валеология» - 15-17 беттер

Кредит сағат 2

Практикалық сабақ № 1

Тақырыбы: Антропометриялық өлшемдер

1. 
   Антропометриялық өлшемдер, оған қандай өлшемдер жатады?
   
2. 
   Соматометрия, физиометрия, самотоскопиялық өлшемдер деген не ?
   
3. 
   Жалпы биологиялық ұғымдар: бой, даму дегеніміз не?
   
4. 
   Денсаулық дегеніміз не? Абсолютті, практикалық денсаулық деген не?
   

А.К.Великанова «Практические занятие по возрастной физиологии и школьной гигиене».

2. Акселерация теориялары

Әдебиет:Жатқанбаев «Валеология»

СӨЖ 2 сағат: Эксперименталдық көрсеткштердің статистикалық өңдеуі

А.К.Великанова «Практические занятие по возрастной физиологии и школьной гигиене».

Тақырыбы: Қозғыш ұлпалар физиологиясы. Жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі, дамуы.

Дәріс мазмұны:

1. 
   Қозғыш ұлпалардың жалпы қасиеттері
   
2. 
   Тітіркендіргіш түрлері.
   
3. 
   Рефлекс; рефлекторлық доға, рефлекторлық шеңбер
   
4. 
   Жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі
   
5. 
   Синапстар және оның түрлері
   

1. 
   Тітіркендіргіштің түрлері.
   
2. 
   Жүйке талшығының физиологиялық қасиеттері
   
3. 
   Биоэлектрлік құбылыс.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – 15-29, 40-49беттер.

1. 
   Жүйке жүйесінің маңызы және классификациясы
   
2. 
   Нейрон құрылысы, қызметі, құрылымы, классификациясы. Нейроглия, нейронның жасқа байланысты ерекшелігі
   
3. 
   Синапс құрылысы, классификациясы. Синапстық өткізудің механизмі.
   
4. 
   Жүйке талшығы, құрылысы, классификациясы. Бұлшықет және бұлшықет емес жүйке талшықтарының қозуды өткізу механизмі. Жүйке талшығы арқылы өтетін қозу заңдылықтары.
   
5. 
   Рефлекс. Рефлекс доғасы, рефлекторлық сақина, рефлекс классификациясы.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – 15-29, 40-49беттер.

2. ОЖЖ-дегі организмнің қызметінің үйлестірілуі (координациялануы), иррадиациялану, индукциясы.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – 15-29, 40-49беттер.

Дәріс мазмұны: 1. ЖЖ әрекеті туралы түсінік.

2. Балалардың шартты рефлекстері

3. ЖЖ әрекетінің топтары

1. 
   Ұйқы оның маңызы.
   
2. 
   А.А.Ухтомский ұсынған қозу мен тежелудің доминантасы туралы ілімі.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –386-419беттер.

1. 
   Темперамент типтері туралы Гиппократ ілімі.
   
2. 
   ЖЖҚ негізінде алынған негізгі принциптері. Жүйке процестерінің негізгі құрылымы (күш, тепе-теңдік, қозғалғыштық)
   
3. 
   ЖЖҚ типтері туралы Павловтың ілімі. Типтерге сипаттама, кесте
   
4. 
   Красногорский ұсынған жоғарғы жүйке әрекетінің балаларға арналған топтары
   
5. 
   Адамның ЖЖҚ қосымша типтері.
   
6. 
   Балалардың невроздары, оның профилактикасы.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – беттер

1. 
   Балалардың невроздары, оның профилактикасы.
   

Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы -66-109беттер.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –386-419беттер.

4 Апта.

Кредит сағат 7

Тақырыбы: Тірек-қимыл аппараты және оның жас ерекшеліктері

Дәріс мазмұны:1.Тірек-қимыл жүйесі, оның маңызы, құрылысы

1. 
   Сүйектің құрылысы мен құрамы. Қаңқаның құрылысы
   
2. 
   Баланың белсенді қозғалыс жүйесі. Баланың қимыл қозғалысының дамуы.
   
3. 
   Тірек-қимыл жүйесі бұзылуының алдын-алу гигиенасы
   

1. 
   Қаңқа еттерінің физикалық қасиеттері
   

2. Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – беттер

1. 
   Қаңқаның қызметі: сүйектердің, бұлшықеттердің түрлері, классификациясы, гиподинамия.
   
2. 
   Сүйектердің құрылысы, құрамы.
   
3. 
   Қаңқаның құрылысы:
   
   • 
     Бас сүйек
     
   • 
     Тұлға
     
   • 
     Иық белдеуінің сүйегі
     
   • 
     Жамбас белдеуінің сүйектері
     
4. 
   Сүйектердің байланысы.
   

Даирбекова «Адам анатомиясы»

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы

ОСӨЖ 8 сағат:Омыртқа жотасының патологиялық өзгерістері

1. 
   Гиподинамия және оның алдын алу
   

1. Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 332-344, 346-352 беттер.

2. Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы – беттер

Апта 5

Кредит сағат 9

Тақырыбы: Талдағыштар. Көру талдағышы.

Дәріс мазмұны:1.Талдағыштар, олардың ортақ қасиеттері, классификациясы

2. 
   Көру талдағышы
   

2. Көз ауруларының түрлері

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –110-130 беттер.

1. 
   Талдағыштар туралы түсінік
   
2. 
   Көру талдағышы. Алыстан және жақыннан көргіштік. Көру гигиенасы.
   
3. 
   Таблица (Д.А.Сивцева)арқылы көз өткірлігін тексеру
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –110-130 беттер.

А.К.Великанова «Практические занятия по возрастной физиологии и школьной гигиене».

ОСӨЖ 10 сағат:1. Есту талдағышының бөлімдері. Құлақтың құрылысы.

2. Есту талдағышының жас ерекшелігі

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –110-130 беттер.

Дәріс мазмұны:1. Дәм сезгіш рецепторларының орналасуы.

2.Иіс сезгіш рецепторларының орналасуы және қызметтерінің жас ерекшеліктері.

3.Тері талдағыштары

1. 
   Тері талдағыштары
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –354-362беттер.

1.Есту талдағышы

2.Тері талдағышы, олардың таралуы.

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 131-138беттер.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –354-362беттер.

А.К.Великанова «Практические занятия по возрастной физиологии и школьной гигиене».

2. 
   Жеке жұмыстарын тақырыптары бойынша қорғау
   

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 131-138беттер.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –354-362беттер.

А.К.Великанова «Практические занятия по возрастной физиологии и школьной гигиене».

Дәріс мазмұны:1.Ағзадағы бездердің жіктелуі. Гормондардың қасиеті.

2.Бір секрециялы бездердің гормондары, маңызы.(гипофиз, эпифиз, қалқанша безі, қалқан серік безі, айырша безі)

ОСӨЖ 13 сағат: № 1 микроемтихан (тест сұрақтарына жауап беру)

Кредит сағат14

Практикалық сабақ №7

Тақырыбы: Ішкі секреция бездері

1. 
   Ішкі секреция бездері туралы түсінік.
   
2. 
   Гормондар құрамы. Эндокриндік, экзокриндік, аралас бездер.
   
3. 
   Ішкі секреция бездерін зертеу әдістері.
   
4. 
   Қалқанша, қалқан серік бездері.
   
5. 
   Ұйқы безі, бүйрек үсті безі.
   
6. 
   Эпифиз, гипофиз, жыныс бездері.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –86-104, 110-130 беттер.

2. Бір секрециялы бездердің гормондары, маңызы

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –86-104, 125 беттер.

1. Қос секрециялы бездердің қызметі мен жас ерекшеліктері

2. Эндокринді бездердің жұмысының бұзылуы.

ОСӨЖ 15 сағат:Экзо және эндокринді бездер, олардың гормондары

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы 326-353беттер.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –110-130 беттер.

1. 
   Бездерді зерттеу әдістері.
   
2. 
   Бездердің гипо және гиперфункциясы деген не?
   
3. 
   Без ауруларының алдын алу
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –110-130 беттер.

Дәріс мазмұны:

1. 
   Қан жүйесінің маңызы, морфо-физиологиялық ерекшеліктері.
   
2. 
   Қан құрамы және оның физикалық, химиялық қасиеттері.
   

1. 
   Қан жүйесінің морфо-физиологиялық ерекшеліктері.
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –162-210 беттер

1. Жүрек құрылысы (орналасуы, пішіні, камералары, салмағы)

2. Жүрек қабырғасының құрылысы, ерекшеліктері (эпикард, миокард, эндокард)

3. Ұрықтың қан айналу ерекшеліктері

Әдебиеттер: Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы

Дайырбекова Адам анатомиясы

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы

ОСӨЖ 18 сағат:Ұрықтың қан айналу ерекшеліктері

СӨЖ мазмұны: Туа пайда болатын жүрек аурулары

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 246-253беттер.

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –162-210 беттер

Дәріс мазмұны:1.Қанның пішінді элементтері

2. Қан құю және иммунитет, қан топтары

3. Қан айналу жүйесінің жалпы құрылысы. Үлкен және кіші қан айналу шеңберлері

1. 
   Қан топтары
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –126-147, 153-163 беттер

1. 
   Оқушының денсаулық жағдайының комплекстік бағасы. Денсаулық топтары.
   
2. 
   Физикалық даму, даму көрсеткіштері. (соматоскопиялық, физиометриялық, соматометриялық)
   

Жатқанбаев «Валеология» - 15-17 беттер

2.И.И.Мечников пен П.Эрлихтың иммунитет туралы ілімі.

3.Иммунитет түрлері

СӨЖ мазмұны:1. Тамырлардағы қанның қысымы және оның жас ерекшеліктері

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 212-237, 232-246 беттер

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –126-147, 153-163 беттер

Дәріс мазмұны: 1. Баланың тыныс алу жүйесінің маңызы, құрылысы

2.Тыныс алу жүйесі қызметінің ерекшеліктері

3.Өкпенің жалпы сыйымдылығы

4.Газ алмасу. Тыныс алудың реттелуі

5.Тыныс алу мүшелері қызметінің гигиенасы

1. 
   Тыныс алу жүйесі қызметінің ерекшеліктері
   
2. 
   Тыныс алу мүшелері қызметінің гигиенасы
   

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –221-224, 228-241 беттер

1. 
   Өкпенің жалпы сыйымдылығы
   
2. 
   Газ алмасу. Тыныс алудың реттелуі
   
3. 
   Тыныс алу мүшелері қызметінің гигиенасы
   

2 . Газ алмасу. Тыныс алудың реттелуі

Әдебиеттер:Дүйсембин Қ. Жасқа сай физ. және мектеп гигиенасы – 258-262 , 263-271 беттер

Сәтбаева Х.Қ. Адам физиологиясы –221-224, 228-241 беттер

А.К.Великанова «Практические занятия по возрастной физиологии и школьной гигиене».

Дәріс мазмұны:1.Ас қорыту мүшелері және зерттеу әдістері

2.Астың қорытылуы

3.Астың реттелуі