224
Айнымалының мағынасы нұсқаулы болу үшін, нүктелі үтір қою керек
(;):
$username="Исаев";
Айнымалылар сандардан басталуы мүмкін және сызықпен де
қолданылады (_). Сонымен қатар айнымалылар регистрге де жақын
бола алады, мысалы: $YOURVAR және $yourvar – екі әр түрлі
айнымалы.
5.2.2. PHP-
де айнымалы типтері және мәні
PHP-
де бағдарламалау кезінде айнымалының екі типімен жұмыс
атқаруға болады: скалярлық және массив. Скалярлық айнымалы бір ғана
мағынадан тұрады, ал массив бірнеше тізімнен тұрады.
Берілген мысалда скалярлық айнымалыны құрған $username.
Айнымалының мағынасын қосып алғаннан кейін, келесі әрекеттерді
орындау қажет:
бүтін (integer) – бүтін сан (бөлшексіз сан). Мысалы, 1345 немесе
992786.
Нақты (floating-point немесе floats немесе doubles) – бөлшек сандар.
Мысалы, 1.5, 87.3446, 0.88889992;
жолдық (string) – мәтін, сандар немесе мәтіндегі сандарды шығару,
тырнақшаға (' ') немесе екі (" ") тырнақшаға алынады.
Мысал-1. Қарапайым айнымалылардың типтерінің мағыналарын қоса
отырып, экранға шығару керек.
Мәтіндік редакторды ашып мәтін енгізіңіз:
Сурет-5.2.1
Тапсырманы varscript.php атауымен сақтап, көшірмесін Web-
серверге тастаңыз.
Браузерді ашып тапрсырманы тауып ашыңыз.
Нәтижесін көріңіз.
5.2.3. PHP операторлары
Айнымалылардың мәнін меншіктеу кезінде (=) таңбасын қолдандық.
Басқа да меншіктеу операторлары бар.
225
PHP-
дегі негізгі операторларға және олардың функцияларына
тоқталайық:
Меншіктеу операторы – айнымалыға мәндерді меншіктейді.
Айнымалылардың мәнінн үлкейтіп, кішірейтіп отырады;
Арифметикалық операторлар – ол айнымалыларды есептеу
кезінде қолданылатын қосу, азайту, көбейту, бөлу операторлары;
Салыстыру операторлары – айнымалыларды салыстыру үшін
қолданылады, салыстырудың нәтижесі ақиқат (true) немесе жалған
(false)
болады;
Логикалық операторлар – шарттың ақиқаттылығын тексереді.
5.2.4. Меншіктеу операторы
Тең таңбасы (=) меншіктеудің негізі операторы болып табылады.
Төмендегі кестеде меншіктеу операторларының әр түрлі типтері
берілген.
Кесте-5.2.1.Меншіктеу операторы
Оператор
Жазылу үлгісі
Орындалу әрекеті
+=
$a += 3;
Айнымалының ағымдағы мәнін оң
жағындағы
айнымалының
мәніне
үлкейтеді.
-=
$a -= 3;
Айнымалының ағымдағы мәнін оң
жағындағы
айнымалының
мәніне
азайтады.
.=
$a .= "строка";
Ағымдағы мәнді оң жақтағы мәнмен
біріктіреді.
Операторларды орындап көреміз.
Мысал-2. Осы операторларды қолданып, қарапайым сценарий құру
керек.
Мәтіндік редакторды ашып, HTML мәтінін енгізіңіз:
Сурет-5.2.2.
226
Тапсырманы 2script.php атауымен сақтап, көшірмесін Web-серверге
тастаңыз.
Нәтижесін көріңіз.
5.2.5.
Арифметикалық амалдар
Кесте-5.2.2.Арифметикалық операторлар
Оператор Жазу үлгісі
Орындалу әрекеті
+
$b = $a + 3;
Мағынаны қосу
-
$b = $a - 3;
Мағынаны азайту
*
$b = $a * 3;
Мағынаны көбейту
/
$b = $a / 3;
Мағынаны бөлу
%
$b = $a % 3;
Айнымалылардың
қалдықтарын есептейді
Мысал-3. Осы операторларды қолдана отырып, қарапайым
сценарий құру керек. Бұл сценарий екі айнымалыға белгілі бір мәнді
меншіктеп, арифметикалық әрекеттерді орындап, нәтижесін шығарады.
Мәтіндік редакторды ашып, HTML мәтінін енгізіңіз:
Сурет-5.2.2.
Тапсырманы 3script.php атауымен сақтап, көшірмесін Web-серверге
тастаңыз.
Нәтижесін көріңіз.
5.2.6.
Салыстыру операторлары
Салыстыру операторлары логикалық операторлар сияқты, екі
немесе одан да көп айнымалыларды салыстыру үшін арналған.
227
Кесте 5.2.3. Салыстыру операторлары
Мысал
Атауы
==
Тең
!=
Тең емес
<
кіші
>
үлкен
<=
Кіші не тең
>=
Үлкен не тең
Бұл амалдардың нәтижесі ақиқат не жалған болады.
5.2.7.
Логикалық операторлар
Логикалық операторлар математикалық операторлар сияқты РНР-
дің кез-келген қосымшасында қажетті рөлді атқарады. Логикалық
операторлар бағдарламадағы командалардың орындалу ретін басқаруға
мүмкіндік береді.
Кесте 5.2.4. Логикалық операторлар
Таңба Атауы
Нәтижесі
&&
Конъюнкция
Ақиқат, егер екі операнд ақиқат
болса
and
Конъюнкция
Ақиқат, егер екі операнд ақиқат
болса
||
Дизъюнкция
Ақиқат, егер бір операнд ақиқат
болса
or
Дизъюнкция
Ақиқат, егер бір операнд ақиқат
болса
!
Отрицание
Ақиқат, егер $а жалған болса
NOT !
Отрицание
Ақиқат, егер $а жалған болса
xor
Шығару
(
Исключающая)
дизъюнкциясы
Ақиқат, егер операндалардың тек
біреуі ғана ақиқат болса
Өзіндік жұмысқа арналған тапсырмалар:
1.
Берілген
санның
квадраттарының
қосындысын
есептейтін
бағдарлама құрыңыз: Z=x
2
+y
2
.
2.
Берілген сандардың кубтарының айырымын есептейтін бағдарлама
құрыңыз: Z=x
3
-y
3
.
3.
Дискриминантты есептейтін бағдарламаны құрыңыз.
4.
а,в,с қабырғалары бар үшбұрыштың ауданын Герон формуласы
бойынша есептеу керек:
)
)(
)(
(
c
p
b
p
a
p
p
S
; P= (a+b+c)/2.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. JavaScript-
те қандай арифметикалық әрекеттер операторлары бар?
2.
Меншіктеу операторы қандай?
3.
Айнымалының қандай типтері бар?
4.
Айнымалының қандай операторлары бар?
Достарыңызбен бөлісу: |
