Жұмыс бағдарламасы пән, пән коды : «Радиациялық сараптама» Мамандық: 5В030100

29. 
    Ильин Л.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная сараптама: учебник + СД.-М., 2010.-475с.
    
30. 
    Архангельский В.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная сараптама: практикум: учебное пособие.-М.,2009.-352с.
    

227. 
     Радиационная сараптама. Ильин А.А., Кириллов В.Ф., Коренков И.П., М., 1999.-384с.
     
228. 
     «Нормы радиационной безопасности (НРБ-99), СП 2.6,1.758-99»-Агентство РК по делам Здравоохранения, 1999-79с.
     
229. 
     Закон РК «О радиационной безопасности населения».-Акмола, 23.04.1998г.
     
230. 
     Указ Президента Казахской ССР «О закрытии Семипалатинского испытательного ядерного полигона». Алма-Ата, 29 августа 1991г.
     
231. 
     Радиационная сараптама. Книжников В.А., Кириллов В.Ф., Коренков И.П., М., «Медицина»1988.-335с.
     
232. 
     Голиков В.Л., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Руководство к лабораторным занятиям по радиационной гигиене/ Под ред. Кроткова Ф.Г.-М.: Медицина, 1980.-173с.
     
233. 
     «Санитарно-гигиенические требования по обеспечению радиационной безопасности». СанПин.-Астана, 2003.-210с.
     
234. 
     Муминов Т.А., Кенесариев У.И., Бекмагамбетова Ж.Д., Туберкулез в регионе влияния ракетно-ядерного полигона.- Алматы, 2002.-328с.
     
235. 
     Бекмагамбетова Ж.Д. Радиационно-экологические аспекты безопасности населения. Учебное пособие.- Алматы, 2002.- 304с.
     
236. 
     Пивоваров Ю.П. и соавт. Сараптама и основы экологии человека. Ростов н/Д: «Феникс», 2002.-512с.
     
237. 
     Сараптама. Под.общ.ред. Г.И. Румянцева.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2001.-608с.
     
238. 
     Кенесариев У.И., Жакашов Н.Ж., Бекмагамбетова Ж.Д., Снытин И.А. Методические рекомендации по комплексной оценке загрязнения окружающей среды в регионах испытательных ракетно-ядерных полигонов Казахстана (на примере региона испытательного ракетно- ядерного полигона «Капустин Яр»).- Астана, 2000.-20с.
     
239. 
     Рыскулов С.Т.Экология и радиация. Алматы, 2000.-40с.
     
240. 
     Указ Президента РК №3956 «О первоочередных мерах по улучшению состояния здоровья граждан РК».- 18.05.1998г.
     
241. 
     Часников И.Я. Эхо ядерных взрывов.- Алматы, 1998.-172с.
     
242. 
     Контроль радиационной безопасности. Под ред. Е.И. Воробьева.-М., «Медицина»,1989.-169с.
     
243. 
     Радиация и жизнь. Э.Дж. Холл (перевод с англ. М.И. Харченко).- М., «Медицина»,1989.-284с.
     
244. 
     В.Ф. Козлов/Справочник по радиационной безопасности, 4-е изд., перераб. и дополн. Энергоатомиздат.-М.,1991 С.352
     

27. 
    «Пациенттерге медициналық рентгенологиялық тексеріс жүргізу барысында алынатын сәуле соққысының тиімді дозасына жүргізілетін бақылау». Бақылау әдістері бойынша әдістемелік нұсқау №5.05.012.03.- Астана қаласы, 2003.-28б.
    
28. 
    «Дозаның аумаққа көбейтіндісін өлшейтін құралдарды қолдана отырып пациенттерді рентгенологиялық тексерістен өткізу барысында қабылдаған жеке тиімді сәуле соққысының дозасын анықтау». Бақылау әдістері бойынша әдістемелік нұсқау №5.05.011.03.- Астана қаласы, 2003.-14б.
    

9. 
   Бақылау - сұрақтар:
   

1. 
   Қаттылықпен жүру дегенді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Топтық радиациялық бақылау жүргізудің негізгі ерекшеліктері қандай?
   
3. 
   Қолданылуына байланысты барлық аспаптар қандай топтарға бөлінеді?
   
4. 
   Жеке адамдық дозиметрлер не үшін қолданылады?
   
5. 
   Зат беттерін ластану деңгейлерін қалай анықтаймыз?
   
6. 
   Дозиметрлік бақылаудың қандай түрлері бар?
   
7. 
   Топтық бақылауды жүргізу неден тұрады?
   
8. 
   Рентгенометрлерге қандай аспаптар жатады
   
9. 
   Дозиметрлік бақылау жүргізу кезіндегі жалпы талаптар қандай?
   

№-15

1. 
   Тақырыбы: Радиациялық сараптама саласындағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау.
   

2. 
   Мақсаты: Радиациялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік санитарлық бақылаудың негізгі міндеттері туралы деректі материалдар жинап, өңдеп реферат жазу.
   

3. 
   Тапсырма:
   

4. 
   Орындау түрі:
   

5. 
   Орындау критерийлері:
   

бағаланады.

жағдайлық есеп берілген тақырыпқа сай, қосымша материалдарды қолдануға мүмкіндік беретін, өзекті, қойылған сұрақтар (3-4) нақты әрі толық болуы шарт. Жағдайды сипаттау, берілген сандар мен фактілер түсікті, нақты болуы керек. Құрастырылатын жағдайлық есептің саны 5-тен кем емес.

6. 
   Тапсыру мерзімі: 14- апта
   
7. 
   Бағалау критерийлері:
   

31. 
    Ильин Л.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная сараптама: учебник + СД.-М., 2010.-475с.
    
32. 
    Архангельский В.И., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Радиационная сараптама: практикум: учебное пособие.-М.,2009.-352с.
    

245. 
     Радиационная сараптама. Ильин А.А., Кириллов В.Ф., Коренков И.П., М., 1999.-384с.
     
246. 
     «Нормы радиационной безопасности (НРБ-99), СП 2.6,1.758-99»-Агентство РК по делам Здравоохранения, 1999-79с.
     
247. 
     Закон РК «О радиационной безопасности населения».-Акмола, 23.04.1998г.
     
248. 
     Указ Президента Казахской ССР «О закрытии Семипалатинского испытательного ядерного полигона». Алма-Ата, 29 августа 1991г.
     
249. 
     Радиационная сараптама. Книжников В.А., Кириллов В.Ф., Коренков И.П., М., «Медицина»1988.-335с.
     
250. 
     Голиков В.Л., Кириллов В.Ф., Коренков И.П. Руководство к лабораторным занятиям по радиационной гигиене/ Под ред. Кроткова Ф.Г.-М.: Медицина, 1980.-173с.
     
251. 
     «Санитарно-гигиенические требования по обеспечению радиационной безопасности». СанПин.-Астана, 2003.-210с.
     
252. 
     Муминов Т.А., Кенесариев У.И., Бекмагамбетова Ж.Д., Туберкулез в регионе влияния ракетно-ядерного полигона.- Алматы, 2002.-328с.
     
253. 
     Бекмагамбетова Ж.Д. Радиационно-экологические аспекты безопасности населения. Учебное пособие.- Алматы, 2002.- 304с.
     
254. 
     Пивоваров Ю.П. и соавт. Сараптама и основы экологии человека. Ростов н/Д: «Феникс», 2002.-512с.
     
255. 
     Сараптама. Под.общ.ред. Г.И. Румянцева.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2001.-608с.
     
256. 
     Кенесариев У.И., Жакашов Н.Ж., Бекмагамбетова Ж.Д., Снытин И.А. Методические рекомендации по комплексной оценке загрязнения окружающей среды в регионах испытательных ракетно-ядерных полигонов Казахстана (на примере региона испытательного ракетно- ядерного полигона «Капустин Яр»).- Астана, 2000.-20с.
     
257. 
     Рыскулов С.Т.Экология и радиация. Алматы, 2000.-40с.
     
258. 
     Указ Президента РК №3956 «О первоочередных мерах по улучшению состояния здоровья граждан РК».- 18.05.1998г.
     
259. 
     Часников И.Я. Эхо ядерных взрывов.- Алматы, 1998.-172с.
     
260. 
     Контроль радиационной безопасности. Под ред. Е.И. Воробьева.-М., «Медицина»,1989.-169с.
     
261. 
     Радиация и жизнь. Э.Дж. Холл (перевод с англ. М.И. Харченко).- М., «Медицина»,1989.-284с.
     
262. 
     В.Ф. Козлов/Справочник по радиационной безопасности, 4-е изд., перераб. и дополн. Энергоатомиздат.-М.,1991 С.352
     

29. 
    «Пациенттерге медициналық рентгенологиялық тексеріс жүргізу барысында алынатын сәуле соққысының тиімді дозасына жүргізілетін бақылау». Бақылау әдістері бойынша әдістемелік нұсқау №5.05.012.03.- Астана қаласы, 2003.-28б.
    
30. 
    «Дозаның аумаққа көбейтіндісін өлшейтін құралдарды қолдана отырып пациенттерді рентгенологиялық тексерістен өткізу барысында қабылдаған жеке тиімді сәуле соққысының дозасын анықтау». Бақылау әдістері бойынша әдістемелік нұсқау №5.05.011.03.- Астана қаласы, 2003.-14б.
    

9. 
   Бақылау -сұрақтар:
   

1. 
   Алдын ала мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
2. 
   Радиациялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік бақылау ұжымдарының негізгі міндеттері қандай?
   
3. 
   Ағымдық мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
4. 
   Қандай нысандар міндетті түрде радиобиологиялық бақылауды қажет етеді?
   
5. 
   Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі дегенді қалай түсінесіз?
   

Құқықтану кафедрасы

Пән: «Радияциялық сараптама»

БАҚЫЛАУШЫ-ӨЛШЕГІШ ҚҰРАЛДАР

Мамандық:5В05030100-« Құқықтану»

| Нейтрондық+

| Бета

| Альфа

| Протондық

~ Ең көп иондағыштың сызықтық тығыздығы ... сәулеленуге жатады.

| альфа+

| гамма

| протондар ағымы

~ Иондаушы сәулеленудің эквиваленттік дозасы ... өлшенеді.

| бэр, зивертпен+

| грей, радпен

| кюри, беккерельмен

| кулок /кг, рентгенмен

| грей, беккерельмен

~ Иондаушы сәулеленудің сіңірілген дозасы ... өлшенеді.

| рад, греймен +

| кулон /кг, рентгенмен

| кюри, беккерельмен

| бэр, зивертпен

| мр/сағ, мкр/сағ

~ Адамға әсер ететін әртүрлі иондаушы сәулеленудің биологиялық эффектісін

есепке алу үшін ... қолданылады.

| өлшеу коэффициенті +

| тұрақты ыдырау

| иондаушының сызықтық тығыздығы

| гамма-тұрақтысы

| энергияның сызықтық берілуі

~ Адам денесінің толығымен созылмалы сәулелену кезіндегі β –сәулесі үшін

өлшенетін коэффиценті ... тең.

| 1+

| 20

| 5

| част / (см² мин)+

| кюримен

| бк/см²

| мкр/сағ

| зивертпен

~ Радиобелсенді заттың белсенділігі дегеніміз ...

| уақыт бірлігіндегі ыдырау саны.+

| салмақ бірлігімен есептегенде, сіңірілген энергия.

| кванттық сәулелену энергиясы.

| ағзадан радионуклидтің шығу уақыты.

| радионуклидтің ағзаға түсу уақыты.

~ Ағзаға ... әсер еткенде оттегі эффектісі болмайды.

| нейтрондық сәулелену+

| альфа -сәулелену

| бета-сәулелену

| гамма-сәулелену

| рентген сәулеленуі

~ ... радиобелсенділіктің үлесін анықтау үшін қолданылады.

| Радиометрлер+

| Топтық дозиметрия дозиметрлері

| Жеке дозиметрлер

| Индикаторлар

| Спектрометрлер

~ Термолюминесценттік дозиметрия ... үшін қолданылады.

| жеке дозиметриялық бақылау+

| жеке қорғау заттарының ластануын индикациялау

| тері қабатының ластануын индикациялау

| биосынамалардың белсенділік үлесін анықтау

| топтық дозиметрия

~ ... иондаушы сәулеленудің доза қуатын өлшейтін радиологиялық құрылғылар

тобына жатады.

| Топтық дозиметрия+

| Радиометерлер

| Иондаушы сәулелену индикаторлары

| Жеке дозиметрлер

| Радиоизотоптық құрылғылар

~ Радионуклидтермен ластану деңгейі ... өлшенеді.

| радиометрлермен+

| топтық дозиметрия құрылғыларымен

| жеке дозиметрлермен

| адам сәулеленуінің өлшегіштерімен

| радиоизотоптық құрылғылармен

~ Ағзадағы радионуклид белсенділігі екі есе азаятын уақыт аралығын ... деп

атаймыз.

| эффективті аралық+

| жартылай шығару аралығы

| тұрақты ыдырау аралығы

| жартылай ыдырау аралығы

| ыдырау аралығы

~ «Қаттылықпен жүру» - дегеніміз құрылғы көрсеткішінің ... тәуелділігі .

| сәулелену энергиясына+

| сәулелену түріне

| иондаушы камера көлеміне

| өлшегіш құралдарының жансыз көрсеткішіне

| сәулелену қуатына

~ Изотоп белсенділігі екі есе азаятын уақыт аралығын ... деп атаймыз.

| жартылай ыдырау аралығы+

| эффективті аралық

| тұрақты ыдырау аралығы

| жартылай шығару аралығы

| ыдырау аралығы

~ Радиобиологияда әртүрлі сәулеленудің биологиялық әсерін салыстыру үшін ...

деген ұғым бар.

| салыстырмалы биологиялық эффективтілік+

| сапа коэффициенті

| өлшеу коэффициенті

| шоғырлану коэффициенті

| дискриминация коэффициенті

~ ... дегеніміз берілген сәулелену түрі үшін тиісті өлшем коэффициентіне

көбейтілген мүшеге, немесе тінге сіңген доза.

| Эквиваленттік доза+

| Эффективтік доза

| Сіңірілген доза

| Экспозициялық доза

| Доза қуаты

~ Қоршаған ортаны жасанды радионуклидтермен ластаушы көздер:

| ядролық жағармай өндірісі, ядролық қару сынақтары мен оларды қолдану, медициналық диагностикалық емдік шаралар+

| рентгендиагностикалық емдік шаралар

| органикалық отынның жану қалдықтары

| ғарыштық сәулелену

| топырақ ауасы

~ Халықаралық жіктеу бойынша АЭС апаттарын ... деңгейге бөлеміз.

| 7+

| 5

|11

| 20 +

| 50

| 70

критерийлері:

| негізгі доза шегі, рұқсат етілген деңгей, бақылау деңгейі+

| негізгі доза шегі

| негізгі доза шегі, рұқсат етілген деңгей

| негізгі доза шегі, рұқсат етілген деңгей, бақылау деңгейі және ұсынылатын

деңгей

| негізгі доза шегі және ұсынылатын деңгей

| 3+

| 5

| 9

| 4+

| 3

| 6

| ұлғаймау+

| азаймау

| өзгермеу

| құбылмау

| жоғарыламау

~ Телегамма қондырғылармен жұмыс істеген кезде ... қолдану қажет.

| лабиринт принципін, дабыл белгісін (сигнализация), есік блокировкасын+

| респираторлар, арнайы арналық кәріздерді (спецканализациялар), лабиринт

принципін

| есік блокировкасын, телебақылауды, пневмокостюмді

| телебақылауды, есік блокировкасын

| респираторлар, арнайы арналық кәріздерді (спецканализацияны), есік

блокировкасын

~ Аталғандардың ішінен ашық сәуле көздеріне ... жатады.

| сейфте қорғасын контейнерге салынған алтын -198 сұйығымен шыны

ампула+

| металл капсулаға дәнекерленген, радий -226

цилиндрдегі стронций -90 ұнтағы

| болат моншаққа дәнекерленген, кобальт -60

| ісік тініне енгізілген, сым түріндегі алтын -198

~ Иондағыш сәулелену көзімен жұмыс істейтін персоналға кезеңді медициналық

байқау ... рет өткізілу керек.

| жылына 1+

| айына бір

| үш айда бір

| алты айда бір

| екі жылда бір

~ Рентгендік тексеру ... сәулелену қаупін туғызады.

| сыртқы+

| ішкі

| тысқы

~ ... халыққа топтық сәулелік жүктеме беруде ең аз үлесін қосады.

| Радионуклидтік диагностика+

| Рентгендиагностика

| Рентгентерапия

| Флюорография

| Радиотерапия

~ Иондаушы сәулелену әсерінен пайда болған қатерлі ісік аурулары ...

эффектілерге жатады.

| соматикалық, қашықтық , стохастикалық+

| соматикалық

| соматикалық, қашықтық

| қашықтық

| стохастикалық, соматикалық

~ Радонның ең жоғарғы шоғырлануы ... байқалады.

| топырақ ауасында+

| қысқы жер қатпары ауасында

| жазғы жер қатпары ауасында

| мұхит үсті ауасында

| атмосфераның жоғары қабатында

~ Ең төменгі радиациялық фон ... салынған ғимараттарда байқалады.

| ағаштан+

| бетоннан

| қож-блоктан (шлакоблок)

| құрылыс тастардан

| кірпіштен

~ Стратосфераның ұзақ өмір сүретін радионуклидтерден жартылай тазару

аралығы ... құрайды.

| 7-12 айды+

| 10-20 күнді

| 20-40 күнді

| 3-6 айды

| 2-4 жылды

~ ... бір ортаның белсенділік үлесінің екінші ортаға қатынасы.

| Жинақталу коэффициенті+

| Әлсіреу коэффициенті

| Сапа көэффициенті

| Өлшем коэффициенті

| Дискриминация коэффициенті

~ Өмір сүру ортасында адам ағзасына радионуклидтер түсуінің бірден –бір

жолы ... болып табылады.

| тағам өнімдері+

| су

| ауа

| шырышты қабық

~ γ –сәулеленудің ...

| ауада тарау ұзындығы жүздеген метрге жетеді.+

| иондағыштың сызықтық тығыз қасиетіне ие.

| салмағы және заряды жоқ.

| сызықтық энергия берілу деңгейі жоғары.

| корпускулярлық сәулелену қасиеті бар.

~ ... заряды жоқ.

| Гамма-сәулеленуінің, нейтрондар ағынының , рентген –сәулеленуінің+

| Альфа- сәулеленуінің

| Бета- сәулеленуінің

| Нейтрондар ағынының

| Рентген-сәулеленуінің

~ ... + зарядына ие.

| Позитрондар, протондар+

| Альфа-сәулелену, позитрондар

| Электрондар, позитрондар

| Нейтрондар, электрондар

| Электрондар, протондар

~ ... зарядтары бар, бірақ атомдық салмақтары жоқ.

| Электрондардың, позитрондардың+

| Альфа–бөлшектерінің, нейтрондардың

| Электрондардың

| Нейтрондардың, позитрондардың

| Позитрондардың

~ ... кезінде нейтрондар пайда болады.

| Ядролардың өзіндік бөлінуі, термоядролық реакция+

| Альфа-ыдырау, бета-ыдырау

| Бета-ыдырау, термоядролық реакция

| К-ұстап алу, β-ыдырау

| Термоядролық реакция

~ β –сәулеленуден қорғау үшін экранды ... жасайды.

| пластмасса, алюминийден+

| қорғасын, алюминийден

| алюминий, кадмийден

| бор, кадмийден

| табиғи ураннан

~ γ –сәулеленуден қорғау үшін экранды ... жасайды.

| қорғасын, табиғи ураннан+

| органикалық шыны, жеңіл темірлерден

| бор, кадмийден

| табиғи ураннан

| жеңіл металлдар, табиғи ураннан

~ Биологиялық нысандар сәулеленген кезде ...

| суда бос радикалдар пайда болады, глюкозаның анаэробты ыдырауы бұзылады,

липидтерден асқын тотықтар пайда болады.+

| глюкозаның анаэробты ыдырауы бұзылады, хромосомдық абберация

туындайды.

| липидтерден асқын тотықтар пайда болады, хромосомды абберация

туындайды.

| гендік мутация пайда болады, хромосомды абберация туындайды.

| хромосомды абберация туындайды.

~ ... иондағыш сәулелену әсеріне төзімдірек.

| Диплоидты жасушалар, стационарлық сатыдағы жасушалар+

| Гаплоидты жасушалар, стационарлық сатыдағы жасушалар

| Өсу жылдамдығы жоғары жасушалар, диплоидты жасушалар

| Фосфорлы тотықтандырғыш деңгейі жоғары жасушалар, диплоидты

жасушалар

| Стационарлық сатыдағы жасушалар

~ ... адамға иондағыш сәулеленудің детерминденген биологиялық эффектісі

әсерінен пайда болады.

| Жедел сәуле аурулары, созылмалы сәуле аурулары, гемопоэз бұзылуының

клиникалық тіркелімі+

| Созылмалы сәуле ауруы, өкпе қатерлі ісігі

| Өкпе қатерлі ісігі, гемопоэз бұзылуы

| Гемопоэз бұзылуының клиникалық тіркелімі, өкпе қатерлі ісігі

| Ұрпақта тұқым қуалаушылықтың бұзылуы, жедел сәуле аурулары

~ ... адамның радиациялық сәулеленуінің стохастикалық салдары.

| Ішек қатерлі ісігі, тұқым қуалаушылықтың өзгеруі+

| Жедел сәуле аурулары

| Созылмалы сәуле аурулары

| Тұқым қуалаушылықтың өзгеруі, жедел сәуле аурулары

| Жыныс стерильдігі, жедел сәуле аурулары

~Сәулеленген адамдар үшін ... категориялары бекітілген.

| персонал, бүіл халық+

| АЭС операторлары

| медицина қызметкерлері

| бүкіл халық

| халық ішінен алынған жеке адамдар

~ ... персоналдың «А» тобына жатады.

| Дәрігер-радиологтар, радиациялық апат кезінде құтқару жұмысына халық

ішінен алынған жеке адамдар+

| Радиология бөлімінің тазалықшылары

| «Критикалық» топтың адамдары

| Радиациялық апат кезінде құтқару жұмысына халық ішінен алынған жеке

адамдар, «критикалық» топтың адамдары

| бүкіл халық

~ Изотоптың радиоуыттылығы ... байланысты.

| радионуклидтің радиобелсенді айналу түріне, бір ыдырау кезеңінің орташа

энергиясына, радионуклидтің адам денесінде болған уақытына,

радионуклидтің ағзаға түсу жолына+

| бір ыдырау кезеңінің орташа энергиясына, ағзаның иммундық күшіне

| радионуклидтің адам денесінде болған уақытына, ағзаның иммундық күшіне

| ағзаның иммундық күшіне

~ Аралас γ-β-нейтрондық сәулелену аймағында доза бірлігі ... бағаланады.

| бэр, зивертпен+

| рад, зивертпен

| рентген, зивертпен

| зивертпен

| кулон/г

~ Жабық иондаушы сәулелену көздері әсерінен физикалық қорғау принциптері:

| сан арқылы қорғау, уақыт арқылы қорғау, арақашықтық арқылы қорғау, экран

арқылы қорғау+

| уақыт арқылы қорғау, экран арқылы қорғау

| арақашықтық арқылы қорғау, бекіту (герметизация) арқылы қорғау

| қымтау,бекіту (герметизация) арқылы қорғау

| экран арқылы қорғау, қымтау арқылы қорғау

~ Үздіксіз әсер ететін сәулелену көздеріне ... жатады.

| γ –дефектоскопия аппараты, телегамматерапия қондырғылары, радиоизотопты

деңгей өлшегіштер, қалыңдықты өлшегіштер (толщимеры)+

| телегамматерапия құрылғылары, зарядталған бөлшектер үдеткіші

| радиоизотопты деңгей өлшегіштері, қалыңдықты өлшегіштер, рентген

аппраттары

| телегамматерапия қондырғылары, рентген аппараттары

| радиоизотопты деңгей өлшегіштері, қалыңдықты өлшегіштер

~ Телегамматерапия бөлімінде радиациялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету үшін

... техникалық шаралары қолданылады.

| қабырға қалыңдығы, лабиринт принципі, басқару пультін бөлек бөлмеге

шығару, механикалық немесе қолмен ашылып жабылатын болаттан

жасалынған есік орнату+

| механикалық немесе қолмен ашылып-жабылатын болаттан жасалынған есік

орнату, лабиринт принципі

| басқару пультін басқа бөлмеге шығару, лабиринт принципі

| ауруларды бақылауға арналған болат шынылы терезе орнату

| механикалық немесе қолмен ашылып-жабылатын болаттан жасалынған есік

орнату

~ Рентгенрадиологиялық бөлімдерде дозиметриялық зерттеулер ... жүргізіледі.

жерлерде, қабырғада, іргелес бөлмелер мен аймақтарда, еденнен 150см, 90см

және 10см биік деңгейде+

| қорғау экрандары қосылған және жалғанған жерлерде, қабырғаларда

| терезелерде, технологиялық тесіктерде , терезе және есік ойықтарында

| еденнен 150см, 90см және 10см биіктікте

| іргелес бөлмелер мен аймақтарда

~ Жұмыс аймағы радионуклидтермен ... ластануы мүмкін.

| ашық иондаушы көздерді жоспар бойынша өнеркәсіптерде, ауыл

шаруашылығында, медицинада қолданағанда, радиоактивті кен орындарын

қазып, өңдеу барысында+

| медицинада әртүрлі үдеткіштерді қолданғанда

| γ-қондырғыларды пайдаланғанда

| рентген аппараттарын қолданған кезде

| радиоактивті кен орындарын қазып, өңдеу барысында

~ Ашық иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істейтін персоналды қорғауға

қойылатын сараптамалық талаптар:

| қорғау шараларының физикалық қағидасын сақтау, жеке қорғау

құралдарын пайдалану, ғимараттардың дұрыс жоспарлануы, өнерәсіптік

қондырғылардың және өнерәсіптік үрдістердің қымталуы (герметизация)+

| өнеркәсіптік қондырғылардың және өнеркәсіптік үрдістердің дұрыс

қымтылуы ( герметизация)

| ғимараттардың дұрыс жоспарлануы

| ластанған аймақта ауаның сорылуынан енуінің жоғары болуы

| жеке қорғау құралдарын пайдалану

~ Рентгендиагностикалық емдік шаралар кезінде персоналда доза жүктемесінің

құрылуы ... байланысты.

| рентген аппараттың физико-техникалық сипаттасымен, диагностика бойынша

жалпы жұмыс жүктемесімен, персоналдың біліктілігімен, жеке қорғау

құралдарын пайдаланумен+

| ашық сәуле көздерін пайдаланумен

| персоналдың біліктілігімен

| жеке қорғау құралдарын пайдаланумен

| диагностика бойынша жалпы жұмыс жүктемесімен

~ Медициналық мекемелерде санитарлық-дозиметриялық бақылау ... қарастырады.

| сыртқы сәулеленудің доза қуатын өлшеуді, радиобелсенді қалдықтарды

жинауды, сақтауды, залалсыздандыруды, жоюды бақылауды, жеке

дозимтриялық бақылауды, ауадағы радиобелсенді газдар мен аэрозольдер

концентрациясын анықтауды+

| жеке дозиметриялық бақылауды

| ауадағы радиобелсенді газдар мен аэрозольдер концентрациясын анықтауды

| радиобелсенді қалдықтарды жинауды, сақтауды, залалсыздандыруды, жоюды

бақылауды

| радиобелсенді қалдықтарды және ластанған беттерді дезактивациялауды

~ Иондаушы сәулелену көздерін қолданатын кәсіпорындарда жоспарлы

радиациялық бақылау ... қарастырады.

| технологиялық үрдіс ұзақтығын бағалауды, жұмыс аймағында ауадағы

радионуклид мөлшерін анықтауды, жұмыс орнындағы доза қуатын

анықтауды+

| табиғи радиациялық фон деңгейін анықтауды

| жұмыс орнындағы доза қуатын анықтауды

| жұмыс аймағында ауадағы радионуклид мөлшерін анықтауды

| персоналды медициналық бақылауды

~ Радиациялық фон ... түрлеріне бөлінеді.

| табиғи, технологиялық өзгерген, жасанды+

| технологиялық өзгерген, ғарыштық

| технологиялық өзгерген

| медициналық жасанды

| жасанды, ғарыштық

~ Табиғи радиациялық фон ... көздерінен пайда болады.

| жер қыртысында болатын радионуклидтер, тағам өнімдері, судағы, ауадағы

табиғи радионуклидтер, жер бетіндегі ғарыштық сәулелену+

| жер бетіндегі ғарыштық сәулелену

| теледидар мен компьютерлерден пайда болатын иондаушы сәулелену

| тағам өнімдеріндегі, судағы, ауадағы табиғи радионуклидтер

| органикалық отынды жағу кезінде түсетін табиғи радионуклидтер

~ Технологиялық өзгеріске ұшыраған табиғи радиациялық фон ... пайда

болады.

бөлмелердің құрылыс материалдарынан, пайдалы қазбалар мен минералды

тыңайтқыштармен биосфераға түсетін радионуклидтерден+

| пайдалы қазбалар мен минералды тыңайтқыштармен биосфераға түсетін

радиобелсенді инертті газдардан

| ядролық реакторлардың жұмысы кезінде атмосфераға түсетін радиобелсенді

инертті газдардан

| отын жанып болғаннан кейінгі пайда болатын күлден

| бөлмелердің құрылыс материалдарынан

~ Жасанды радиациялық фон ... пайда болады.

| радиациялық апат кезінде, атомдық реакторлардың жұмысы кезінде қоршаған

ортаға түсетін радионуклидтерден+

| радиациялық апат кезінде ортаға түсетін радионуклидтерден

| уран кен орындарын қазу және өңдеу барысында қоршаған ортаны

радиобелсенді ластаудан

| жер жыныстарынан қоршаған ортаға түсетін радий, торий, актиноуран

туындыларынан

| ғарыштық сәулеленуден атмосферада пайда болатын «екінші» радионуклидтерден

~ Атмосфералық ауадағы радон құрамын азайтатын жағдайларға ... жатады.

| топырақтың қатуы, су деңгейінің көтерілуі, су тасқыны+

| атмосфералық қысымның төмендеуі

| жер аудару

| сел, тасқын

| су деңгейінің көтерілуі

~ Медициналық мекемелердегі радиобелсенді қалдықтарға ... жатады.

| сору шкафтары мен бокстарынан алынатын, радиобелсенді аэрозольдер, аурулардың

нәжістерінен бөлінетін радиобелсенді қалдықтар, ашық иондаушы сәулелену

бөлімдеріндегі қолданылып біткен құрал-саймандар, арнайы киім, жеке қорғау

құралдары+

| құрал-жабдықтарды дезактивациялау салдарынан пайда болған сұйық

радиобелсенді қалдықтар

| аурулар нәжістерінен бөлінетін радиобелсенді қалдықтар

| рентген бөлмелерінен шығатын қатты және сұйық радиобелсенді қалдықтар

| ашық иондаушы сәулелену бөлімдерінде қолданылып біткен құрал-саймандар,

арнайы киімдер, жеке қорғау құралдары

~ Қоршаған ортаны радиобелсенді ластанудан қорғау ... қамтамасыз етіледі.

| аз мөлшерде радиобелсенді қалдықтар бөлетін, жаңа өндіріс технологиясын

қолданумен, санитарлық қорғау аймақтары мен жоспарлы іс-шаралар

ұйымдастырумен+

| биосфераның табиғи радиобелсенділігін бақылаумен

| радиобелсенді қалдықтарды жинауды, дезактивациялауды, көмуді тиімді

өткізумен

| санитарлық қорғау аймақтары мен жоспарлы іс-шараларды ұйымдастырумен

| радиологиялық нысандардағы персоналды медициналық бақылаумен

~ Кәсіпорындардағы сұйық қалдықтардан ұзақ өмір сүретін радионуклидтерді

алу және дезактивациялау әдістері:

| дистилляция, иондық алмасу, коагуляция, тұндыру әдісі+

| тұндыру әдісі, ұстамдылық

| тұндыру әдісі, коагуляция

| ұстамдылық, дистилляция

| иондық алмасу, тұндыру әдісі

~ Радиобелсенді қатты қалдықтарды көму алдында ... әдістерімен өңделеді.

| шынылау, битумдау, цементтеу, өртеу+

| нығыздау, өртеу

| өртеу, еріту

| ұсақтау, өртеу

| нығыздау, ұсақтау

~ Халықтың сәулеленуіне едәуір үлесін қосатын иондаушы көздер:

| табиғи радиациялық фон, медицинадағы рентген және радиологиялық диагностика,

технологиялық өзгеріске ұшыраған табиғи радиациялық фон+

| технологиялық өзгеріске ұшыраған табиғи радиациялық фон

| ғаламдық радиобелсенді заттардың түсуі

| медицинадағы рентген және радиологиялық диагностика

| штат жұмыс жағдайындағы АЭС

~ Медициналық персоналды сыртқы сәулеленуден қорғаудың негізгі қағидалары:

| уақыт арқылы, арақашықтық арқылы, экран арқылы, сан арқылы қорғау+

| арнайы қорғау киімдерін қолдану

| жеке қорғау құралдарын қолдану

| арақашықтық арқылы қорғау, жеке қорғау құралдарын қолдану

| сан арқылы қорғау, қорғау киімін қолдану

~ Элементтердің радиобелсенді айналуының салдарынан ... пайда болады.

| γ,β,γ нейтрондық сәулеленуі+

| β –сәулеленуі

| γ –сәулеленуі

| нейтрондық сәулеленуі

| ультракүлгін сәулеленуі

~ ... ең жоғарғы енгіштік қабілетке ие.

| γ, нейтрондық, рентген сәулеленуі+

| α –сәулеленуі

| β-сәулеленуі

| Нейтрондық сәулеленуі

| Рентген сәулеленуі

~ ... ең төменгі енгіштік қабілетке ие.

| α –сәулеленуі+

| β-сәулеленуі

| γ –сәулеленуі

| Нейтрондық сәулелену

| Рентген сәулеленуі

~ Радиобелсенді заттардың белсенділігі ... өлшеу бірліктерімен белгіленеді.

| беккерель, грей, мг/экв, рад+

| грей, рентген

| мг/экв, рад, кюри

| мг/экв , рад

| грей, мг/экв, рад

~ Сәулеленудің белсенділігі мен дозасын тіркейтін әдістер:

| ионизациялық, люминесценттік, сцинтилляциялық, фотохимиялық, химиялық+

| люминесценттік, химиялық

| люминесценттік, сцинтилляциялық

| фотохимиялық, химиялық

| химиялық, сцинтилляциялық

~ Сыртқы сәулелену дозасын өлшеу үшін .... дозиметрлер қолданылады.

| ионизациялық, фотохимиялық, химиялық, термолюминесценттік+

| фотохимиялық , химиялық

| химиялық, сцинтилляциялық

| химиялық , термолюминесценттік

| сцинтилляциялық, ионизациялық

~ Табиғи радиациялық фон құрамы:

| ғарыштық сәулелену, ауадағы, судағы, жер қыртысындағы табиғи радиобелсенді

заттардың сәулеленуі+

| ауадағы, судағы, жер қыртысындағы табиғи радиобелсенді заттардың

сәулеленуі

| адам ағзасындағы, жануарлар мен өсімдіктер әлемінде кездесетін радиобелсенді

элементтердің сәулеленуі

| ядролық қаруды сынақтан өткізген кезде пайда болатын сәулелену

| жасанды радиобелсенді изотоптардың сәулеленуі

~ Медицина тәжірибесінде қолданатын радиобелсенді изотоптар:

| радиоизотопты диагностика, қуысішілік, тіндік және аппликациялық радиотерапия,

телегамматерапия+

| қуысішілік, тіндік және аппликациялық радиотерапия

| телегамматерапия, флюораграфия

| флюорография, қуысішілік радиотерапия

| радиоизотопты диагностика, флюорография

~ Радиобелсенді заттар ... түрінде қолданылады.

| ашық, жабық+

| концентрациялы

| құрамдастырылған, аралас

| құрамдастырылған

| ерітілген

~ Радиобелсенді заттардың жабық түрлерімен жұмыс жасауды қорғаудың негізгі

қағидалары:

| уақыт, арақашықтық , сан, экран арқылы қорғау+

| арақашықтық арқылы қорғау

| сан арқылы қорғау

| жеке қорғау құралдарын пайдалану

| экран арқылы қорғау

~ Радиобелсенді заттардың ашық түрлерімен жұмыс жасағанда қорғаудың

негізгі қағидалары:

| жеке қорғау құралдарын пайдалану

| арақашықтық арқылы қорғау

| сан арқылы қорғау

| уақыт арқылы қорғау

| экран арқылы қорғау

~ Сыртқы сәулелену доза мөлшері ... байланысты.

| сәулелену уақытына, сәуле көзіне дейінгі арақашықтыққа, сәуле өтетін орта

тығыздығына+

| сәулелену энергиясы мен түріне

| сәулелену көзінің белсенділігіне

| сәуле көзіне дейінгі арақашықтыққа, сәулелену энергиясы мен түріне

| сәуле өтетін орта тығыздығына

~ Ашық радиобелсенді заттарды қолданғанда ... жұмыс сыныбын анықтаймыз.

| үш+

| бір

| бес

~ Радиологиялық зертхана персоналын инкорпорациялаудан қорғау шаралары:

| өндіріс құрал-жабдықтарын қымтау (герметизация), жеке қорғау құралдарын

пайдалану, персоналды санитарлық өңдеу+

| зертхананың ерекше жоспарлануы

| жеке қорғау құралдарын пайдалану

| персоналды санитарлық өңдеу

| жеке бас сараптамасы ережесін орындау

~ І-ІІ сынып жұмыстарын орындау үшін радиологиялық зертхананы ...

орналастыру керек.

| кіретін есігі бөлек ғимараттың оқшауланған бөлігінде+

| бөлек ғимаратта, кіретін есігі бөлек, ғимараттың оқшауланған бөлігінде

| бөтен қызметке тағайындалған ғимараттың жанына

| жеке арнайы бөлінген бөлмелерге

| ғимараттың оқшауланған бөлігінде

~ Халықтың радиациялық қауіпсіздігі дегеніміз ...

| қазіргі және болашақ ұрпақтың иондаушы сәулеленудің зиянды әсерінен

қорғалған жағдайы.+

| қоршаған ортада ядролық жарылыстардың қалдықтарының жоқтығы.

| рентгендік тексерулерді шектеу.

| иондағыш сәулеленуден сақтайтын жеке қорғау құралдарын пайдалану.

| арнайы дәрі-дәрмек және алдын-алу үшін емдік тағамдар қабылдау.

~ Халықтың сәулеленуіне ең үлкен үлесін ... қосады.

| табиғи радиациялық фон+

| ядролық жарылыс қалдықтарының түсуі

| қолданыстағы тауарлар

| атом өнеркәсібінің қалдықтары

| жасанды радиациялық фон

~ Иондауыш сәулелену көздерін қолданғанда ІІІ сынып жұмыстары ...

ұйымдастырылады.

| бөлек бөлмеде+

| ғимараттың оқшауланған бөлігінде

| бөлек ғимаратта

| бөлек үйде

| бөлек корпуста

~ Гонадалар критикалық мүшелердің ... тобына жатады.

| 3+

| 1

| 4

~ СИ жүйесінде экспозициялық доза ... бірлігімен белгіленеді.

| кулон/кг. сек+

| бекерель

| кюри

| миллирентген /сағ

~ Беттерді радиобелсенді ластанудан тазарту үшін ... қолданылады.

| сутегі асқын тотығы, марганец қышқылды калий+

| хлорамин, күміс тұздары

| күкірт қышқылды аммоний, люголя ерітіндісі

| күміс тұздары, сутегі асқын тотығы

| люголя ерітіндісі, хлорамин

~ Радиациялық қауіпсіздікке ... құқы бар.

| ҚР азаматтарының, ҚР аймағында тұратын шет елдік азаматтар мен азаматтығын

алмаған адамдардың+

| жасына, жынысына, мамандығына байланыссыз ҚР азаматтарының

| иондаушы сәулелену көздері қолданылатын барлық ауыл-шаруашылық саласы

жұмысшыларының

| радиациялық апатты жоюшылардың

| уақытша және тұрақты тұратын жеріне байланыссыз барлық адамдардың

~ Дәрігердің лазерлік сәулеленуінің салдары. .... болып табылады.

| мутагендік әсер+

| жүрек, қан-тамыр жүйесінің, орталық жүйке жүйесінің, көру жүйесінің зақымдануы

| құлақ, тіс аурулары

| канцерогендік әсер

| асқазан жолдарының зақымдануы

~ ... радиациялық қауіпсіздік нормасы бойынша «А» категориясына жатады.

| Радиобелсенді заттармен жұмыс жасаушылар+

| Қарт адамдар

| Бүкіл халық

| Балалар

| Халықтан алынған жеке кісілер

~ Критикалық мүшелердің ... тобын анықтаймыз.

| 3+

| 1

| 4

~ Көз хрусталигі «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 2+

| 1

| 4

~ ... нейтрондар ағымын едәуір әлсіретеді.

| Су, парафин, бетон+

| Кадмий, бор

| Қорғасын, қорғасындалған шыны

| Органикалық алюминий

| Пластмасса

~ СИ жүйесінде радионуклид белсенділігі ... бірлігімен беріледі.

| беккерель+

| кюри

| электорн/вольт

| рентген

~ҚР «Халықтың радиациялық қауіпсіздігі » туралы заңын негізге алатын, талаптарын

регламенттейтін құжат ... болып табылады.

| радиациялық қауіпсіздік нормалары РҚН-99+

| ҚР конституциясының баптары

| тұрғын жерлердегі атмосфералық ауаға арналған Мемлекеттік стандарт

| рентген және радиология бөлімдеріне арналған санитарлық ережелер мен нормалар

| азаматтарды міндетті медициналық сақтандыру заңы

~ Халыққа топтық сәулелік жүктеме беруде ... көп үлесін қосады.

| флюорография+

| рентген диагностикасы

| рентген терапиясы

| изотопты диагностика

| радиотерапия

~ ... радиациялық қауіпсіздік нормасы бойынша «Б» категориясына жатады.

| Әйелдер+

| Балалар

| Қарт адамдар

| Радиобелсенді заттармен жұмыс жасаушылар

| Радиобелсенді заттармен жұмыс істейтін орындарға жақын тұратын жеке адамдар

~ Медициналық мекемелерде жұмыс істеу ... қауіпті әсер етуімен байланысты.

| рентген сәулеленуі мен радиолнуклидтердің+

| дәрілер мен медициналық газдардың

| микробты және биологиялық факторлардың

| өндіріс мекемелерінің қолайсыз микроклиматы

| дененің ұзақ уақыт еріксіз қалпы

~ Қол басы және білек «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 2+

| 3

| 5

| қорғасын+

| органикалық шыны

| бетон, парафин

| алюминий

| кадмий

жатады.

| жалпы аурушаңдықтың өсуі, туудың төмендеуі, сәуле күйіктері

| ерте қартаю, патологиялық сынықтар, липидтердің асқын тотығы үрдісінің бұзылуы

| сәулелік ұрықсыздық, ұрық дамуының кемістігі, сәуле аурулары

| қатерлі ісіктер, лейкоз, тұқым қуалаушы аурулар

~ Радиациялық қауіпсіздік нормасы бойынша … «В» категориясына жатады.

| бүкіл халық+

| әйелдер

| халық ішінен алынған жеке тұлғалар

| балалар

| қарт адамдар

~ Ішкі мүшелер «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 2+

| 1

| 4

~ Тері қабаты «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 3+

| 1

| 4

~ β- сәулеленуден қорғау үшін ... қолданылады.

| органикалық шыны, алюминий, пластмасса+

| қорғасын, қорғасындалған шыны

| су, парафин

| кадмий

~ Жеңіл дәрежелі жедел сәуле ауруы ағзаға .....дозада иондаушы сәулелену әсер еткенде

пайда болады.

| 100-200 бэр+

| 25-50 бэр

| 50-100 бэр

| 250-450 бэр

| 500 бэрден жоғары

~ Лазермен жұмыс істеушілерді қорғау шараларына ...жатады.

| сәулеленуді экрандау+

| арақашықтық арқылы қорғау

| радиациялық асептика

| беттерді радиобелсенді ластанудан тазарту

| дозиметриялық бақылау

~ ... бұл иондағыш сәулеленудің ағзаға әсер еткеннен кейінгі алғашқы зақымдау

механизмі.

| Тіндерде молекулярлық иондардың пайда болуы+

| Жыныс жасушаларының мутациясы

| Жасушалық мембрана өткірлігінің жоғарылауы

| Ауыстырылмайтын аминқышқылдары синтезінің тежелуі

| Холинэстераза-ацетилхолин жүйесінің зақымдануы

~ Толқын диапозоны 290-180 Нм ультракүлгін радиациясы ... әсерін тигізеді.

| зақымдаушы+

| эритемді –күнге күю

| жылулық

| мешелге қарсы

| көз мүшесі қызметіне

~ Ауаның теріс жеңіл иондары ...

| зат алмасуды жақсартады, белсенділікті арттырады.+

| езушілік әсер етеді.

| депрессия шақырады.

| зат алмасуды төмендетеді.

| қан қысымын жоғарылатады.

~ Иондаушы сәулелену көздерін қолдану барысында I сынып жұмыстары ...

ұйымдастырылады.

| бөлек ғимаратта+

| бөлек бөлмеде

| ғимараттың оқшауланған қанатында

| бөлек үйде

| бөлек корпуста

~ Ет тіні «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 2+

| 3

| 5

| альфа+

| протондар ағыны

| гамма

| нейтрондар ағыны

| Кадмий, бор+

| Қорғасын, алюминий

| Су, парафин

| Алюминий, кадмий

| Органикалық шыны, алюминий

~ ... радиациялық сәулеленудің критикалық тобына жатады.

| Өмір сүру жағдайы мен жұмыс жағдайына байланысты жоғары радиациялық әсерге

тап болатын адамдар+

| Сәуле ауруымен ауыратындар

| Дәрігер - терапевтер

| Қатерлі ісік ауруымен ауыратындар

| Балалар мен жасөспірімдер

~ Топтық сәулелік жүктемеге ең аз үлесін қосатын ... болып табылады.

| изотопты диагностика+

| рентгендиагностика

| рентгентерапия

| флюорография

| радиотерапия

~ Иондаушы сәулелену көздерін қолданатын II сынып жұмыстары ... ұйымдастырылады.

| ғимараттың оқшауланған қанатында+

| бөлек бөлмеде

| бөлек ғимартатта

| бөлек үйде

| бөлек корпуста

~ Адамның бүкіл денесі «критикалық» мүшелердің ... тобына жатады.

| 1+

| 2

| 4

~ Табан мен тобық «критикалық» мүшелердің ... тобына жатаады.

| 3+

| 1

| 4

~ Иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істейтіндердің алдын-алу емдік тағамы

рационының нөмірі ...

| 3.+

| 2.

| 5.