Пән, пән коды: «Радиациялық сараптама»,
Мамандық: 5В030100 - «Құқықтану»
Оқу сағатының көлемі (кредит) - 90сағат/3 кредит
Оқытылатын курс пен семестр: 4- курс, V11- семестр
2016-2017 оқу жылы
Силлабус радиациялық сараптама пәнінің жұмыс бағдарламасы негізінде сараптама-1, дене шынықтыру және валеология кафедрасымен құрастырылды
Кафедра мәжілісінде талқыланды « » 2016ж.
Хаттама №
Кафедра меңгерушісі
Dhi доцент ________________ Толысбаева А.Д.
1.7.Оқытушылар туралы мәлімет:
№
|
Аты-жөні
|
Ғылыми, акаде-миялық дәрежесі, атағы
|
Қызметі
|
Өнертабыстық
ғылыми қызығу
шылығы, жетістіктері
|
Эл. адрес
|
1
|
Долтаева Бибигуль Зайдуллаевна
|
м.ғ.к.,
доцент
|
Кафедра меңг.
|
Қазіргі кездегі балалар мен жасөспірімдердің
денсаулық жағдайы мен дене дамуын зерттеу. Ғылыми еңбектер саны-45,оның 1-і әдістемеліқ құрал
|
Doltaeva 68@ mail.ru
|
2
|
Ергебекова Гүлмира Құлынбет
қызы
|
м.ғ.к.
|
Доцент м.а.
|
Қазіргі кездегі балалар мен жасөспірімдердің
денсаулық жағдайы мен дене дамуын зерттеу. Ғылыми еңбектер саны- 20.
|
|
3
|
Жақсыбаева Жеңіскүл
Бекасылқызы
|
|
Аға оқытушы
|
Коллоидты химиялық тұзға және температураға тұрақты полыгорскит саз балшықтың негізіндегі жуғыш қасиетін анықтау және экологиялық мәселелерін ғылыми тұрғыда шешу. Ғылыми еңбектер саны- 10
|
ZZB09
@ mail.ru
|
4
|
Нуралиева Гүлмира Нурпапаевна
|
|
Оқытушы
|
ЕПМ сараптамасы, еңбек сараптамасы. Ғылыми еңбектер саны- 2.
|
nuralieva1970@bk.ru
|
1.8.Байланыс ақпараты:
Кафедраның мекен- жайы:Семей қаласы,Шугаева 159, тел: 40-82-22 (4016 ж.), жаңа корпус -аудтория – 202, 203, 205, 209.
1.9.Пәнің саясаты:
1.Сабаққа уақтылы келу
2.Халат пен қалпағының болуы
3. Оқу үрдісіне белсенді қатысу
4. Дәрістің бір сабағына себепсіз қатыспаған жағдайда айып балы 0,66%-дан аспайды және ол жіберілу рейтінгісінен алынады (қатыспаған сабақ саны көп болған жағдайда айып балы келесі жолмен есептеледі: жіберілген дәріс сабағының саны × 0,66).
5. Сабақты жібермеу, ауру себебімен жіберілсе деканаттан рұқсат қағаз әкелу
6. СӨЖ-сы тапсырмаларын өз уақытында орындау. Ұақытында орындамаған жағдайда айып балы 0,66%-дан аспайды және ол жіберілу рейтінгісінен алынады (айып балы келесі жолмен есептеледі: орындалмаған СӨЖ саны × 0,66).
2. Бағдарлама:
2.1 Кіріспе
Радиациялық сараптама – бұл иондаушы сәулелердің адамға әсер ету жағдайын, түрлерін және салдарын зерттейтін және адам денсаулығын қорғауға бағытталған шараларды зерттеп, дайындайтын ғылым.
Радиациялық сараптама иондаушы сәулеленудің, иондағыш радиация көздерімен жұмыс істейтін адамдардың және бүкіл халықтың денсаулығына тигізетін әсерін зерттейді және олардың жұмыс және тұрмыс жағдайының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қорғану шараларының кешенін дайындайды. Радиациялық ластану қазіргі таңның өзекті мәселесіне айналып отыр. Қоршаған ортаның радиобелсенділігі біздің өміріміздің бөлінбейтін бір бөлшегі, сондықтан да радиациялық сәулелену заңдылықтарын толық меңгермей Қазақстандағы, дүние жүзіндегі радиация жағдайын шынайы бағалау мүмкін емес. Радиациялық сараптама профилактикалық медицинаның ғылыми бір саласы, сол себептен де «Медициналық-профилактикалық іс» мамандығының студенттері бұл саланың сұрақтарын жете білулері қажет.
Пәннің мақсаты: халықты және әртүрлі кәсіп иелерін радиациялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету үшін, қоршаған ортаны радиациялық ластанудан қорғау мақсатында жоғары білікті мемлекеттік санитарлық- эпидемиологиялық қадағалау мамандарын дайындау.
2.3 Оқытудың міндеттері:
Негізгі заңдылық акітілерімен танысу: «Қазақстан Республикасы Конституциясы», ҚР «Халықтың радиациялық қауіпсіздігі» заңы, «Радиациялық қауіпсіздік нормасы», ҚР Президентінің «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» үкімі».
Иондаушы сәулелеудің көздерін қолдануымен байланысты адамның кәсіптік іс-әрекеті жағдайындағы және де халық тұратын орта жағдайындағы және ағзаның бір-біріне тигізетін әсерін дұрыс түсіну үшін пәннің теориялық негіздерін таныстыру.
Нақты жағдайларда радиациялық жағдайды бағалау мен обьективті ақпарат алу үшін санитарлық-дизиметрлік бақылау жүргізу әдістерін игерту және меңгерту.
Радиациялық сараптама саласында ескертпелі және ағымды мемелекеттік санитарлық бақылауды жүргізу мен радиациялық қауіпті нысандарда радиациялық жағдайды жақсарту бойынша ғылыми негізделген шараларды жасаудың теориялық негізі мен дағдыларды игерту.
2.4. Оқытудың соңғы нәтижесі
|
Дублин дескрипторлар
|
ОҚМФА-да әзірленген мамандық құзыреттілігі
|
Пәнді оқытудың нәтижесі
|
Тұжырымдама бойынша оқытудың нәтижелері
|
А
|
Зерттеліп отырған саладағы алдыңғы қатарлы білім элементтерін қоса алғанда, сол сала бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу.
|
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік
|
- Радиациялык сараптама және қоршаған ортаны қорғаудың негізгі зандылық құжаттарын біледі;
- МСЭҚБ радиациялық сараптама бөлімі және СЭСО радиологиялық зертханалардың құрылымы мен ұйымдастырылуын біледі;
- ядролык физика элементтерін (атом құрылысын, радиоактивті ыдыраудың негізгі заңын, ыдырау- жартылау ыдырауды сипаттайтын негізгі шамалар, белсенділікті, белсенділіктің өлшем бірліктерін) біледі;
- радиоактивті айналымдар
түрлері мен олардың сипаттамасын біледі;
- иондаушы радиацияның ағза мен адамға әсер ету, ағзаның негізгі арнайы емес реакцияларын және арнайы биологиялық әсерді біледі;
- ашық және жабык иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс кезіндегі қызметкерлердің қорғану принциптері, әдістері және шараларын біледі;
- иондаушы сәулелер сандық
сипаттамасы, сәулелену дозасы түсінігі және олардың өлшем бірліктері, доза қуаттылығы, өлшем бірліктері туралы біледі;
- радиациялык қауіпсіздікке
байланысты радионуклидтердің жіктелуі, ашық иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс сыныптарын біледі;
- иондаушы сәулелердің ашық және жабық көздерін қолданатын мекемелердің, кабинеттердің орналасуы мен жоспарлануын біледі;
- коршаған ортаның
радионуклидтерімен ластану көздерін, қорғану шараларын біледі;
|
Р1
Р9
Р16 ж.
Р17
Р18
|
|
|
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
|
Радиациялық сараптама саласындағы санитарлық дәрігердің жұмысын реттеуге арналған заңды құжаттардың негізгі ережелерін біледі.
|
Р6
Р19
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
|
- Бүкіл халық пен
қызметкерлердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ҚР заңдылықтарын жете түсінеді және біледі;
- радиациялық сараптамасы
аймағындағы нормативті-құқықтық құжаттарды біледі.
|
Р20
|
|
«Ғылыми зерттеулер дағдыларының» құзыреттілігі
|
- Рұқсат етілетін сәулеленуге
ұшырау деңгейін сараптамалық регламенттеу теориясы мен әдістемесін және радиацияға қарсы қорғану шараларын өңдейтін санитарлық ұйымдастыру бағытын біледі;
- радиациялық сараптама
аумағында ғылыми зерттеу әдістемесін біледі;
- радиациялық-сараптамалық
зерттеу әдістерін біледі (дозиметриялық, радиометриялық, спектрометриялық, радиохимиялық талдау және т.б.)
|
Р21
|
|
«Компьютерлік және ақпараттық» құзыреттілігі
|
- Exel, Microsoft, Word, Power
Point бағдармаларды пайдалана отырып, заманауи техникалардың негізгі жұмыс істеу принциптерін біледі;
- радиациялық сараптама саласы бойынша желілік технология көздерінің негізгі әдістерін қолдануда, кәсіби ақпараттарды өңдеудің әртүрлі көздеріне ізденіс жүргізуде және оның ішінде қазіргі компьютерных жабдықтарды пайдалануда, желілік технологияларды қолданып дерек-тер алуда білімін пайдалана алады.
|
Р2
Р10
|
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
|
- ашық және жабык иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс кезіндегі қызметкерлердің қорғану принциптері, әдістері және шараларын бағалау бойынша өзінің ойын ұсынады;
- қоршаған адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын меңгерген, ұжымда жұмыс істей алады.
|
Р4
|
В
|
Осы білімі мен түсінігін кәсіби деңгейде қолдана білу
|
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік
|
- Мемлекеттік және орыс
тілдерінде радиациялық сараптама бойынша іскерлік, есеп-қисаптық, медициналық құжаттармен жұмыс жасай алады;
- дозиметрлік аспаптар
көмегімен дозиметрлік зерттеулер жүргізе алады;
- есептеу әдісімен және арнайы кестелер көмегімен радиациялык корғану шараларын аныктай алады (қашықтықтан қорғау, мөлшермен корғау, уақытпен қорғау, экранмен қорғау);
- есептеу әдісімен сәуле
кабылдау дозаны аныктай алады;
- радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелену көздерін қолданатын мекемелерге санитарлық тексеру жүргізе алады;
- дозиметрия анықтамалары
арқылы радиациялық жағдайды бағалай және талдай алады;
- радиациялык қауіпті
нысандарды салуға жер телімін бөлуге санитарлык корытынды бере алады;
- радиациялық қауіпті
нысандарды орналастыру кезінде санитарлық қорғаныс аймағын анықтай алады;
- радиациялық сараптама
саласында ескертпелі және ағымды санитарлық-сараптамалық қадағалаулар жүргізе алады;
- радиациялык қауіпсіздік
жөнінде медицина қызметкерлері және барлық тұрғындар арасында сараптамалық білім денгейін жоғарылату бойынша шаралар (дәрістер, семинарлар, әңгімелесулер, жалпыға арналған акпараттар) жүргізе алады.
|
Р17
Р20
Р26
|
|
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
|
Халықтың радиациялык қауіпсіздігін, радиоактивті ластанулардан коршаған ортаны қорғау мен адамдардың кәсіптік категориясын қамтамасыз ету мақсатында
мемлекеттік санитарлық қадағалау органдарымен өзара қарым-қатынас механизмі кезінде білімін қолдана алады.
|
Р20
|
|
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
|
- Радиациялық сараптама
саласындағы кәсіптік қызметті реттемелейтін нормативті-құқықтық құжаттарды қолдана алады;
- қоршаған орта және
халықтың радиациялық қауіпсіздігін қорғау саласы бойынша ҚР заңдылықтарын қолданады.
|
Р6
Р19
|
|
|
«Ғылыми зерттеулер дағдыларының» құзыреттілігі
|
- Халықтың және
қызметкерлердің денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны радиациялық қорғау сұрақтары
бойынша ғылыми әдибиеттермен жұмыс жасай алады;
- әдеби мағлұматтарға сын
көзбен шолу жасай алады;
- өндірістерде радиологиялық
зерттеулер жүргізу үшін жаңа заманауи аппараттарды қолданады;
- ғылыми зерттеулер
тақырыбының өзектілігін және жаңалықтарын түсінеді;
- ғылыми конференцияларға
таңдамалы тақырыптар бойынша қатыса алады;
- ғылыми зерттеулер
тақырыбының жаңалығын және өзектілігін талқылайды.
|
Р17
Р26
|
|
|
«Компьютерлік және ақпараттық» құзыреттілігі
|
Радиациялық сараптама бойынша желілік технологияларды, дерекқорларды, заманауи компьютерлік құралдарды қолданып кәсіптік ақпараттарды әртүрлі көздерде қайта өңдеудің, сақтаудың, алу құралдарын және тәсілдерінің негізгі әдісін қолдана алады.
|
Р2
Р10
|
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
|
- Әлеуметтік қызметпен, МСЭҚ қызметкерлерімен, әріптестерімен қарым-қатынас жасауда, басқару аппараттарымен және өнеркәсіптік, радиологиялық нысан жұмысшыларымен тілдесу кезінде қызметтік этика қағидаларын қолдана алады;
- иондағыш сәулелену көздерімен жұмыс істейтін қызметкерлер мен халықтың радиациялық қауіпсіздігі сұрақтары бойынша өз ойларын еркін білдіреді;
- қорытынды жасау үшін өзінің
сыни ойларын білдіреді;
- иондағыш сәулелену көздерімен жұмыс істейтін қызметкерлер денсаулығын қорғау, халық пен қоршаған ортаның радиациялық қауіпсіздігі мәселелерін талқылау бойынша халық алдында еркін сөйлей алады.
|
Р3
Р9
Р26
|
С
|
Дәйектемелер құрастыру және зерттеп отырған саласындағы мәселелерді шешу.
|
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік
|
- Радиобелсенді заттардың және басқа да иондаушы сәулелену көздерінің халық пен қызметкерлер денсаулығына әсерін, қауіпті және зиянды радиациялық факторлардың әсерін төмендетуге арналған алдын алу шараларының тиімділігін тұжырымдайды және дәлелдей алады.
- радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелену көздерін қолданатын мекемелерге санитарлық тексеру бойынша меншікті шешімін ұсыныс, қосымша, нұсқама түрінде тұжырымдайды.
|
Р8
Р9
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
|
- Кәсіптік топтар мен
тұрғындардың радиациялык қауіпсіздігі жағдайларын қамтамасыз ету саласында нормативті-құқықтық құжаттарды және басқа да заңнамаларды түсініп тұжырымдайды және дәлелдей алады;
- дозиметрия көрсеткіштері
бойынша радиациялық жағдайды бағалап тұжырымдайды;
- радиоактивті қалдықтарды
өндеу, жою және көмудің тиімділігін бағалайды.
|
Р6
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
|
Өзінің жұмысында ҚР Конституциясының сәйкес баптарында, ҚР «Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі жөніндегі» заңын, халық денсаулығы жайында және денсаулық сақтау жүйесі саласында бүкіл халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін нормативті-құкықтық және заңнамалық құжаттарды меңгерген және орынды қолдана біледі.
|
Р6
Р19
|
|
|
«Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі
|
- Бүкіл халықтың және
қызметкерлердің, қоршаған ортаның радиациялық қауіпсіздігі сұрақтарына жаңа шешімдерін ұсынады, өз көзқарасын дәлелдей алады, командалық жұмыста айналасындағы адамдармен жалпы тіл табыса алады.
|
Р8
|
«Ғылыми зерттеулер дағдыларының» құзыреттілігі
|
- Өзінің ғылыми зерттеулер
нәтижесін студенттерге дәлелдейді;
- Ғылыми-тәжірибелік
конференцияға қатысу үшін «Қоршаған ортаны
радиобелсенді ластанулардан қорғау» тақырыбына дайындалатын баяндамаға бар алған білімін қолдана алады.
|
Р27
|
«Компьютерлік және ақпараттық» құзыреттілігі
|
Компьютерлік және мультимедиялық технологиялар білімі негізінде кәсіптік қызметте сандық білім беру ресурстарын қолдана алады, алынған ақпараттарды диаграмма және кесте түрінде көрсету, әртүрлі ақпараттық ресурстармен жұмыс істеу дағдыларын меңгерген.
|
Р2
Р10
|
Д
|
Әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып, пайымдаулар жасауға қажет ақпараттар жинауды және интерпретациялауды жүзеге асыру
|
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік
|
- Радиациялық сараптама
аймағындағы жеке ой пікірін жүзеге асырып реферат, презентация, жоба түрінде рәсімдеп тәжірибелік сабақтарда, студенттер үйірмесі отырысында, студенттік ғылыми конференцияларда іске асыра алады;
- оқу зерттеу әдістерін
жүргізуді жоспарлайды, байқаған көріністері мен фактілерін, олардың себеп-салдар байланысын студенттер мен оқытушыға түсіндіреді;
- өз зерттеу нәтижелері
бойынша қорытынды береді.
|
Р20
Р26
|
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
|
- Радиациялық сараптамасы
саласында мемлекеттік санитарлық-сараптамалық қадағалау басқармасының әртүрлі деңгейінде бақыланатын шешімді қабылдауды біледі;
- мемлекеттік және орыс
тілдерінде радиациялық сараптамасы бойынша медициналық, есеп-қисаптық, іскерлік құжаттармен жұмыс жасауды біледі;
|
Р11
Р20
|
«Денсаулық адвокат» құзыреттілігі
|
ҚР конституциясында айтылған санитарлық дәрігердің қызметін реттейтін, заңнамалық актілердің, «Халықтың радиациялық қауіпсіздігі» туралы ҚР заңы, «ҚР халықтың денсаулығын сақтау» заңы, ҚР үкіметінің қаулылары және басқа да нормативті-құқықтық актілердің негізгі ережелерін қолдана алады.
|
Р6
Р20
|
|
«Ғылыми зерттеулер дағдыларының» құзыреттілігі
|
- Радиациялық сараптама бойынша өтетін ғылыми конференцияға қатысу үшін ғылыми баяндамалар мен статьяларды өңдеу дағдыларын меңгерген;
- зерттеу саласында ғылыми
нәтижелердің талдауын, өзінің жеке пікірін бұқара алдында еркін айта алады;
- өзінің жеке зерттеулер
нәтижесін презентация, баяндама түрінде ғылыми және студенттік конференцияларда ұсынуға қабілетті.
|
Р27
|
|
«Компьютерлік және ақпараттық» құзыреттілігі
|
Радиациялық сараптамасы аймағында интернет платформаларда және интернет порталдарда ақпаратты алуда, өңдеуде заманауи әдістерді меңгерген.
|
Р2
Р10
|
|
|
Коммуникативтік дағдылар
|
Кәсіптік мазмұнды логикалық және дәлелденген (аргументтелген) талдауларды көпшілік алдында сөйлеуге, пікір-талас жүргізуге қабілетті.
|
Р18
Р27
|
Е
|
Ақпаратты, идеяларды, проблемаларды және шешімдерді мамандарға да, маман еместерге де жеткізе білу қабілеттерінің болуын көздейді
|
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік
|
- PUBMED, MEDLINE, Web on science, Web on Knowledge берілген базалардан ақпараттарды хабарлай алады;
- өзінің жеке зерттеу жұмыстарын презентация түрінде мамандарға да, маман еместерге жеткізуге қабілетті;
- дозиметрия көрсеткіштері бойынша радиациялық жағдайды тұжырымдайды және қоршаған орта нысандарын зерттейді.
|
Р2
Р10
Р17
|
Кәсіпкерлік құзыреттілігі
|
- Радиациялық сараптама
саласында жаңа заңды құжаттар туралы мағлұматты хабарлайды;
- Радиациялық сараптама
саласында заңды құжаттарға қосымшалар мен толықтырулар енгізу туралы ақпаратты хабарлайды.
|
Р19
|
«Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі
|
- Радиациялық сараптама
бойынша заманауй желілік технологияларды және білімін қолдана отырып кәсіби ақпараттарды әртүрлі көздерден алу, сақтау және өңдеудің негізгі әдіс- тәсілін хабарлайды және компьютерлейді.
|
Р10
|
«Ғылыми зерттеулер дағдыларының» құзыреттілігі
|
Радиациялық сараптамасы бойынша практикалық және ғылыми қызметті салыстыруды, электронды және баспа түріндегі тасымалдаушылардағы ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасай алады.
|
Р9
|
|
|
«Компьютерлік және ақпараттық» құзыреттілігі
|
Радиациялық сараптамасы бойынша заманауй желілік технологияларды, компьютерлік құралдарды және білімін қолдана отырып кәсіби ақпараттарды әртүрлі көздерден алу, сақтау және өңдеудің әдіс тәсілін хабарлайды (жеткізе алады).
|
Р2
Р10
|
Коммуникативтік дағдылар
|
- Әңгімелесушіге қажетті әсерді жасауға, онымен байланыс орнатуға, қолдау көрсетуге дайын және қабілетті
- ұйымшыл жұмысшы ұжымда қарым қатынас жасайды, қақтығыстарды аурусыз жеңе біледі;
- өзінің қызығушылығын сәтті қорғайды;
- аудиториямен жұмыс жасай алады.
|
Р4
Р8
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
