Дала қыраны. Снежный орел. Aguila rahax

Дала қыраны. Снежный орел. Aguila rahax.

• Дала қыраны, қыранқара (лат. Aquila nipalensis) – сұңқартәрізділер отрядының қырғилар тұқымдасына жататын жыртқыш құс. Дене тұрқы 60 – 85 см, қанатының ұзындығы 51 – 65 см, салмағы 2,7 – 4,8 кг. Шәулісі (еркегі) ұябасарынан кішірек түсі қара қоңыр, желкесі жирен, тұмсығы қара сұр, тұяғы қара, аяғы сары. Қыранқара ұясын жерге, шың-құзға, сирек те болса ағаш басына салады.1 – 3 ақ сұр, қара дақты жұмыртқа салып, 40 – 45 күнде балапан шығарады. Балапан баяу жетіледі (60 күнде), оны етпен қоректендіреді. Қыранқараның негізгі қорегі – кемірушілер, саршұнақ, қоян, кейде құс балапаны, бауырымен жорғалаушылар. Қазақстанның Қарағанды, Батыс Қазақстан облыстарында, Мұғалжарда, Шу-Іле тауында кездеседі. Қыранқара зиянды кемірушілерді жеп, өлекселерді жойып пайда келтіреді Саятшылар Қыранқараны баптап, аңға салады. Қыранқара саны азаюына байланысты қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.

Асыл текті бұғы. Благородный олень. Cervus elaphus bactrianus.

• I-ші санат. Жойылып бара жатқан түр.
• Генофондысын сақтау үшін таксонның маңызы. Орта Азия мен Қазақстанның шөлді аймақтарында таралған ақмарал бұғысының 8 түршесінің бірі.
• Таралуы. Орталық Азия эндемигі. Өткен дәуірде Амудария мен Сырдария бойындағы тоғайларда және Қызылқұмда таралған. ХХ-ғасырдың орта кезінде Қазақстанда Сырдария өзенінің орта және төменгі ағысындағы тоғайларда мекендеді; бұл жерден соңғы бұғы 1956 жылы өлтірілді. Мүмкін Қаратауға да енген болар. Сондай-ақ ақмарал бұғысының осы түрі  Іле өзені бойында мекендеуі мүмкін. 1981 жылы Бұхар бұғысы Іле өзенінің сол жағалауындағы Қарашеңгел мемлекеттік аңшылық шаруашылығына жарсіндірілді.
• Мекендейтін жерлері.
• Шөл аймағының өзендері бойындағы тоғайлар мен қамысты қопалар.
• Саны. Қазақстанда ешуақытта саны көп болған емес. 80-шы жылдардың орта кезінде 60 бұғы, 90-шы жылдары – 200, ал қазірде – 350 тоғай бұғысы тіршілік етеді.
• Негізгі шектеуші факторлар.
• Қазақстанда оны есепсіз қырып жою және мекендейтін қоныстарының өзгеруі (тоғай ағаштарын кесу мен өртеу, жағалаудағы жерлерді жырту, шөп шабу, есепсіз мал жаю).

Сұңқылдақ аққу. Лебедь-кликун. Cygnus Cygnus.

• Сұңқылдақ аққу (лат. Cygnus cygnus) –Қазақстанда кең тараған болатын, қазір республиканың Солтүстік, Орталық және Оңтүстік-Шығыс аудандарының 5-6 жерінде көлемді ұяларын жасыруға болатын қалың қамыс-қоғалы ірі көлдерді мекендейді. Кіші аққудан ірірек келеді: ұзындығы 140-160 см, қанатжайымы - 205-235 см, ал салмағы 8-15 кг болады.
• Каспий маңында қыстауға қалған бұл аққудың ең көбі 1983 жылы 400-дей болған, одан бері саны едәуір кеміді. Оның себебі: ұялауға қолайлы орынды жиі ауыстыруға мәжбүр болуы. Аққудың бұл түрін Линнеус (Linnaeus) 1758 жылы ашты.
• Саны кеміп бара жатқан түр.
• Адам қызметінің әсеріне шыдай алмайды. Қазақстанда кең тараған болатын, қазір республиканың Солтүстік, Орталық және Оңтүстік-Шығыс аудандарынық 5-6 жерінде көлемді ұяларын жасыруға болатын қалың қамыс - қоғалы ірі көлдерді мекендейді.

Түркістан сілеусіні. Рысь центральноазиатская. Lynx isabellinus.

• Жыртқыштар отряды - Carnivora
• Мысықтар тұқымдасы – Felidae
• Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, 
• Түрікменстан Қызыл кітаптарына
• енгізілген. Сілeусін халықаралық табиғат қорғау Одағының қызыл тізіміне кірген.
• Таралуы. Орталық Азия тауларын қамтиды. Қазақстанда Тянь-Шань Жоңғар Алатауы, Тарбағатайда таралған. 
• Қаратауда (Сырдариялық) сілеусін ХХ ғасырдың 40-шы жылдары жойылып кеткен.
• Негізгі шектеуші факторлар
• Браконьерлік, азықтың жетіспеуі.
• Қабылданған қорғау шаралары
•  Ақсу-Жабағылы, Алматы қорықтарында, Іле Алатауы, Көлсай көлдері, Сайрам-Өгем  ұлттық парктерінде және бірқатар қорықшаларда қорғалады.
• Қорғауды керек ететін шаралар
• Браконьерлермен күресу, қорғауды жақсарту,  Жоңңар Алатауында қорық ұйымдастыру.

Мекендейтін жерлері. Қылқан жапырақты және жапырақты ормандар, бұталар; негізінен, орман мен субальпі белдеулері арасы. Десе де, аңдар алып белдеулер мен тау етектерінде де кездеседі.

• Мекендейтін жерлері. Қылқан жапырақты және жапырақты ормандар, бұталар; негізінен, орман мен субальпі белдеулері арасы. Десе де, аңдар алып белдеулер мен тау етектерінде де кездеседі.
• Саны. ХІХ ғасырда бұрынғы Жетісу облысында кейбір жылдары 200-дей оңды аулаған. ХХ ғасыр басында сілеусін саны азайып кетті және 40-50-ші жылдары жыл сайын тек 20-30-дай аң терісі дайындау мекемелеріне түсті. Қазірде Іле Алатауында 60-70-тей сілеусін бар, оның 10-12-сі Алматы қорығында, ал жалпы Солтүстік Тянь-Шаньда оның қоры 100-130-дай. Жоңғар Алатауында 90-шы жылдардың басында 250-300-дей аң тіршілік етті. Батыс Тянь-Шаньда сілеусін аз, Ақсу-Жабағылы қорығында 4-5 сілеусін өмір сүреді. Биологиялық ерекшеліктері
• Бір жерде тұрақты тіршілік етеді, бірақ қар қалың түсіп, азық қоры жетіспегенде маусымдық қоныс аударады. Тіршілігі қараңғы түсе түнде өтеді. Күйлеуі – ақпан-наурыз айларында. 67-74 күндей буаз болады, 2-3 өсім береді. Жыныстық жағынан өмірінің екінші жылының аяғында жетіледі. Негізгі қоректері – қояндар, ұсақ кеміргіштер, суырлар, еліктер, жабайы шошқалар мен таутекелердің төлдері, сирек құстар мен үй жануарлары. Негізгі жаулары мен бәсекелестері – қасқыр мен барыс. Қолда өсіру. Хайуанаттар парктерінде ұсталады және көбейеді.
• Зерттеу үшін ұсыныстар
• Сілеусіннің Тарбағатай, Сауыр және басқа да таулардағы қазіргі жағдайын зерттеу қажет.
• Сілеусін (лат. Lynx lynx) – мысық тұқымдасына жататын жыртқыш. Тұрқының ұзындығы 87 – 104, құйрығы 20 – 31 см, салмағы 13 – 23 кг. Қазақстанда 3 түр тармағы бар, соның ішінде Түркістан сілеусіні Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.

Бұйра бірқазан. Кудрявый пеликан. Pelecanus сгіsриs.

• Бұйра бірқазан. (Pelecanus сгіsриs)-аз санды, шектеулі жерлерге ұя салатын түрі. ТҚХО-ның Қызыл кітабына енгізілген. Еуразияның оңтүстік бөлігіндегі көлемді суларды мекендейді. Қазақстанда ұялары Батыс Қазақстан, Қостанай, Ақмола, Шымкент облыстарының, Балқаш-Алакөл және Зайсан ойпаттарының өзен-көлдерінде сақталған. Республикамызды 4 мыңдай ғана ұялайды. Санының азаюына негізгі себептер-зансыз аулаушылық, өрт, ұя басу кезінде мазалау. Бұл түрді сақтау үшін Іле, Тентек, Қара Ертіс өзендерінің атырауларында қорықтар ұйымдастырып, оны заңсыз аулаушылаурға және өртке қарсы күрес шараларын жүргізу керек.
• Бірқазандар тұқымдасына (Реlесапіdае) өте ірі, тұмсықтары екі жағынан қысыңқы төменгі жағының аралығына орналасқан созылғыш, тері қалтасы болады. Тұмсығының ұшы ілмек тәрізді иілген. Денесі аумақты, мойны ұзын жіңішке, ал аяқтары және құйрығы қысқа, жалпақ келеді. Бірқазандардың бізде екі түрі кездеседі: ақ немесе бұйра (Реіесаnus сгіsриs) және қызғылт (Р. опосгоtalиs). Дене мөлшерлері, әсіресе ақ бірқазанның ірі, салмақтары 12 кг дейін жетеді. Бізде бірқазандар: Қара, Каспий, Арал теңіздерінің және Кавказ, Орта Азияның ірі өзендері мен көлдерінің жағалаула-рында кездеседі. Өзендер мен көлдердің қалың қамысты жайылмаларына өсімдік тектес заттардан бөгеттер жасап, ұяларға жұмыртқаларын топтанып жүріп салады. Бірқазандар балықтарды су құзғындарымен бірігіп аулайды. Бірқазандар жақсы жүзгенімен, суға сүңги алмайды. Бірқазандар кейде балық аулау кезінде судың жиегінен алысырақ барып жиекке қарай қатарласып тұрып, бір мезгілде судың бетін қанаттары-мен сабалап, дауыстап балықтарды жағаға қарай үркітіп, ай-дайды. Сөйтіп, жағада қайырлап қалған балықтар бірқазандардын, қорегі болады.

Күзен. Каменная куница. Martes foina.

• Күзен. (Mustela)-сусар тұқымдасының бір туысы. Қазақстанда орманда далалар мен шөлейт, әсіресе, жусанды және астық тұқымдас өсімдіктер өскен жерлерді мекендейтін 7 түрі бар: сарғыш күзен, аққалақ, ақкіс, сары күзен, еуропада қара күзені, сасықкүзен, су күзені бар. Бұлар көбінесе сарышұнақтардың, қосаяқтардың, аламандардың індерін пайдаланады. Өздері ін қазбайды. Тұрқы 13-53 см, салмағы-0,1-2,2 кг. денесі ұзынша келген. Жүні үлпілдек, жұмсақ, түсі алуан түрлі. Корегін түнде аулайды. Ақпанда ұйығып, мамыр айында 8-12 (кейде 19-20-дан) балалайды. Күзендердің ішінде ең ірісі-дала күзендері. Оның тұрқы-29-52 см. Бұлар өздеріне қауіп төнгенде аналық безінен жағымсыз иіс шығарады, сондықтан оларды сасық күзен деп те атайды.
• Күзен-терісі бағалы, кәсіптік маңызы бар аң.

Мензбир суыры. Сурок мензбира. Marmota menzbieri

• Мензбир суыры, көк суыр (лат. Marmota menzbieri) –сүтқоректілер класы кемірушілер отрядының тиіндер тұқымдасына жататын ең кішкентай суыр. Қазақстанда Сайрам, Сарыайғыр, Бадам және Өгем өзендерінің таулы аңғарларында теңіз деңгейінен 2000–3400 метр альпі және субальпі шалғындарын мекендейді. Дене тұрқы 41–50 см, салмағы 2,6–4,6 кг. Арқа жотасы сарғыш қоңыр, бауыры ақшыл-сарғылт. Тұрақты індерінде 7–8 айға созылатын қысқы ұйқыдан наурыз – сәуір айларында оянады. Жыныстық жағынан үш жылда жетіледі. Жылына 1 рет көбейіп, 2 – 7-ден ұрпақ береді. Көктемде өсімдік тамырын, жуашығын, ал жазда өсімдіктердің бұтағымен, жапырағымен, гүлімен қоректенеді. Сондай-ақ жауын құрты, қоңыз, моллюскілермен де қоректенеді. Негізгі жаулары –түлкі, қасқыр, бүркіт және аю. Мензбир Суырының саны жылдан жылға заюда. 1940 жылы Қазақстанда 40–50 мыңдай Мензбир суыры болса, қазіргі саны 20–25 мыңнан аспайды.
• Мензбир Суыры – терісі бағалы аң, майының шипалық қасиеті бар. Аулауға тыйым салынған, Халықараралық табиғат қорғау Одағының және Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.

• ІІІ глава: Национальные парки

Национальный парк Алтын-Эмель

• Общая плошадь парка 459620 га.
• Климат пустынный, резко континентальный, с сухой холодной зимой и жарким летом. Самый сухой месяц-сентябрь. Флора национального парка насчитывает 1500 видов высших растений, в том числе 22 вида редких, занесенных в Красную книгу. Среди них особенно интересны реликты (астрагал джимский, ферула илийская) и эндемики: тюльпаны-Альберта, барбарис илийский, морковник скальный. Большинство растений парка обладают полезными свойствами. Особенно ценны ковыль восточный, саксаул черный, полынь белоземельная и другие. Имеются здесь и медоносные (чингил, верблюжья колючка), эфиромасличные (тимьян, змееголовник), лекарственные растения и.т.д.
• Алтын-Эмель славится богатством животного мира. Фауна насекомых по предварительным данным насчитывает более 500 видов. В Красную Книгу занесены 25 видов. Это стрекозы, богомол, кузнечики, дровосек и т.д. В р. Или и Капчагайском водохранилище обитают 20 видов рыб, в том числе 5 аборигенных видов, три из которых (Балхашский окунь, Илийская маринка и одноцветный губач)-эндемы. Остальные рыбы акклимматизированы (сазан, белый амур, толстолобик, жерех, сом, лещ, судак, каспийская вобла и др).
• Кроме того, встречаются еще 4 вида парнокопытных: кабан, косуля, сайгак, архар и 2 непарнокопытных: кулан и лошадь Пржевальского.

Иле-Алатауский национальный парк

• Иле-Алатауский национальный парк

• Баянаульский национальный парк

• Каркалинский
• национальный парк

• Национальный парк Боровое

Государственный национальный парк «Бурабай» (Боровое) создан в 2000 г. с целью охраны озерно-горно-лесных ландшафтов, упорядочения туризма и организации отдыха населения. Расположен парк на территории Шучинского района Акмолинской области. Его площадь 83511 га. В Боровском массиве много живописных озер-Боровое, Щучье, Котырколь, Большое и Малое Чебачье, Светлое и др. В составе флоры много лекарственных, пищевых, декоративных и других полезных растений. Редкими для данного региона видами являются также калина, черемуха, клюква, смородина каменная, можжевельник обыкновенный.

• Государственный национальный парк «Бурабай» (Боровое) создан в 2000 г. с целью охраны озерно-горно-лесных ландшафтов, упорядочения туризма и организации отдыха населения. Расположен парк на территории Шучинского района Акмолинской области. Его площадь 83511 га. В Боровском массиве много живописных озер-Боровое, Щучье, Котырколь, Большое и Малое Чебачье, Светлое и др. В составе флоры много лекарственных, пищевых, декоративных и других полезных растений. Редкими для данного региона видами являются также калина, черемуха, клюква, смородина каменная, можжевельник обыкновенный.
• В фауне позвоночных насчитвывается 305 видов, в том числе 87 редких и исчезающих. Из копытных обитают сибирская косуля, кабан, лось. Из хищных встречаются волк, лиса, карсак, борсук, колонок, горностай, ласка, степной хорь, лесная кунница, рысь. Прижилась в лесу и американская норка; исходным поголовьем стали зверьки, сбежавшие из звероводческих ферм. Попытка реакклиматизировать здесь бурого медведя, ранее населявшего эти леса, успехом не увенчалась. Хотя завезенные медведи уже дали потомство, все же им не удалось выжить в густонаселенном районе, и звери постепенно исчезли. В Красную книгу Казахстана занесена лесная куница. Объекты охоты-все копытные и хищные звери (за исключением) куницы, зайцы, ондатра, белка.
• В составе фауны насчитывается более 200 видов птиц. В Красную книгу Казахстана занесены беркут, могильник, филин, серый журавль. Объекты охоты-тетерев, серая и белая куропатки, перепел, глухарь, утки, гуси, кулики.Из рептилий встречаются ящерицы, степная и обыкновенная гадюки, обыкновенный уж, а из амфибий-зеленая жаба, остромордая и травяная лягушки. Озера богаты рыбой. Здесь водятся окунь, плотва, щука, язь, карась, линь.
• Баянаульский национальный парк
• Национальный парк Боровое

Его площадь 90323 га, расположен на территории Каркаралинскокго района Карагандинской области. Главным богатством гор являются леса. В составе флоры парка значительная доля реликтовых лесных видов: сосна, осина, черемуха, малина, костяника, черная смородина хвощ лесной. Многие растения используются в народном хозййстве и в быту как лекарственые (эфедра, можжевельник, боярышники, хвощ, шалфей, одуванчик и др.), пищевые (земляника, костяника, малина, смородина, шиповники, черемуха, луки, грибы-маслята, грузди, рыжики, сыроежки и др.), декоративные (тюльпаны, марьин корень (пион), златоцвет, щиповники и др.).Для строительства и в качестве топлива используются береза, сосна, осина. Многие растения являются кормом для домашних и диких животных.

• Его площадь 90323 га, расположен на территории Каркаралинскокго района Карагандинской области. Главным богатством гор являются леса. В составе флоры парка значительная доля реликтовых лесных видов: сосна, осина, черемуха, малина, костяника, черная смородина хвощ лесной. Многие растения используются в народном хозййстве и в быту как лекарственые (эфедра, можжевельник, боярышники, хвощ, шалфей, одуванчик и др.), пищевые (земляника, костяника, малина, смородина, шиповники, черемуха, луки, грибы-маслята, грузди, рыжики, сыроежки и др.), декоративные (тюльпаны, марьин корень (пион), златоцвет, щиповники и др.).Для строительства и в качестве топлива используются береза, сосна, осина. Многие растения являются кормом для домашних и диких животных.
• В фауне позвоночных животных насчитывается околок 170 видов, в том числе 40 видов млекопитающих, 114-птиц, 6-рептилий, 2-амфибий и 4 вида рыб. Из копытных зверей обитают сибирская косуля, лось, архар. Успешно реакклиматизированы в конце прошлого столетия кабан и марал. Из хищных встречаются волк, лиса, корсак, барсук, горностой, ласка, степной хорь, рысь, манул. Обычны заяц-беляк, степная пищуха, изредка встерчаются заяц-русак. Из грызунов распространены сурок-байбак, серый сурок, краснощекий суслик, тушканчик большой и прыгун, более десятка видов полевок и мышей. В Красную книгу Казахстана включены архар и манул. Очень разнооразна фауна птиц. Из сов встречаются домовой сыч, ушастая сова, филин, из дневных хищных-беркут, орел-карлик, черный коршун, ястребы-тетеревятник и перепелятник, пустельги-обыконвенная и степная. В лесу обычны большой пестрый дятел, дрозд-деряба, лесной конек, большая синица, зяблик, большая горлица, кукушка, иволга, козодой, тетерев.
• Каркалинский национальный парк

Катон-Карагайский национальный парк

• Это крупнейшая в Казахстане особо охраняемая природная территория, ее площадь 643477 га. В территорию парка входят склоны высочайшей вершины Алтая-горы Белуха. В парке насчитывается около 400 озер. Велико значение национального парка в сохранении видов животных, обитающих только на Алтае и не встречающихся на остальной терриотории Казахстана-рябчика, росомахи, соболя и многих других. Именно в этих краях в бывшей Бухтарминской волости зародилась уникальная отрасль хозяйства-мараловодчество, при котором благородные олени-маралы содержатся в питомниках на специально огороженных территориях для разведения и получения ценного фармакологического сырья-пантов (молодых рогов), используемых в производстве пантокрина.

Национальный парк Көкшетау

• Национальный парк Көкшетау

• Государственный национальный природный парк «Көкшетау» был создан в 1996 г. Его площадь 134511 га. На территории резервата и в его окрестностях много красивых озер. Климат района континентальный. Лето жаркое, короткое, зима холодная, в лесных массивах многоснежная. Снежный покров устанавливается в октябре, сходит в апреле. Фауна позвоночных животных резервата представлена 283 видами. Из копытных зверей обитают сибирская косуля, лось, кабан. В 1983 г. завезен асканийский олень (полигибрид нескольких форм благородного оленя), который хорошо акклиматизировался. Из хищных встречаются волк, лисица, корсак, барсук, горностай, ласка, степной хорь, лесная куница, американская норка, рысь.
• В Красную книгу Казахстана занесена лесная куница. Объекты охоты-зайцы, белка, ондатра, все виды хищных (кроме куницы), косуля, кабан, асканийский олень, лось. Из птиц фоновыми фоновыми видами является грач, серая ворона, полевой воробей, обыкновенная пустельга.

• Из «краснокнижных, видов встерчаются беркут, орел-могильник, балобан, филин, серый журавль». Объекты охоты-тетерев, серая и белая куропатки, глухарь, перепел, лысуха, утки, гуси, кулики. Из рептилий обитают ящерицы, обыкновенная и степная гадюки, обыкновенный уж, из амфибий-зеленая жаба, травяная и остромордые лягушки. Из рыб встречаются карась, щука, окунь, плотва, язь, линь, налим. В целом для лесостепи установлено около 1000 видов жуков, 220 видов клопов, 70 видов прямокрылых (кузнечики, сверчки, саранчовые и т.д.), 64 вида пауков.

Государственный национальный природный парк «Чарын» органиизован в 2004 г. в долине реки Чарын в Алматинской области. Терриотрия парка, общей полщадью 93150 га, расположена в центре Илиской межгорной котловины, в 193 км от г. Алматы. Климат на территории парка пустынный континентальный. Самый холодный месяц-январь, самый теплый-июль. Главная водная артерия-река Чарын-крупнейший левобрежный приток р. Или. Это река горного типа. Река спускается с гор бурными потоками, русло ее загромождено огромными камнями, поэтому стремительное течение часто образует большие живописные пороги и водопады. В итоге образовался огромный совершенно уникальный каньон-главная достопримечательность национального парка. На протяжении последних десятилетий он имеет самый высокий рейтинг по посещаемости туристов.

• Государственный национальный природный парк «Чарын» органиизован в 2004 г. в долине реки Чарын в Алматинской области. Терриотрия парка, общей полщадью 93150 га, расположена в центре Илиской межгорной котловины, в 193 км от г. Алматы. Климат на территории парка пустынный континентальный. Самый холодный месяц-январь, самый теплый-июль. Главная водная артерия-река Чарын-крупнейший левобрежный приток р. Или. Это река горного типа. Река спускается с гор бурными потоками, русло ее загромождено огромными камнями, поэтому стремительное течение часто образует большие живописные пороги и водопады. В итоге образовался огромный совершенно уникальный каньон-главная достопримечательность национального парка. На протяжении последних десятилетий он имеет самый высокий рейтинг по посещаемости туристов.
• Национальный парк Чарын

Каньон Чарын

• Каньон Чарын-«младший брат» американского Гранд Каньона-простирается на 154 км с севера-востока на юго-запад вдоль реки Чарын, одной из наиболее полноводных рек Северного Тянь-Шаня (200 км восточнее Алматы). Сказочный ландшафт здесь образуют башни, колонны и арки из бессчетных слоев окаменевшего красного песчаника, возраст которого равен 12 млн лет. Скалистые обрывы и отвесные склоны, расцвеченные заходящим солнцем, завораживают своеобразием и фантасмагоричностью пейзажа. Загадочные формы, появившиеся благодаря разрушениям и силе ветра, образуют страну таинственных скульптур-Долину замков, Ущелье ведьм и привидений.
• Флора и фауна здесь под стать рельефу. Лоно каньона изобилует редчайшими растнеиями, занесенными в Красную книгу. Еще с эпохи Ледникового периода сохранился согдийский ясень, котоорый был широко распртсранен на планете 25 млн лет назад, а сейчас произрастает лишь в двух местах в мире: в Казахстане и Северной Америке. Если повезет модно увидеть и сокола-балобана-эти любимцы арабских шейхов гнездятся в расселинах скал каньона перед осенней мигрцией в Туркменистан.

Дрофа-красотка. Джек. Жорға. Дуадақ

• Одной из главнейших достопримечательностей парка является реликтовый широколиственный ясеневый лес. Он охраняется в ранге государственного памятника природы с 1964 г. Доминант этого леса-один из древнейших видов современой флоры-ясень согдийский (реколюбивый), сохранившейся здесь с эпохи палеогена. Животный мир парка тоже очень богат. Здесь встречаются 36 видов млекопитающих, из которых наиболее обычны лиса, корсак, заяц-толай, горный козел, ласка, горностай, таушканчики. Пять видов занесены в Красную книгу Казахстана: джейран, каменная куница, манул и среднеазиатская речная выдра. Разнообразен мир птиц-более 200 видов, в том числе 111-гнездящихся. Среди пернатых прилегающих пустынь наиболее интересны три краснокожих вида: дрофа-красотка (или джек), чернобрюхий рябок и саджа.

• Назарларыңызға рахмет!