БЕКІТЕМІН ОІ жөніндегі проректор

________ Н.Э.Пфейфер

2009ж. «___»_________
Құрастырушы: аға оқытушы ____________Ж.К. Орынтаев

т.ғ.к., доцент ____________Б.Ч. Кудрышова

Көлік құрылысы және кәсіби оқыту кафедрасы
«Инженерлік жүйелер-1» пәні бойынша

050729 «Құрылыс» мамандығының студенттеріне арналған

20__ ж. «___»_____________№ __хаттама

Факультет деканы ___________ М.Қ. Күдерин 20__ ж. «___»_____________

ЖжӘҚБ бастығы _____________А.А. Варакута 20__ ж. «___»_______________

«Инженерлік жүйелер-1» пәні «050729-Құрылыс» мамандығы бойынша базалық пәндер циклына енген.

«Инженерлік жүйелер-1» пәні екі бөлімнен тұрады: «Сумен жабдықтау және канализация» және «Құрылыс жылу техникасы, жылу-газбен қамту және желдету».

«Сумен жабдықтау және канализация» бөлімінде қалалар, тұрғын аудандар мен үйлердің сумен жабдықтау және канализация жүйелерінің құрылысы туралы мәселелер қаралған, табиғи және сарқынды суларды тазалау әдістері, су құбыр және канализация тораптарын есептеу негіздері келтірілген.

«Құрылыс жылу техникасы, жылу-газбен қамту және желдету» бөлімі үйлерде энергия сақтау, жылу қамтудың құрылымы, үйлерді желдету және ауаны жақсарту, негізгі есептеу әдістері мен жабдықтарды таңдау шарттары сұрақтарын қарастырған.

«Инженерлік жүйелер І» пәнін оқытудың мақсаты келешек мамандардың сумен жабдықтау және канализация, газбен қамту, елді мекендерді жылумен қамту, ішкі су құбырының құрылысы, канализациясы, газ құбыры, желдету, тұрғын үйлерді жылумен қамту және бұл үйлердің инженерлік жабдықтары туралы теориялық білм негіздермен практикалық үйренуін, сонымен қатар арнайы ғылыми-техникалық әдебиеттерді қолданылуын қамтамасыз ету.

Пәннің бағдарламасы бойынша лекциялық және практикалық сабақтар өткізу көзделген.

Студенттердің үйлерді, тұрғын аудандарды сумен жабдықтау, канализация, газбен қамту, жылумен қамту және желдету тораптары мен жүйелерінің өқұрылысы туралы негізгі түсініктерге ие болуы.

«Инженерлік жүйелер-1» пәнін оқып білу нәтижесінде студенттер міндетті білуге:

-инженерлік тораптар, жүйелер мен жабдықтарды есептеу және жобалаудың теориялық негіздерін, үйлер жабдықтарының жұмыс принципін, елді мекендер мен үйлерді сумен жабдықтау, канализация, жылу-газбен қамту ғимараттарының қоршаған ортаны қорғау шарттарына лайықты жұмысын;

-жұмыстық жобалардың құрамы мен мазмұлын;

-орындалған жұмыстарыдың сапасына баға беруді;

-жобалаудағы үйлер үшін инженерлік жүйелерді таңдау және құрастыруды, инженерлік жүйелердің конструктивтік бөлшектерін есептеуді және қажетті жабдықтарды таңдауды;

- инженерлік жүйелерді жобалаудағы жаңа технологиялар мен үлгілі жетістіктерді;

- инженрлік жүйелердің тораптары мен ғимараттар құрылысын ұйымдастыруды.
2 Пререквизиттер

- математика-1;

- гидравлика;

- геодезия-1;

- кұрылыс материалдары-1;

- физика – 1;

- инженерлік графика – 1;

- инженерлік механика – 1;

- компьютерлік графика-1;
Постреквизиттер:

- құрылыс өндірісінің технологиясы-1;

- инженерлік абаттандыру және көліктер.

- құрылыс конструкциялары-1;

- су тасымалдау;

- өнеркәсіптік экология;

- инженерлік жүйелер-2;

- сорғышты және су алатын ғимараттар;

- сумен жабдықтау және канализация;

- жылумен жабдықтау – 1,2;

- газбен жабдықтау.

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

Сумен жабдықтау және канализация жүйелерінің міндеті. Олардың Қазақстан Республикасы санитарлық заңдылықтарындағы маңызы. Елді мекендерді, тұрғын, қоғамдық және өндірістік үйлерді сумен жабдықтау және канализация жүйелерінің дамуына қысқаша шолу.

Су тұтынушылар категориылары және олардың су сапасына қоятын талаптары. Шаруашылық – ауыз су тұтыну мөлшерлері және тәртібі. Судың есепті шығындарын және еркін арындарды анықтау. Қала мен елді мекендерді сумен жабдықтау көздері схемаларын және жүйелерін таңдау. Негізгі элементтері. Аймақтық сумен жабдықтау.

3.1.2 Су тазапту ғимараттары – 3 сағат.

Ауыз суды дайындау әдістері. Табиғи суды тазарту бекеттерінің схемалары. Реагенттік шаруашылықты ұйымдастыру. Суды каогуляциялау және тұндыру, сүзгілеу мен зарасыздандыру. Су құбыры кешенінің ғимараттары: реагенттік шаруашылық, араластырғыштар, үлпек жаратушыи камералар, тұндырғыштар және сүзгілердің конструктивті ерекшеліктері. Табиғи суды арнайы өндеу: темірсіздендіру, тұрақтылау (стабилизация), тұщылау және суыту.

Сыртқы су тораптарының схемасы. Торапты бағыттау. Су құбыр торабын құрастыру: тораптағы жабдықтар мен ғимараттар, торап құбырлары мен материалдары. Су құбыр торабының есептік схемалары. Тораптарды гидравликалық есептеу негіздері. Арынды су мұнаралары мен резервуарлары: таңдау шарттары, сыйымдылығын анықтау.

Үйдің суық су құбырларының жүйелері мен схемалары. Үй ішінде су құбырлар торабын бағыттау. Су егізу құбырының құрылысы. Су өлшегіш түйіндер. Су тұтыну мөлшерлері мен тәртібі. Ішкі су құбырларын гидравликалық есептеу. Ыстық сумен жабдықтау жүйесі құрылымының ерекшеліктері. Үйлердегі сақтаушы – реттеуші сыйымдылықтар. Арын жоғарылатушы қондырғылар, олардың қызметі. Сорғыштарды үйлерде орналастыру. Сорғыштардың жұмыс принципі және оларды таңдау.

Ішкі канализация жүйелері. Жүйелердің негізгі элементтерінің қызметі. Торапты бағыттау. Шығару құбырының құрылымы. Торапты құрастыру: таратушы құбырлар мен коллекторлар Ішкі канализация торабының құбырлары, материалдары мен жабдықтары. Су әкету мөлшерлері және тәртібі. Торапты гидравликалық есептеу. Торапты желдету.

Қала тұрғын аудандарының аулалық канализациясы, оның міндеті және құрылысы. Тораптың бойлық профилі. Сыртқы канализация тораптарының жүйелері мен схемалары және оларды таңдау. Торапты бағыттау. Торап құбырлары мен материалдары. Құбырлардың жатқызылу тереңдігі. Су әкету мөлшерлері және тәртібі. Торапты гидравликалық есептеу. Жаңбыр-су канализациясы.

Ластану түрлері және сарқынды сулар құрамы. Сарқынды суларды суаттарға ағызу шарттары. Сарқынды суларды тазалаудың негізгі әдістері: механикалық, биологиялық, физикалық-химиялық және табиғи тазалануға жақын әдістер. Тазалаудың технологиялық схемалары. Сарқынды суларды механикалық тазалау ғимараттары: керегелер, құм ұстағыштар, тұндырғыштар. Сарқынды суларды биологиялық тазалау ғимараттарының қызметі: биосүзгілер, аэротенктер және екінші сатылы тұндырғыштар.

Ғимаратты энергиямен қамтудың негізгі алатын орны. Жылу тұтынушылардыың түрлері. Жылыту кезеңі жайында түсінік және біздің республикамыздағы жылыту ұзақтылығының негізгі малұматтар маусымдық жыл бойындағы жылу жүктемесі. Жыл ішінде маусымдық және жылдық жылу жүктемесі байланысының факторы. Ғимараттың жылуылғалды және ауалы режимі. Оларды қамтамасыз ету әдісі мен құрылғысы.

Ауа алабы мен қоршаған ортаны қорғауды ескере отырып жылу көздері орналасатын жерді таңдау. Отын. Отындар жайлы жалпы мағлұматтар. Отындардың жекелеген,түрлеріне қысқаша сипаттама. Жағу кондырғысы мен аз және орташа қуатты қазан қондырғылары. Жағу қондырғысының жалпы сипаттамасы. Қазан қондырғылары және өндірістік объектілер мен ғимараттарды жылумен қамтуға арналған қазандардың құрылымы. Аудандық қазандықтар және жылуэлектрорталығы (ТЭЦ). Атомдық жылуэлектрорталығы (АТЭЦ). Қазандыктарды жобалаудағы негізгі принциптер. Жылу көздерін жобалағанда шешілетін техникалық-экономикалық есептер.

Орталықтандырылған жылумен қамту жайында жалпы мағлұматтар. Тұтынушылардың маусымдық және жылдық жылу жүктемесі. Жылумен қамту жүйелерінің классификациясы. Бу және су жылумен қамту жүйесінің жылутасымалдағыштары. Жылутасымалдағыш демеуіштеріне қойылатын талап, олардың артықшылығы мен кемшілігі. Жылу торабы. Жылу торабын таңдау сулбесі мен трассасы. Жылумен қамтудың ашық және жабық жүйесі. Жер үсті және жер асты жылу торабындағы орнықтарының түрлері. Жылу торабының кұрылыстық және механикалық қүрылымы. Жылу торабын жобалауда шешілетін техника-экономикалық есептер. Жылу түлынушылардың суды жылыту торабына жалғау сүлбесі. Жылыту пунктері.

Газбен қамту. Газбен қамту көздері. Табиғи, жасанды және сүйытылған газдардың сипаттамасы, олардың физика-химиялық қүрамы. Табиғи газдың қалдығы түрған коммуналдық пен өндірістік орындарды отынмен қамтуды және қала экологиясы мен ауа алабын тазартудағы ролі.

Қаладағы газды түлыну. Түтынушылардың газ шығынының нормасы. Қалада таратылатын газ торабы, олардың классификациясы мен орналастыру сүлбесі. Газ тарату станциялары мен газ реттеу пункттері (ГРС, ГРП), олардың қалада орналасуы. Газды сақтау. Түлынушыларды сүйытылған көмірсутек газымен қамту жүйесі (СУГ). Түлынушыладағы газ баллоны және резервуарды СУГ қондырғысы.

3.1.12 Ғимараттар мен құрылымдады жылыту – 2 сағат.

Жылыту туралы жалпы түсінік. Жылыту жүйесінің жіктелуі. Жылыту жүиесіндегі жылутасымалдағыштар, олардың артықшылығы мен кемшілігі. Берілген жылутасымалдағышқа қойылатын талаптар.

Жылыту жүйесіндегі негізгі қүрылымдық элементтері. Жылыту аспаптары. Жылыту аспаптарына қойылатын талаптар. Жылыту аспаптарының түрлері және олардың сипаттамасы.

Сумен жабдықтау жүйелері. Принципиалді сүлбесі, әсер ету принципі. Жүйедегі судың айналым сипаты бойынша сумен жылыту жүйесінің жіктелуі; Магистралді қүбырлардың орналасуы бойынша жіктелуі; қүбырдағы судьщ қозғалыс бағыты бойынша; жылыту аспаптарының жалғану әдісі бойынша жіктелуі.

Бумен жылыту жүйесі. Принципиалді сүлбесі, әсер ету принципі. Бу қысымы бойынша бумен жылыту жүйесінің классификациясы, конденсат қүбырларының сүлбесі бойынша, бу құбырлары мен конденсат құбырларының орналасуы бойынша.

Ауамен жылыту. Желдету жүйесімен біріктірілген ауамен жылыту. Жылыту аспаптары, агрегаттар, ауамен жылыту жүйесінің калорифері.

Жылытудың әр түрлі түрі: ошақтық, газды, электрлі. Жылыту жүйесінің қондырғысы: ауа жинағыштар, кеңейткіші шанақтар, сорғыштар, элеваторлар, жылытқыштар, құбырлар мен бекітпелі аспаптйр. Жылыту жүйесіндегі гидравликалық есептер. Жылыту жүйесіндегі құбырлар диаметрінің гидравликалық есептерінің ерекшеліктері мен әдістері.

3.1.13 Ғимараттарды желдету және ауамен баптау – 2 сағат.

Бөлмені желдету және ауамен баптаудың гигиеналық негізі. Ауа ортасының метеорологиялық жағдайы (температура, ылғалдылық, ауа араласуының жылдамдығы, қоршаулардың ішкі бетінің температурасы). Ылғалды ауа құрамы мен қасиеті. Ылғал ауаның 1-d. диаграммасы.

Бөлме ауасындағы зиянды заттар. Зиянды заттар бөлінетін көздер және олардың адамға әсері.

Бөлмедегі ауа алмасу. Бөлмеге бірлік уақытта берілетін таза ауа мөлшері бойынша немесе оньщ еселігі бойынша және де бөлінетін зиянды заттар түріне байланысты ауа алмасуда анықтайтын әдістер.

Желдету жүйесінің жалпы классификациясы және оларды қолдану. Ауа беретін және ауа шығаратын желдету жүйесі. Қайтарым желдету жүйелері. Жалпы алмасу, жергілікті, араласқан және апаттық желдету жүйелері. Табиғи және механикальщ желдету. Жылу мен желдік арын эсерінен табиғи ұйымдастырылмаған және үйымдастырылған желдету.

Өндірістік ғимараттардағы аэрация. Табиғи өзекті (ауа тартатын және ағымды ауа шығаратын) желдету жүйесі, әр түрлі ғимаратта эсер ету принципі. Дефлекторлар. Механикалық желдету жүйесі, эр түрлі ғимаратта эсер ету принципі. Дефлекторлар. Механикалық жүйесі, оньщ қолданылуы.

Ауа баптау жүйесі (АБЖ). АБЖ қүрамы, АБЖ классификациясы (комфортты, технологиялық; жергілікті және орталықты кондиционерлер; бір аймақты және көп аймақты АБЖ). Орталық және жергілікті кондиционерлер қүрылымы.

Ауамен жылыту және ауамен баптаудағы жылыту жүйесін жобалау негізі. Жылу мен газды түлыну жүйесін жобалағанда шешілетін техника-экономикалык есептер.

Ауа алабының ластанудағы экологиялық аспектісі. Атмосфераны ластайтын заттардың таралу сипаттамасы. Желдету жүйесі арқылы және технологаялық калдыктар шығаратын өндірістік мекемелерден отьш жаққан кезде ауа алабын ластануын ескеретін жалпы тараулар қолдану. Желдетуден және технологиялық калдыктарды санитарлы тазалау. Қоршаған ортаны қорғау шараларының тиімділігі мен экономикалық бағасы.

Альтернативті жылу көздерімен ғимаратты энергиямен қамту. Күн энергиясын, геотермальды су, биоконверсия және желдің энергиясын пайдалану.
3.2 Тәжірибе сабақтардын мазмұны

1. 
   Үйлерді сумен жабдықтау жүйесін таңдау - 1 сағат.
   
2. 
   Үйлердің ішкі су құбыр жүйесін жобалау - 1 сағат.
   
3. 
   Үйлердің ішкі су құбыр торабының аксонометриялық схемасын құрастыру - 1 сағат.
   
4. 
   Ішкі тораптардың гидравликалық есебі – 1 сағат.
   
5. 
   Сорғыш қондырғыларының жұмыс тәртібін таңдау. Сорғыштарды таңдау – 1 сағат.
   
6. 
   Үйдің канализация жүйелері мен схемаларын таңдау – 1 сағат.
   
7. 
   Үйлердің канализация торабын бағыттау, сарқынды суларды қабылдағыштар және шығарушы құбырлар – 1 сағат.
   
8. 
   Аулалық канализацияны бағыттау – 1 сағат.
   
9. 
   Аулалық канализацияның есебі – 1 сағат.
   
10. 
    Канализация торабының бойлық профилін құру – 1 сағат.
    
11. 
    Қоршау конструкцияларының жылу техникалық есебі – 1 сағат.
    
12. 
    Жылыту аспаптарьшың қажетті бет ауданын анықтау – 1 сағат.
    
13. 
    Ауа алмасу есебі – 0,5 сағат.
    
14. 
    Табиғи қысы мен ауа өткізгіштер есебі – 0,5 сағат.
    
15. 
    Ауа алмасу еселігі – 0,5 сағат.
    
16. 
    Газ құбырлары есебі – 0,5 сағат.
    

Кесте 1 – Оқыту күндізгі формасы үшін СӨЖ-дің құрылымы мен жалпы мазмұны

1 «Ауыз су» Мемлекеттік стандартына сәйкес судың негізгі физикалық және химиялық көрсеткіштері.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 140-141 б]

2 Су алатын ғимараттардың конструктивті схемалары.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 161-179 б].

3 Қалқыма түнбалы мөлдірлеткіштің жұмыс принципі мен конструктивтік ерекшеліктері.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 180-195 б].

4 Табиғи суды жұмсарту тәсілі.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 238-241 б].

5 Сыртқы су құбырларын жалғау.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 252-256 б].

6 Арынды су мұнарасының құрылысы және оны құбырлармен жабдықтау.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 200-201 б].

7 Тұтынған ауыз су мөлшерін өлшегіш аспаптар.

Ұсынылатын әдебиет: [15, 29-48 б].

8 Арынмен қамтамсыз етілуіне байланысты ішкі су құбырларының схемасын таңдау.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 367-371 б].

9 Сарқынды су қабылдағыштары.

Ұсынылатын әдебиет: [15, 55-71 б].

10 Сыртқы канализация торабындағы құбырларды жалғау.

Ұсынылатын әдебиет: [15, 256-261 б].

11 Канализация торабындағы құдықтар: олардың түрлері мен құрылысы.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 282-286 б].

12 Сарқынды су тұнбасын өндеу және қолдану.

Ұсынылатын әдебиет: [6, 343-351 б].

13 Жылумен жабдықтау жүйесіндегі жылуды тұтынушылар мен оларды жіктеу.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 342-344 б].

14 Жылутұтынушыларды жылу торабының жүйесіне қосу және орындарының жабдықтары.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 129-136 б].

15 Жылуқұбырларын жылу оқшауландыру және таттынуға қарсы шаралар.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 210-214 б].

16 Орталықтандырылған жылыту жүйесінің қыздырғыш құралдары. Суқұбырлары мен қордағы реттеуші арматуралар.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 188-193 б].

17 Органикалық отындар. Негізгі анықтамалар, жіктелуі және органикалық отындардың шығу тегі.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 323-325 б].

18 Отындардың жылу бөлу қабілеттері және оны анықтау тәсілдері.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 325-327 б].

19 Табиғи желдету жүйесінің принципиалды сүлбесі.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 343-347 б].

20 Жалпы алмастырғыш механикалық желдету жүйесінің құрылымдық элементтері.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 235-241 б].

21 «Газреттеуші» орындар мен қондырғылар.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 412-418 б].

22 Газды құрылыста пайдалану.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 418-422 б].

23 Қазандықтарды жинақтау.

Ұсынылатын әдебиет: [3, 349-356 б].
Ұсынылатын әдебиет тізімі
Негізгі оқулық
1 Калицун В.И. Основы водоснабжения и канализация. Учебник. М.: Стройиздат, 1977.

2 Николадзе Г.И. Сомов И.А. Водоснабжение. М.: Стройиздат, 1989.

3 Тихомиров К.В. Теплотехника, теплогазоснабжение и вентиляция. Л.: Стройиздат, 1991.

4 Трегубенко Н.С. Водоснабжение и водоотведение. Учебное пособие. М.: Высшая школа, 1989.

5 СНиП РК. Водоснабжение. Наружные сети и сооружения. – Астана, 2002.

6 СНиП РК 4.02.05-2001. Отопление, вентиляция и кондиционирование.- Алматы: Комитет по делам строительства МЭиТ, 2002.

8 Николадзе Г.Н. Коммунальное водоснабжение и канализация. Учебник. М.: Стройиздат, 1983

9 Прозоров И.В. и др. Гидравлика, водоснабжение и канализация городов: Учебник для вузов. М.: Высшая школа, 1975

10 Тян А.Д. Гидравлика в примерах и задачах. Алматы: Рауан, 1990.

11 Чекаев А.Т., Торубара В.Н. Водоснабжение промышленного комплекса. Учебное пособие. А.: Мектеп, 1986.

12 СНиП РК 4.04.01-2001. Стоительная климотология. Комитет по делам строительства МЭиТРК. Астана, 2002.

Мамаңдықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.1/10