Кез-келген шектеулі геометриялық прогрессияны қосудың жалпы ережесі, 1484 жылы жарыққа шыққан Н. Шюктің «Сандар туралы ғылым» еңбегінде кездеседі

жүктеу 13,15 Kb.

Дата	12.12.2022
өлшемі	13,15 Kb.
	#40586

эссе

Эссе
Прогрессия термині латын тілінен алынған, (progression, алға жүру дегенді білдіреді) және рим авторы Боэци (VI ғ) енгізген. Бұл терминмен алғашында әр түрлі заңдылықтар бойынша бір бағытта жалғаса беретін, әр түрлі тізбектерді атайтын болған. Қазір прогрессия термині алғашқы мағынасында қолданылмайды. Ең маңызды екі прогрессия арифметикалық және геометриялық прогрессия өз атын сақтап қалды. Арифметикалық және геометриялық атаулары ежелгі гректер оқып үйренген үзіліссіз пропорциялар теориясынан ауысты. Прогрессияларға байланысты алғашқы мәліметтер, бізге Ежелгі Грецияның құжаттарынан жетті.
Кез-келген шектеулі геометриялық прогрессияны қосудың жалпы ережесі, 1484 жылы жарыққа шыққан Н. Шюктің «Сандар туралы ғылым» еңбегінде кездеседі. Германияда жас ғалым Карл Гаусс (1777-1855) әп – сәтте 1 ден 100-ге дейінгі сандардың қосындысын, бала күнінде есептеп шығарды.
Архимедтің еңбектерінде (б.э.д. 287-212жж) прогрессиялар жөніндегі алғашқы мәліметтер жарияланған. Архимед дөңгелектің ауданын қалай есептеген. Алғашында Архимед дөңгелекке алтыбұрышты іштей сызды, сосын әр қабырғасына теңбүйірлі үшбұрыштарды салды – онекібұрыш пайда болды. Біртіндеп қабырғаларды екі еселей отырып, Архимед 24- бұрышты, 48- бұрышты, ақыр соңында 96- бұрышты алды. Салынған көпбұрыштар біртіндеп дөңгелектің ауданын жапты. Бұл әдіс Архимед өлген соң 2200 жылдан кейін заманауи геометрия оқулығының беттерінен көрінді.
Бізге ежелден жеткен прогрессияның есептері адамдардың күнделікті тіршілігімен тығыз байланысты: тағамдарды бөлісу, енші бөлу т.с.с. Ертеде есепшілер көбіне тастардың көмегімен санады, оларды дұрыс фигуралар түрінде жинай білді.
Прогрессия өмірде қарқынды қолданылады, тамақ өнеркәсібінде (сусындар, сүт тағамдарын, тұздауда т.с.с), фармацевтика өнеркәсібінде( дәрі және вакциналарды даярлауда), ауыл шаруашылығында (силос, әр түрлі мал жемдерін даярлауда), коммуналды шаруашылықтарда және табиғатты қорғау іс – шараларында (тұрып қалған суларды тазалауда, мұнай қалдықтарының зардаптарын жойғанда) бактериялардың белсенді көбеюінде.
Бүгінгі таңда геометриялық және арифметикалық прогрессиялардың пайда болуы мен өмірде қолданылуын зерттеу қазіргі ғалымдар үшін өзекті және маңызды міндет болып табылады.

жүктеу 13,15 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: