Казахский язык класс 9 каз

311_
Сөйлемнің түрін анықтаңыз.

Көктем. Қараңғы дала.

A) Жалаң сөйлем

B) Жайылма сөйлем.

C) Жақты сөйлем.

D) Атаулы сөйлем.

E) Толымсыз сөйлем.

312_

Жақсыз сөйлем

B) Оразымбет күдігін тез ұмытты.

C) Алыстан екі салт атты көрінді.

D) Тахауи Ахтанов Ақтөбе облысында дүниеге келген.

E) Жүргіншілер жақындап қалды.

313_

A) Жайылма

B) Жалаң

C) Толымды

D) Толымсыз

E) Жақсыз

314_

Жақсыз сөйлем

B) Көркем әдебиетте тұрақты эпитеттер жиі қолданылады.

C) Күншіл күнде күңіренеді.

D) Жамбыл жырлары теңіз түбінде шашылып жатқан маржан секілді.

E) Бұл алқаптың шөбін шабуға болмайды.

315_

A) Арада талай жылдар өтеді.

B) Мен нағыз махаббатты армандаймын.

C) Мөңке би айтып кетіпті.

D) Ол алгебра туралы трактат жазған.

E) Күн төбеден ауып барады екен.

316_
Сөйлемнің түрін анықтаңыз.

Тау іші. Иен жайлау.

A) Жалаң сөйлем.

B) Жайылма сөйлем.

C) Жақты сөйлем.

D) Атаулы сөйлем.

E) Толымсыз сөйлем.

317_

Жалаң сөйлем

B) Қызылшадан көп өнім алдық.

C) Тіршілікте неше түрлі адам бар.

D) Сейіт көпке дейін үндемеді.

E) Көкпар басталып кетті.

318_

A) Айдын – аға инженер.

B) Құрмаш бұл сөзге көнбеді.

C) Ағам мен жеңгем келе жатыр.

D) Бес жерде бес – жиырма бес.

E) Таң атып келеді.

319_

Жақсыз сөйлем

B) Сиыр – төрт жүз, жылқы – мың үш жүз.

C) Екеуі қайтадан Қарашоқыға қарай бет қойды.

D) Бүгін бұлар ауылға жетпек.

E) Арық атқа қамшы ауыр.

320_

A) Татымды сөз тауды қозғар.

B) Мешіт жанынан медресе ашылды.

C) Құжаттар үлгіге сай толтырылуы керек.

D) Сіз қандай ұсыныс айтасыз?

E) Досбол би айтыпты.

321_

Берілген жай сөйлемнің түрін анықтаңыз.

A) Жақсыз сөйлем.

B) Толымсыз сөйлем.

C) Атаулы сөйлем.

D) Сұраулы сөйлем.

E) Толымды сөйлем.

322_

Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемді байланыстыратын жалғаулық шылау.

B) Кейде

D) Алайда

E) Және

323_

A) Ендігі жылы қызын ұзатады екен, соған жасау алады.

B) Егінге қарайлап, бұлар көшпей қалды.

C) Олар улап-шулап, ырғалып көшіп кетті.

D) Көзі күлімдеп, жүзінен қуаныштың ізі білінеді.

E) Оразалы есікті тарс жауып, сөйлей кірді.

324_

Салалас құрмалас сөйлем.

B) Күні бойы далада жұмыс істеп, кірген бетім осы.

C) Үстінен ауыр жүк түскендей, кабинеттен сергек шықты.

D) Қайран өнер үшін туған ғазиз жандар-ай!

E) Жұмысшылар ертеңгі тамақты ішіп болды да, құрылыс басына кетті.

325_

A) Арқаның әдемі, әсем әндерін аңыратты.

B) Сол жылы қазақтың тұңғыш театры туған еді.

C) Еңселі, аппақ терезеден күннің өзі имене, сығалайды.

D) Ауыл өмірі алаңдатып отыр дейсіз ғой.

E) Олардың бәрін үйіне апарды да, торға қамап қойды.

326_

Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемді табыңыз.

B) Қамшы салдыру, тізгін қақтыру дегенді білген емес.

C) Бір жұма демалғанымен, үйге қайтқысы келмеді.

D) Алды биік өр, асу еді.

E) Төрт жігіт қос-қостан кезектесіп, тасты соққылады.

327_

A) Ағаңның сенің алдыңнан шықпақ ойы бар еді, - жұмыстан қолы тимеді.

B) Бағанағыдай емес, жел де басылған екен.

C) Машинаның даусын бәсеңдеткенмен, әлгі дауыс қайта шықпады.

D) Қыс түссе жұмыс ауырлайды, сондықтан бұдан да көп қызметкерлер керек.

E) Өлім оны алқымға алса да, Қорқыт күні-түні ойнай береді.

328_

Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлемді табыңыз.

B) Жұмыстан кеш келгендіктен, ештеңеге үлгермейтін түрі бар.

C) Оның басқа табысы болмай, ай сайын жәрдемақыны күтетін.

D) Ат өнері білінбес, бәйгеге түспей жарыспас.

E) Қазақстан Еуразия материгінің ортасында орналасқан, сондықтан климаты шұғыл континентті.

329_

A) Әйелдің жалғыз жетістігі осы: ол – дақ түспеген ары.

B) Біздің ата-баба қонысымыз, атамекеніміз – Қазақстан.

C) Солдаттар оны сыйлап, жоғары мәдениетті командирлерін мақтан тұтатын.

D) Сөз – ойды білдірудің , сөйлем құраудың басты материалы.

E) Сөздің де асылы бар, жасығы бар.

330_

Кезектес салаласты байланыстыратын жалғаулық шылау.

B) Өйткені

C) Әйтсе де

D) Әлде

331_

A) Біресе оны кинодан көресің, біресе жарқырап телехабар жүргізіп тұрады.

B) Оған бастық көнбеді, тіпті ашуға булығатынды шығарды.

C) Өкпесі қара қазандай болғаны сонша, кездеспеуді жөн санады.

D) Мен қоштасып, өз вагоныма кеттім.

E) Тілін тапсаң, онымен ымыраға келуге болады.

332_

Сілтеу есімдіктері мен сілтеу сөздері арқылы жасалатын салалас түрі.

B) Себеп-салдар

C) Ыңғайлас

D) Түсіндірмелі

E) Кезектес

333_

A) Жақсылыққа мақтанбасқа, жамандыққа жасымасқа бел буып өстік.

B) Біреуден ілгері, біреуден кейін тірлік кешті.

C) Хатшы да шірене сөйлеп, тоқ етерін айтпады.

D) Осы үйді жөндеп тұра беріңдер, әйтпесе жаңа үй сатып алыңдар.

E) Бұл жердің әрбір тасы ыстық, адал еңбектерін сауған адамдары қымбат.

334_

Тек жалғаулық шылау арқылы байланысатын салалас құрмалас.

B) Қарсылықты

C) Ыңғайлас

D) Себеп-салдар

E) Шартты

335_

A) Уақыт болса зымырап, өткен күндер алыстап барады.

B) Екеуі де ойға шомып, үнсіз келе жатты.

C) Әнді тыңдап отырып, сол әнді шығарған адамды көріп отырғандай боласың.

D) Айнала аппақ көрпе жамылған, ол да бір әдемі сурет сияқты еді.

E) Қуанғаннан алақайлап, барақ үйге жүгіріп кіріп кетті.

336_

Салалас құрмалас сөйлем.

B) Паровоз қышқырып қалып, орнынан қозғалды.

C) Осы ойдың шырмауында қалып, әбден қалжырады.

D) Мінезі де, түрі де – бәрі өзім.

E) Адамды адам еткен – ой мен сөз.

337_

A) Тәуелсіздік күні рух көтеріліп, еңсе тіктелді.

B) Отан үшін талай соғыс, майданды бастан өткізді.

C) Ол әрі ұстауға ыңғайлы, әрі киген киімдерімен үндестік тапқаны жөн.

D) Еріншек егіншіден, елгезек масақшы озады.

E) Құдайдың қаһарынан жалбарынып құтылуға болады, - халықтың қарғысынан ешқашан құтылуға болмайды.

338_

Шатырлап тұрған қурай лап етті қара түтін бұрқ етті.

Ыңғайлас салаласқа тән тыныс белгі.

A) үтір

B) сызықша

D) көп нүкте

E) тырнақша

339_

A) көп нүкте

B) үтір

C) нүкте

E) сызықша

340_

Сен дайын ереже ұсынасың,- менің оған көнгім келмейді.

Үтір мен сызықшаның қойылу себебі.

A) Ыңғайлас салалас

B) Қарсылықты салалас

C) Себеп-салдар салалас

D) Түсіндірмелі салалас

E) Кезектес салалас

341_

Салалас құрмалас сөйлемнің түрін табыңыз.

A) Ыңғайлас салалас

B) Қарсылықты салалас

C) Кезектес салалас

D) Талғаулы салалас

E) Түсіндірмелі салалас

342_

Салалас құрмалас сөйлемге тән тыныс белгі.

A) сызықша

B) дефис

D) үтір

343_

A) Үй ішінен өрт шықса, сөне қоймас оп-оңай.

B) Біз құтты қонақ екенбіз, соған қуанып тұрмыз.

C) Самал тақпақ айтып, Арман ән салды.

D) Жастықтың аты – жастық емес пе?

E) Жас баласы болған соң, жұмыса шыға алмады.

344_

Мезгіл бағыныңқы сабақтас.

B) Жүрегі дір етіп, тіксініп қалды.

C) Дөңге шыға келгенде, анадайда тұрған жылқыны байқады.

D) Білмегенін білсем деп, оқушылар ынтығар.

E) Көсеу ұзын болса, қол күймес.

345_

A) Гүлдесте әр түрлі гүлден жасалса, оған міндетті түрде ақ түсті гүл қосу керек.

B) Сиырын сауып болған соң, көрші үйге кетті.

C) Әдептілік алды – абайлап сөйлеу.

D) Ат жүйрігі – асқа, тіл жүйрігі – басқа.

E) Жаңа ғана талып қалғандай, Әбіш ешбір белгі бермей сұлық жатты.

346_

Екеуі ымырт үйіріле үйден шыққанда, қонақтардың соңы әлі тараған жоқ-ты.

Құрмаластың түрін табыңыз.

A) Қарсылықты салалас

B) Мезгіл сабақтас

C) Шартты сабақтас

D) Қимыл-сын сабақтас

E) Себеп бағыныңқы сабақтас

347_

A) Өзеннің суы тайыз болғанмен, жағасы тік.

B) Ол жылынбақ ниетпен жүгіріп көрді, алайда денесі жылынбады.

C) Ең алдымен, барлық адамды адал еңбек ететін жолға салу керек.

D) Аз жұмысты қиынсынсаң, көп жұмысқа тап келерсің.

E) Қазақта бір көтерген шаңырақты қайта түсіру жаман ырым саналады.

348_

Мақсат бағыныңқы сабақтас.

B) Сіздер пойызға кешігіп қалмасын деп, көлікті ертерек жібердім.

C) Ол әйелдің кіналауына қарсы ештеңе деген жоқ, үнсіз мойындады.

D) Хан ордасы - бір-біріне тіркестіріле тізілген екі үй.

E) Сыртта алдаспан асынып, найза ұстаған екі жасауыл тұр.

349_

A) Қап-қара мойылдай дөңгелек үлкен көздері жәудіреп, еріксіз қызықтырады.

B) Сәулең болса кеудеңде, мына сөзге құлақ сал.

C) Жүгіре-жүгіре аузына түк ілікпеген қасқыр шаршап, жөніне кетті.

D) Осы кезде ауыз үйде тысырлаған аяқ дыбысы, біреулердің сөздері естілді.

E) Бауыржан ойын қызығымен жүріп, сабақ басталуға жақын қалғанда үйге ентіге кірді.

350_

Күн салқындай бастағанда, сағым да ғайып болды.

Сабақтастың түрін табыңыз.

A) Шартты

B) Қарсылықты

C) Мезгіл

D) Себеп

351_

A) Қаланың көлемі үлкен болғанмен, зәулім үйлер сирек кездеседі екен.

B) Наурыз күні әлемге шуағын шашып тұр, бірақ қызуы әлсіз.

C) Ол – денесі шағын, түсі солғын, әдемі, қоңыр торғай.

D) Әкесі қалаға апарды, хайуанаттар бағын аралатты.

E) Марқакөл – үлкен, мөлдір сулы, балықты көл.

352_

Қимыл-сын бағыныңқы сабақтас құрмалас.

B) Түйелерден сескенгендіктен, ұмтыла жүгіріп баруға батылым жетпеді.

C) Есен атасы кеткен соң, аттан қарғып түсті.

D) Барлығы жайғасып отырғаннан кейін, амандық-саулық сұрау басталды.

E) Балаларым қатарынан қалмасын деп, күндіз-түні жұмыс істеуге мәжбүр болдым.

353_

Сабақтастың түрін табыңыз.

A) Шартты

B) Қарсылықты

C) Мезгіл

D) Себеп

354_

A) Ыңғайлас, кезектес

B) Түсіндірмелі, талғаулы

C) Кезектес, мезгіл

D) Шартты, қимыл-сын

E) Қарсылықты, себеп

355_

Шартты сабақтас құрмалас сөйлем қатыспаған қатар.

B) Оқуға талпынғаны шын болса, дұрыс оқу керек еді.

C) Батырдың бір оқтық екені қандай рас болса, байлықтың да бір жұттық екені шындық.

D) Оны көрмесең де білетін, танымасаң да танитын сияқтысың.

E) Сенген жаныңыздағы досыңыз осы болса, алыстағы дұшпаныңызды көрсетіңізші.

356_

A) Ардақты осыдан екі жыл бұрын көрді, содан бері екі-ақ рет тілдесті.

B) Мезгіл кешкіріп кетті, сондықтан амалсыз қонуға тура келді.

C) Оттың жалыны әзір көрінбейді, жаңа тұтанды.

D) Өзіңе қарай дос таңда: тең теңімен жарасады.

E) Наурыз туса да, қыстау адырлары әлі қыстың қатаң кәрінде болатын.

357_

Не үшін? Не мақсатпен? Не деп? Неге? деген сұрақтарға жауап беретін сабақтас түрі

A) Шартты

B) Мезгіл

C) Мақсат

D) Себеп

E) қарсылықты

358_

Қарсылықты сабақтас құрмалас сөйлемнің бағыныңқысы жауап беретін сұрақты табыңыз.

B) Қайтсе де?

C) Қайтіп?

D) Не мақсатпен?

E) Қашан?

359_

Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрін табыңыз.

A) Шартты

B) Мақсат

C) Мезгіл

D) Қарсылықты

E) Себеп

360_

A) Шартты

B) Мезгіл

C) Мақсат

D) Қимыл-сын

E) Кезектес

361_

Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

B) Ұзақ жолдан қонақтар шаршамасын деп, әдейі жай жүріп келдік.

C) Еңбекқор жәндікте үрей, қорқыныш жоқ.

D) Көктем күшіне еніп, бүкіл дала құстардың әсем үніне бөленді.

E) Биыл жаз құрғақшылық болғандықтан, егін еккен шаруалардың көңіл күйлері мәз емес-ті.

362_

Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрін табыңыз.

A) Шартты

B) Мақсат

C) Қимыл-сын

D) Мезгіл

E) Қарсылықты

363_

A) Өтірік айтудан сақтаныңдар, себебі өтірікшілер – имансыздар.

B) Білім алуда табандылықтан артық іс жоқ, себебі ілім ізет пен абыройға жеткізеді.

C) Мезгіл кешкіріп кетті, амалсыз қонуға тура келді.

D) Оттың жалыны әзір көрінбейді, жаңа тұтанды.

E) Аяз қатты болған соң, балалы-шағалы бәрі аядай бір бөлмеге тығылып отыр.

364_

Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері.

B) Алты

D) Үш

365_

A) Қос нүкте

B) Көп нүкте

C) Үтір

E) Сызықша

366_

Қаратпа сөзі бар сөйлем

B) Қарағым, мен сенің бүгін тойыңа барамын.

C) Көз – ішкі сырдың айнасы, хабаршысы.

D) Айтпақшы, алдында айтқан қызметің осы ма?

E) Жүрек әлденені іздеген секілді.

367_

A) Сізге қарттық қайда, Есеке?

B) Молдеке, дұға оқып жіберіңізші.

C) Шырағым, көрсең айтсаңшы.

D) Мына жігіт – Оразымбет күйші.

E) Неге қиналмайын, қарағым?

368_

Оқшау сөзге қатысты тыныс белгісі дұрыс қойылмаған қатар.

B) Деректерге сүйенсек, сол топтың ішінде Ағыбай батыр да бар еді.

C) Сол жылы Меккеге Құнанбай да барады.

D) Шырағым, арзан – өтірік, қымбат – шындық, даусыз – кәрілік емес пе?

E) Бәсе, солай боларын біліп едім.

369_

A) «Күйші» - сюжеттік поэма.

B) Сөз жоқ, оның жіберген қателіктері аз болмады.

C) Өмір деген тақтайдай түзу жол емес.

D) Мен мұны ұйым мүшелерінен естіп, білдім.

E) Тіршілікте неше түрлі адам бар.

370_

Жолдас бастық, бұл іске беделді адамдарды қосайық.

Үтірдің қойылу себебін көрсетіңіз.

A) Қаратпа сөз

B) Қыстырма сөз

C) Одағай сөз

D) Автор сөзі

E) Төлеу сөз

371_

A) – Бұл не дегеніңіз, биеке?

B) – Оу, мына жатысың не?

C) Жапонияның астанасы – Токио.

D) Ай өтті, ай артынан жыл өтті.

E) Өзі көңілді, жүзі жарқ-жұрқ етеді.

372_

Жапон өнері, әсіресе, бейнелеу өнері мен қуыршақ театры өзіндік ерекшеліктерге бай.

Сөйлемдегі үтірдің қойылу себебін анықтаңыз.

A) Қаратпа сөз

B) Қыстырма сөз

C) Одағай сөз

D) Автор сөзі

E) Төлеу сөз

373_

A) Ана мейірімінің таусылар, сарқылар кезі болмайтын шығар.

B) Анамның айтуынша, мен өте өкпешіл бала болыппын.

C) – Асықпаңыз, ата, немерелеріңіз қазір келеді.

D) – Құрметті ел ағалары, жаңа қоныс қалай?

E) – Аман-есен жеттің бе, Дарабозым!

374_

Сөйлем басында келген қаратпа сөз.

B) Көрші, көптен бері көрінбедіңіз ғой?

C) Нағашыларыңа сәлем берсеңші, күнім!

D) – Түу, саған дауа болмас!

E) Бәріне, шешей-ау, қалай уақытыңыз жетеді?

375_

A) – Уһ, кішкене бел жазайыншы...

B) – Япыр-ай, сонау шалғайдан жаяу келдің бе?

C) – Мұны бастаған кім, ә?

D) – Е, бәрекелді, үйірімен үш тоғыз!

E) – Ол, меніңше, өте сыпайы бала.

376_

Қыстырма сөзді табыңыз.

B) Уақытында келгенің, сөз жоқ, дұрыс болған екен.

C) Жұмыстан кейін жалғыз ғана жан тыныс – осы.

D) - Кетпеймін, аға, сізді күтемін.

E) Ынтымақ түбі – бақ-дәулет.

377_

A) – Әй біліп ем ғой бүгін келерін.

B) – Ойбай байқамайсың ба енді?

C) Қара арғымақ арыса қарға адым жер мұң болар.

D) – Кемпір шақшамды көрмедің бе?

E) Шынында бір ғасыр жасаған әжеңнің арманы жоқ шығар.

378_

Оқшау сөздердің түрін табыңыз.

B) Шылау

D) Етістік

E) Есімдік

379_

A) Үтір, жақша

B) Жақша, тырнақша

C) Көп нүкте, жақша

D) Нүктелі үтір, нүкте

E) Үтір, леп белгісі

380_

Үтірдің қойылу себебін белгілеңіз.

A) Қаратпа сөз

B) Қыстырма сөз

C) Одағай сөз

D) Айқындауыш мүше

E) Бірыңғай мүше

381_

Сөйлеуші тыңдаушының назарын аудару үшін қолданатын сөздер тобы

B) Қыстырма сөз

C) Қаратпа сөз

D) Төлеу сөз

E) Автор сөзі

382_

A) Саудагерлік жер танытады, ел танытады.

B) Тілдің тілден кеңдігі болғанымен, кемдігі жоқ.

C) Әр жердің өлшемі, әр сөздің мөлшері бар.

D) Расында, мені танымадыңыз ба?

E) Көсеу ұзын болса, қол күймес.

383_

Оқшау сөз қатысқан қатар

B) Мыңғырған мал мынау, бақташысы қайда?

C) Аспан бұлтсыз, күн шаңқан ыстық еді.

D) – Балам, бойың өсіп ер жетіп қалыпсың-ау!

E) Алуан-алуан жүйрік бар, әліне қарай шабады.

384_

Қойылмаған тыныс белгіні анықтаңыз.

A) Үтір

B) Тырнақша

D) Нүктелі үтір

E) Сызықша

385_

A) Зат есім

B) Одағай

C) Үстеу

E) Есімдік

386_

Қаратпа сөз қатысқан қатар.

B) Ат сыны – біреу, ер сыны – мың.

C) Өтірік – екеу, шын – төртеу.

D) О, дала қандай тамаша!

E) Құлыным, абайлап жүр!

387_

A) Үтір мен сызықша.

B) Леп белгісі мен сызықша.

C) Қос нүкте мен сызықша.

D) Сұрақ белгісі мен сызықша.

E) Леп белгісі мен көп нүкте.

388_

Төл сөз қатыспаған сөйлемді көрсетіңіз.

B) Үмбетей жырау: «Сырт тазасы не керек, тазарт әуел ішіңді»,- демеп пе еді?

C) – Жігіттің неше жұрты бар?- деп сұрайды.

D) Сыннан сүріндірмес қос қанатың – білімің мен парасатың.

E) «Жетелі ер адаспас – бағзыдан қалған із бар ғой», - деген екен Әйтеке би.

389_

A) Мына ғажап қандай хас шебердің қолынан шықты екен – деп ойлады Бағлан кілемнен көз алмастан.

B) – Ой, айналайын, алтындарым менің деді еміренген қария.

C) – Ақын аға, аталы сөзің миыма жетті, сүйегімнен өтті, - деді Асан төмен қарап.

D) – Тізгін өзіңізде, құлағымыз сізде десті отырған жұрт.

E) Асыл сөз гауһардан да қымбат дейді халық даналығы.

390_

Aвтор сөзінің ортасында орналасқан төл сөзді сөйлем

B) Киізі қырық жамау күркесіне келіп Жиренше:”Қайран менің өз үйім, кең сарайдай боз үйім”,- деді.

C) – Сөзді мен айтамын, сен үндемей тұрасың, - деп ұғындырды.

D) – Оның аты – «Балуан Шолақ» - деген дауыс ду ете түсті.

E) Шығыстан, керей елінен екенін айтты.

391_

A) Тортөбел екпінімен ағызып өтіп, қайта бұрылды.

B) Бәсе! Шіркін, ақын болсаң осындай бол! - деді.

C) Тіл – қай халықтың болсын басты белгісі.

D) Сөздің мағынасын ұқпаған жан, адамды тани алмайды.

E) Жете туған баласың ба, кете туған баласың ба?

392_

Төлеу сөзді сөйлемді табыңыз.

B) Екіжүзділіктің балын татқаннан әділдіктің ащы уын ішкен артық.

C) – Мынау аттан түсіп жатқан кім? – деді Шұға.

D) – Жігіт! - деді Асқар, – е, бәсе, сөйтші!

E) Жолаушы Қарағандыдан түсетінін айтты.

393_

A) Көрді

C) Түсті