Жұмыс бағдарламасы бекітілген жұмыс оқу жоспарларының және мамандықтың элективті пәндер каталогының негізінде әзірленген

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Жұмыс бағдарламасы ________бекітілген жұмыс оқу жоспарларының және мамандықтың элективті пәндер каталогының негізінде әзірленген.

Гуманитарлық-педагогикалық факультеттің оқу әдістемелік кеңесімен мақұлданды 20 ___ж. «_ »__________ № ___Хаттама

ГПФ деканы _____________Ж.Т. Сарбалаев «___» ______20 __ ж.

ОӘБ бастығы бастығы ___________ А.А. Варакута «__»_________20___ж.

201_ ж. «___» ______№ ___Хаттама

Әр сабақтың бір жартысы жаңа материалды қарастыруға арналған, келесі жартысы - әр дәуірдің полифониялық шығармашылығының анализі және жазба жұмыстары үшін.

- полифония түрлеріне қызығушылықты қалыптастыру;

- Әуенді полифония түрлерін дамыту дағдыларына баулу.

- контрапунктелуді шығару (жай және күрделі контрапункті дауыс берілген тақырыпта)

- екі және үшдауысты имитация және канонды шығару;

- жай үшдауысты фугаларды күй сандықта шығару.

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді менгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет:

-Қазақ музыкасының тарихы мен фольклорі

Пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет:

Музыка тілінің және музыкалық форманың элементтері. Әуен- музыкалық шығарманың негізі. Жеке шығарма ретіндегі мелодия және көп дауысты музыканың негізгі дайысы ретіндегі мелодия.

2-ші тақырып: Период. Қарапайым формалар. Күрделі үш бөлімді форма

Музыкалық ойдың аяқтаған түрін бейнелейтін құрылым период (кезең) деп аталады. Екі және үш бөлімді қарапайым формалар. Бір бөлімі период, ал қалған бөлімдері периодтан күрделі болмайтын формалар қарапайым формалар деп аталады. Шеткі бөлімдері қарапайым екі немесе үш бөлімді формада жазылады,тақырыптық материалдары бірдей,құрылымы әр қалай болатын ортанғы бөлімі шеткі бөлімдермен едәуір контрастылық құрайды.

Вариациялау – түрін өзгертіп қайталау, түрлендіру. Музыкалық тақырып және оның өзіне тән типтік қасиеттері. Түрлендірудің әуендік, ырғақтық, гармониялық, фактуралық тәсілдері. Қатал вариациялар – басқаша классикалық вариациялар. Негізгі формасы.

Негізгі принциптері – өзгермей қайталанып отыратын рефрен – бас тақырып (үш реттен кем болмауы керек), оның жеке, қайталанбайтын эпизоттармен кезектксіп, қайталануы. Басқа формалардың арасында алатын ерекше орны мен маңызы. Сонаталық форманың даму принциптері. Негізгі музыкалық образдардың мінездемесі.

Циклдік формалардың құрылуының негізгі принциптері. Аспаптық және вокалды-аспаптық: прелюдия және фуга, сюита, соната, оратория, кантата т.б. Ерте заман сюитасы. Көне билердің контрастылығына негізделген. Бөлімдердін тональдық структурасы, интонациялық туыстығы.

Опера – музыка өнерінің ең ең биік шыңы. Вокалдық жанрларды кеңінен қолдану, драматургия, театр, бейнелеу өнерімен тығыз баланысты болу.

Опера типтері. Бөлімдері: увертюра, ария, ариоза, ансамбльдер, хорлар. Речитатив, оның түрлері. Аспаптық эпизоттар. Лейтмотивтік принципі. Балет – музыканың, драмалық оқиға және би өнерінің синтезі.

7-ші тақырып: Бір дауысты құрылым. Қатал стильдегі екі дауыстылық

Әуен оның ұйымдастырушы құралдарды биіктік№ қозғалыстың әр түрлі типтері, бағыттары кульминация , ырғақ, темп, регистр, динамика т.с.с. Қатал жазылу стильдің музыкасы – хорға арналған музыка, сондықтан вокалдық интонациялаудың қолайлығы – қатал жазу мелодиясының негізі шарты.

Өте жетілген және жетілмеген консананстарды қолдауға байланысты шектеулер, (таза кварта мен таза ундецимадан басқа). Жетілмеген консананстарды қолдану. Диссонанстар – үлкен және кіші секундадар, ноналар және оларға сәйкес құрамдас интервалдар.

Қатал және еркін жазбаның екідауысты ұлгілерін міндетті түрде талдау керек. Тәжірибеде оқытылған заңдылықтарды тексеру мақсатымен. Ол үшін салыстыру әдістемесін қолдану пайдалы.

Өзгермейтін дауыстардың өзгеруіне негізделген контрапункт түрі-тік қозғалмалы контрапунтк деп аталады. Интервалдарды қосу және азайту үшін қолданылатын сандық белгілер.

Дауыстардың жасанды қосындысында олардың басталу уақытының өзгеруінің нәтижесінде шыққан күрделі контрапункт көлденең – қөзғалмалы контрапунк деп аталады. Келесіге көңіл аудару керек:

1)топтарда гармониялық нтервалдарды қолдану( жетілген консонанстар, жетілмеген консонанстар, дайын диссонанстар, өтпелі, көмекші)

2) қатал жазбаның ең биік немесе ен төиен әуен дыбысы әрқашанда кульминацияның мағынасы болады оның ұзақтығына немесе метрлік тұрғысына қарамастан.

3) секвентті әуендәк айналымдардан жүру керек

4)қатал жазба әуендеріндегі үзілістер аз болуы тиіс

5) қатал жазбадағы әуеннің кішірейтілген ұзақтықғы ширектек; сегіздіктер анда- санда кездеседі

12-ші тақырып: Имитациялық (еліктеушілік) полифония

Имитациядағы тік қозғалмалы контрапункт Канондар (соңы жоқ), олардың түрлері:

- имитацияларға және канондарға қолданалатын күрделі контрапункт;

канониялық секвенциялар.

-тік бағытты

-айналған түрі

-үлғайтылған, азайтылған

-кері бағыттағы имитация

Шексіз (орындау техникасына қарай) имитация – шексіз канон (бесконечный канон)

Имитациялық (еліктеушілік) полифония. Полифониялық мазмұндаманың және өркендеудің тәсілдері, имитациялар (нағыз, тональдық, тура қозғалыстағы, ұлғайтылған, айналымдағы имитациялар), Фуганың полифониялық бейнелеу мүмкіндіктері (әрқырлы тақырып көрінісі бір музыкалық бейненің үзіліссіз спецификалық өркендеуі)

14-ші тақырып: Үш дауысты құрылым. Полифониялық формалар

И. С. Бах фугасы – ұлы композитор шығармашылығындағы «бастауыш» жанры; нағыз, поэтикалық бейнелі форма; Бах фугаларының жанрлық мазмұны және тақырыптын ерекшеліктері.

Полифониялық екідауыстың гармониялық тәртібіндегі; «тік » және «көлдененнің» арасындағы араласуы көбінен типтік түті контрапунктирлі дауыс полифониялық күрде, жай контрапункт.

15-ші тақырып: Көмекші дауыстық (подголосочная) полифония

Негізгі қасиеті – бір уақытта әуеннің бірнеше варианттарының орындалуы. Әр дауыстар дербес бола алады, бірақ тең емес: дауыстардың біреу басты жетекшінің қызметін атқарады, ал қалған дауыстары – сүймелдеуші, көмекші ролін атқарады, аяқталу сәттері сәйкес келеді. Фразаның басында және кеденцияларда унисондық үйлесу, терция, секста, октава, ал кей жағдайда паралельдік кварта, секундалар қозғалысының кеңінен кездесуі.

Фуганың негізгі компоненттері

Фуга – полифониялық музыканың жетілдірілген мазмұндамасы.

Фуга депбір немесе бірнеше тақырыптардан барлық дауыстарда бірнеше мәрте өткізілуіне негізделген имитация-полифониялық құрылымның музыкалық шығармасы аталады. Фуга экспозиция, еркін бөлім және реприз құрайтын үш компоненттен тұрады – бұл тақырып, қарсы қосылу және интермедия. Фуга тақырыптары өзінің гармониялық тоналді ерекшеліктерімен көрсетіледі, онсыз толық музыка форма құрылуы жетілуі, контрастық тақырыптардың жауаптары соншалықты белсенді болмайды. Көбінесе классикалық фуга тақырыптары 1-5 қадамдардан, тоника мен доминантаны көрсетеді. Тақырыптың қортындысы соңында әуендік коденциямен, көбінесе үзілмеушілік сақталып аяқталады.

Жалпы мінездеме. Қатал стиль полифониясының формалары 17 ші ғасырдың соңы мен 18ші ғасырдың бас жағына жетіп, бұл кезендерде аспаптық музыканың күшті ықпалымен олар осы кезеңдердің барлық жетістектерімен толықтырылады.

2. Полифонияның тарихи кезендері (2)24-32б

1). Пушнова, Ю. Б. Теория и история искусства/.-М.,2006.-

2). В.Фраенов. Учебник полифонии.-М., 2006.

3). М.Ройтенштейн. Полифония. - М., 2002

4). Актуальные проблемы музыкально-педагогического образования: сб. статей Алматы, 2002.

5). Вопросы музыкальной педагогики, теории, истории, методики и исполнительства: Межвузовск. сб.научн.ТР. – Алматы, 2002.

6). Вопросы непрерывного музыкального образования: сб. статей – Астана, Музыкальная академия РК, 2001.

Мамандықтын жұмыс оқу жоспарынан көшірме		ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

5В010600 «Музыкалық білім»

мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Пән атауы «Полифония және музыкалық шығармаларды талдау»