Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

жүктеу 1,76 Mb. Pdf просмотр бет 201/236 Дата 03.10.2022 өлшемі 1,76 Mb. #39472

ф, һ ,  в дыбыстары болмағанмен,  тапса – таńса, сепсе – сеńсе, абай – абай, ебедейсіз – ебедейсіз сияқты сөздерді айтқанда  аһ ұрды, үһілеу тәрізді одағайларды дыбыстағанда пайда болатын п, б, к фонемаларының [ п], [б], [һ] – вариаци-ялары, Файзолла, Фазыл, Сайфолла тәрізді кісі есімдеріндегі <ф> фонемасының саналы да,   санасыз түрде де айтылуы тілдің дыбыстық құрамында өзгеріс, даму жүріп жатқанынан хабар береді. Тіл-тілдің дыбыс жүйесі өзгермейтін құбылыс емес. Кез келген тілдің дыбыс жүйесінде дыбыс реңктерінің диффе- ренциациясы, көрші тілдің, кірме сөздердің әсерінен болған дыбыстық өзгерістер орын алады. Мысалы, орыс тіліндегі [а], [э] дыбыстарынан сөз басталмайтын заңдылықты шет тілден ен- ген  анкета, аббат, абзац, атака, арба, ангел, эпоха, эра, этика, экзамен, эффект, этаж сияқты сөздер бұзып келеді.   Сондай- ақ, екі дауыстының қатар келуі де орыс тілі фонетикалық жүйесіне қайшы. Бірақ қазір орыс тіліндегі  поэт, ореол, аут, театр, вуаль, какао, радио, пунктуация сөздерінде екі дауыс- ты қатар таңбалана береді. Және  ге, ке, хе дыбыс тіркесімдері де кірме сөздерде жазылып, айтыла береді :  кедр, герой, схе-ма, агент, аскет .   Сондай-ақ,   орыс тіліндегі   [ф]   әрпі тек кірме сөздерді таңбалау үшін қолданылады :  форум, факт, фонарь, софа, фильм, афера, форма, афоризм, эфир, профиль . <һ>   фо- немасы бұрын  бог, благо сөздерінің айтылымында болса, қазір кірме сөздерде қолданылады. XVIIғ. Дейін орыс графикасында да, тілінде де  жүктеу 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз