Жұмыс дәптері ш. Уәлиханов атындағы орта мектебінің биология пәнінің мұғалімі Сейтханова Жұмабике Кәрімханқызы Алғы сөз

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15



5 сурет
72. Сызбанұсқаны толтыр.

Тістердің пішіні

73. 6- суреттегі тістің орналасуын жаз



6 сурет

74. Сәйкесін тап

1.Асқорыту мүшесі басталады 2.Ең үлкен асқорыту безі 3.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы 4.Ұзындығы 10-12см,асқазанның астыңғы жағында орналасқан без 5.Тістің дентин затының бұзылуы 6.Нәруыз,май,көмірсулар толық ыдырайтын ас қорыту мүшесінің бөлігі 7.Тілдің түбі сезеді 8.Адам организміне өзгеріссіз сіңірілетін зат

А)Тіс жегісі Ә)Диетология Б)Минералды тұздар В)Ауыз қуысы Г)Бауыр Ғ)Ащыны Д)Ащыішек Е)Ұйқы безі

75. Жасырын сөзді дұрыс шешкенде ортаңғы торкөзден асқазан сөлінің негізгі ферментінің аты шығады.

1.Ұсақ май бөлшектерін глицерин мен май қышқылдарына дейін ыдыратады.

2. Тіс сүйекке ұқсас тығыз заттан неден құралған.

3. Нәруызды аминқышқылына дейін ыдыратады.

4. Асқазанның сілемейлі қабығында түзілетін ерекше гормон

5. Сілекей құрамында зиянсыздандыратын қасиеті бар нәруызды зат

6. Организмнің негізгі құрылыс материалы

76. Дұрыс жауапты табыңдар.
1.Ақуызды ыдырататын фермент:

А)Амилиза B)Пепсин С) Өт D) Инсулин E) Липаза

2. Тісті зерттейтін ғылым:
A) Кардиология. B) Стоматология. C) Цитология. 
D) Физиология. E) Гематология. 

3.Тәулігіне адамға қажетті көмірсу
A) 600г-700г B) 200г-300г C) 1000г D) 100г-200г E) 400г-500г 

4.Қорытылған ас сіңірледі:
A) Бауырда. B) Қарында.  C) Ұлтабарда.
D) Ауызда. E) Аш ішекте. 

5. Астан уланған адамның ауру белгілері -

A) Жүрегі айниды, құсады, іші ауырып, өтеді, әлсізденеді.
B) Тісі сарғайып, кіреукесі бұзылады.
C) Қарынныњ сілекейі тітіркеніп, қабынады.
D) Бүкіл денесі қалшылдап, тынысы тарылады.
E) Басы айналып, көзі қарауытады, есінен танады

6. Сілекей ферменттерінің әсерінен ыдырайтын:

A) Ақуыздар (нәруыздар) B) Минералды заттар
C) Көмірсулар D) Майлар E) Тұздар

7. Ас қорыту жүйесінде суды көбірек сіңіретін мүше:

A) Аш ішек. B) Соқыр ішек. C) Ұлтабар. D) Тоқ ішек. E) Қарын. 
8. Сілекей безін және қарындағы астың қорытылуын зерттеген ғалым:

А) И.П.Павлов B)С.П.Боткин C)И.Мечников

D)И.М.Сеченов E) К.А.Тимирязев

9. Гастрит (асқазанның қабынуы):

А) тік ішектің ауруы В) бүйректің ауруы

С) ішектің ауруы Д) бауырдың ауруы
Е) асқазанның сілемейлі қабығының ауруы

10. Тілдің ұшындағы рецепторлар сезеді:

А) тұщыны В) қышқылды С) ащыны Д) тәттіні Е) дәмсізді

Зат алмасу және энергия айналымы
77. Сөйлемдердегі бос орынды толтыр.

1. ……………………… -қорғаныш қызметін атқаратын нәруыз.

2. 1 г май көмірқышқыл газы мен суға дейін толық ыдыраған кезде ………………. энергия бөлінеді.

3. Мешел ауруы ………… витамині жетіспегеннен дамиды

4. Құрамында алмастырылмайтын аминқышқылдары бар нәруыздар ................................ деп аталады.
78. Терминдермен жұмыс.
Витамин ________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________

Гиповитаминоз __________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________

Авитаминоз ____________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

Гипервитаминоз _________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________
79. Витаминге байланысты аурулар белгісі жазылған қандай витамин тапшылығы екенін табу 

Аурудың белгілері	Қажетті витамин	Аурудың түрі
Терісі құрғап,қызыл иек еттері қанталап, иммуниттет төмендеген. Бұл адамда қандай витамин тапшылығы және қандай ауруға шалдыққан?
Аурханаға басы үлкен, аяқ сүйектері  қисайған, иммунитеті төмен баланы алып келді. Қалай емдейміз? Қандай ауру? Қай витамин тапшылыгы белгісі бар?
Қаны аз және ернінде ұшығы, ерін кезеріп, денеге түскен жара жай жазылады.Қандай витамин тапшылығы бар және қандай тағамдар пайдалану керек?

80. Дұрыс жауапты табыңдар.

1. Жасушадағы заттардың түзілу, ыдырау процестері:

А) тітіркену В) биологиялық түзілу С) зат алмасу
Д) көбею Е) қозу

2. Қаңқаның дұрыс дамуына қажетті дәрумені:

A) Е дәрумені B) В дәрумені C) С дәрумені 
D) А дәрумені E) Д дәрумені 

3. 1 гр көмірсу ыдырағанда бөлінетін энергия:

A) 0 кДж B) 38,9 кДж C) 40 кДж D) 17,2 кДж E) 15,2 кДж

4. Энергия көзінің түзілуі:

А) тек органикалық заттардың ыдырауынан

В) минеарлдық заттардың жинақталуынан

С) органикалық заттардың ыдырауы мен тотығуынан
Д) қоректік заттардан
Е) тек органикалық заттардың тотығуынан

5.Жасушадағы пластикалық және энергетикалық алмасу процесінің жиынтығы:

А) хемосинтез В) фотосинтез С) зат алмасу және қуат
Д) тынысалу Е) зат айналым

6. Дәрумендердің (витаминдердің) нашар сіңуінен болатын өзгеріс-

A) Ақыл-есінің және денесінің қалыпты дамуын тежейді. 
B) Жүйке ауруларына душар етеді. 
C) Бұлшық еттердің жиырылғыштық қасиеті бұзылады. 
D) Сал болады. 
E) Қозғаушы нейрондардың қызметі бұзылады. 
7. Ағзада жетіспегенде тері ауруы дерматит пайда болады
A) – А B) – С C) - К  D) – Н E) - D
8. Балық бауырында, етінде, жұмыртқада болатын ағзада калий мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен
A) – С B) – А C) – К D) - B1 E) - D

9. "С" дәрумені:

А) балық майында, уылдырықта, сары майда, бүйректе кездеседі

В) астық дәнінде, бұршақ тұқымында болады

С) орамжапырақта, лимонда, тұздалған қырыққабатта, қызанақта, пиязда болады
Д) балық майында, бауырда, жұмыртқаның сары уызында болады
Е) бидайда, етте, сүтте, бауырда болады

10. 27. Қан ұю үшін керекті дәрумен:

A) A B) B1 C) C D) К E) D

Зәр шығару жүйесі
81. Сөйлемдердегі бос орынды толтыр.
1. .................................. –үрмебұршақ пішінді жұп мүше. 2. Бүйректің ойыс жағындағы ішкі кеңейген қуыс ................................ деп аталады.

3. Бүйрекүсті бездері- ............................ секреция бездеріне жатады.

4. Бүйректе, шамамен ................... млн-нан артық нефрон бар.
82. 7- суреттегі бүйректің құрылысын жаз


1 -

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-






7 сурет
83. Сұрақтарға жауап бер.
1.Бүйректің құрылысы қандай?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Бүйректің микроскопиялық құрылысы қандай?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Зәр түзілу процесі қандай кезеңдерден тұрады?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

83. Жасырын сөзді дұрыс шешкенде ортаңғы торкөзден бүйректің негізгі құрылымдық және қызмет атқаратын бірлігінің аты шығады.

н

1. Түнде зәр тоқтамайтын ауру

2. Зәр шығару өзегінің қабынуы

3. Бүйрек элементтерінің қабынуы

4. Биологиялық активті заттар түзетін мүше

5. Бүйректі тексеріп емдейтін дәрігер

6.
Тері және жылу реттелу
84. Сөйлемдердегі бос орынды толтыр.
1.Тері үш қабаттан: ................................. , .................................. және ......................................................... тұрады. 2. Эпидермистің астында терінің негізгі қабаты - ................................. орналасқан . 3. Денеге әртүрлі.......................................енуіне жол бермейді.
85. Сұрақтарға жауап бер.
1. Терінің сыртқы қабатының құрылысы мен қызметі қандай?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Май және тер бездері қандай қызмет атқарады?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Тері түсі неге байланысты?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
86. Тері түзілістерін кестеге толтыр.

Тері бездері	Құрылысы	Қызметі
Май бездері
Шаш түктері
Тырнақ

86. Дұрыс жауапты табыңдар.
1. Тері қабаты нешеу?
А) 1 В) 3 С) 2 Д) 5 Е) 6
2. Тері қызметін атаңдар.
А) Көру В) Иіс сезу С) Есту Д) Сипап сезу Е)Дәм сезу

3.Тері қандай ұлпадан тұрады?

А) Эпителий В) Дәнекер С) Жүйке

Д)Бұлшық ет Е) Жүрек бұлшық ет

4.Тері ауруының дәрігері.
А) Уролог В) Дерматолог С) Терапевт

Д) Стоматолог Е) Кардиолог

5.Адам тәулігіне қанша литр тер бөледі?
А) 1 литр В) 1,5 литр С) 5 литр Д) 2 литр Е) 4 литр

87. Тері ауруларының алдын алу жолдарын кестеге толтыр

Тері аурулары	Белгілері	Алдын алу жолдары
Безеу Қышыма қотыр Сүйел Витилиго Ұшық Теміреткі

Организмнің жеке дамуы

8
Көбею түрлері
8. Сызбанұсқаны толтыр

89. Сөйлемдердегі бос орынды толтыр.
1. Аналық жыныс жүйесі ..................................... және ............................ мүшелерден тұрады. 2. Жыныс жасушаларының қосылуы ................................... деп аталады. 3. Ұрықтанудан бастап нәресте туылғанға дейінгі кез .......................................... деп аталады.

4. ...................................... – күрделі физиолоиялық процесс.

90. Сәйкестендіру тесті

4 апталы ұрықта нелер дами бастайды	А) құлақ, көз, мұрын нышаны
8 ші аптада ұрықтың ұзындығы	2,5 см
Қай кезде ұрық шарана деп аталады	8 ші аптада
Ана құрсағында нәресте неше күн жатады	280

91. Дұрыс жауапты табыңдар
1.Бөбек кезеңі
A) 3-5 жас  B) 1 жастан кейін C) 1 жасқа дейін 
D) 10 жасқа дейін E) 10 жастан кейін

2. Ұрықтану дегеніміз
A) гаметаның жетілуі

B) аталық пен аналық жыныс жасушаларының қосылуы
C) гаметаның пайда болуы  D) нәрестенің дамуы
E) ұрықтың дамуы 
3. Жыныс жасушасы
A) зигота B) нейрон  C) ұрық
D) гамета  E) сома

4. Жұмыртқа жасушасымен қосылатын сперматозоид саны-
A) Төртеу.  B) Көп.  C) Үшеу. 
D) Біреу.  E) Екеу. 

5. Ұрықтың дамуы

A) – 30 күн B) – 360 күн  C) – 320 күн
D) – 260 күн  E) – 280 күн

6. Алғашқыда сәбидің денесі қапталады:
A) Шеміршекпен. B) Кіндікбауымен.  C) Қағанақпен. 
D) Шырынмен. E) Тамырлармен. 

7. Мектепке дайындық кезеңі:
A) 3-8 жас B) 7-8 жас  C) 8-9 жас
D) 1-2 жас  E) 3-6 жас 
8. Сперматогенез нәтижесінде түзілетіндер:

А) ұрық В) жұмыртқа жасушалары С) зигота

Д) сперматозоидтар Е) сомалық жасушалары

9. Жыныс мүшелерінің жетілуіне, дамуына зиян:

А) шомылу, жүру В) темекі, алкоголь

С) секіру, теннис ойнау Д) шаңғы, коньки тебу
Е) жүгіру, доп ойнау

10. Ұрықтың ана ағзасымен байланысын қамтамасыз ететін мүше:

А) ұрықжолдас В) өкпе С) жүрек

Д) жатын Е) бауыр

Мінез- құлық және психикасы

92. Сұрақтарға жауап бер.
1. Қажетсіну дегеніміз не?

________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Адамның мінез-құлқы дегеніміз не?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3.Қандай шартты және шартсыз рефлекстерді білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


93. Шартты рефлекс пен шартсыз рефлекстің айырмашылығын кестеге толтыр.

Шартты рефлекс	Айырмашылығы	Шартсыз рефлекс

94. Дұрыс тұжырымды белгіле.


Шартсыз рефлекс тұқым қуалау арқылы беріледі.


Түс көру- тез ұйқы кезіндегі мидың қалыпы жұмысы
12-16 жастағы оқушылар 12 сағат ұйықтайды.


Нышан қабілет- бәзге табиғат берген ұлы игілек.
Саналы түрде қойған мақсатқа байланысты қайратты күшті

қажет ететін мұндай зейін еріксіз зейін деп аталады.