170
РЕЛАКСА́ЦИЯ – арнайы
психофизиологиялық тех-
никаларды,
физиотера-
пияны жəне дəрілік құ-
ралдарды қолдану нəти-
жесінде бұлшықеттердің
тонусын төмендету. Ол
психикалық қысымды тү-
сіруге ықпал етеді.
3-БӨЛІМ
Кейбір адамдар ашулан-
шақтығынан жəне өзін-өзі рет-
теу қабілетінің жоқтығынан
агрессия көрсетуге бейім. Мұн-
дай жағдайда денені босаңсыту
(релаксация) жаттығуларын жа-
саған дұрыс. Агрессивті реак-
цияларға бейімділікті түзетуде
бұл жаттығудың түрі жеткілікті
деңгейде алдын алу жəне түзету
нəтижесі жоғары.
Жаттығулардың негізінде
олардың кейінгі бағалауының өзгеруі жəне олар жайында ойлау
тəсілдерінің өзгеруі арқасында тұлғаның ашуды арандатушы
оқиғаларға кері реакциясы əлсіреуі мүмкін.
1-жаттығу
Мақсаты: ашуды жəне агрессияны жеңудің оңайырақ
тəсілін таңдау жəне жағымсыз эмоцияларға жауап қайтару.
Нұсқау: «Өсиет əңімені тыңдаңыз. Бұрынғы өткен заманда
өте қаһарлы, улы жəне ызалы жылан өмір сүрген екен. Бір күні
ол данышпанды кездестіреді, оның қайырымдылығына таң
қалып, өзінің ашуын жоғалтады. Данышпан оған адамдарды
ренжітуін тоқтатуына кеңес береді, жылан оның айтқанын
тыңдап, енді ешкімге зиян келтірмеймін деп шешім қабылдайды.
Бірақ адамдар жыланның қауіпті емес екенін білгеннен кейін
оған тас атып, құйрығынан ұстап арлы-берлі лақтырып ойнауды
бастайды. Бұл уақыттар жылан үшін өте қиын кездер болады.
Данышпан не болып жатқанын көреді жəне жыланның шағымын
тыңдайды да былай деп айтады: «Қымбаттым, мен сенен
адамдарға қайғы əкелме деп сұрадым, бірақ, мен саған оларды
еш уақытта ысылдама жəне қорқытпа деп айтқан жоқпын».
Мораль: дұшпандарымызға жəне жақсы емес адамдарға
ысылдап, өзіміз үшін жауап бере алатынымызды көрсетудің еш
зияны жоқ. Бірақ сіз сақ болуыңыз керек жəне дұшпаныңыздың
қанына у жіберуіңізге болмайды. Ашуға берілмей, жауап беруді
үйрену қажет.
67
лейтін, яғни жасы бойынша үлкен ата-аналарына, мұғалімдерге,
бастықтарға, басшыларға деген қарсылық;
- төменгі сұлба – мысқалға, мойындамауға деген
қарсылық, төмендегі бағыныштылардың алдында беделдің жоқ
болуы, сөзге қалудан қорқу; жанындағы сұбалар – шектен тыс
күдікшілдік жəне өзін-өзін қорғауға деген дайындық; пішіні
бойынша емес, жауардың ішіне немесе үстіне салынған
«қорғаныстар».
Оң жағында – шынайы іс-əрекеттің болуы, сол жағында – өз
пікірін, сенімдерін, талғамдарын қорғау.
Жалпы күші.
Құрамды бөліктері неғұр-
лым көп болса, (нақты қажет-
терден басқа), соғұрлым күш те
көп болады. Керісінше болса –
күшті сақтау, ағзаның астения-
лығы, созылмалы соматикалық
ауру (түзу сипатымен дəлелдене
түседі – өрмекші тəріздес əлсіз
түзу).
Түзулердің
керісінше
болуы – қалың жəне қатты
басылған болса – қобалжу.
Қағаздың артқы жағынан көрініп тұратын басылған түзулер
– (сурет салып жатқан адамның қолының дірілдеуі) қатты
қобалжу.
Жануарлардың түрлері.
Тақырыптық жағынан жануарлар қауіпті, қорқытатын жəне
бейтарап (арыстан, бегемот, қасқыр немесе құстар, ұлу,
құмырсқа немесе тиын, ит, мысық тəрізді) деп бөлінеді. Бұл
өзіне, «Менге» деген қатынас, өзінің өмірдегі алатын орны
туралы көзқарасы, өзін маңыздылығы жағынан сəйкестендіруі
(қоянмен, шыбын-шіркеймен, пілмен, итпен жəне т.б). Бұл
жағдайда салынған жануар – сурет салып отырған адамның өзі.
Агрессивтілік.
Агрессивтілік деңгейі суретте орналасқан бір-бірімен
байланысы бар немесе жоқ бұрыштардың санына, сипатына