«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

133 

мәдениеті  жоғары  тұлғалық  -  дамытушылық  функцияны  атқарады.  Қазіргі  заман  адамның  осы 

құзыреттілікті меңгере отырып тек « кәсіби икемділігін оңтайландыруды қамтамасыз ету ғана емес, 

іске  асырылу  мүмкіндігін  « үнемі  оқып  –  үйрену  және  өзін-өзі  жасау  талабын  қалыптастыра 

алады.Қазақстандағы  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 

бағдарламасы жобасында Қазақстанда оқитындарды сапалы біліммен қамтамасыз етіп, халықаралық 

рейтингілердегі  білім  көрсеткішінің  жақсаруы  мен  қазақстандық  білім  беру  жүйесінің 

тартымдылығын арттыру үшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін арттыру, олардың бүкіл 

қызметі  бойына  мансаптық  өсуі,  оқытылуы  және  кәсіби  біліктілігін  дамытуды  қамтамасыз  ету, 

сондай-  ақ  педагогтердің  еңбегін  мемлекеттік  қолдау  мен  ынталандыруды  арттыру  мәселелеріне 

үлкен  мән  берілген.  Осыған  байланысты  қазіргі  таңда  еліміздің  білім  беру  жүйесіндегі  реформалар 

мен сыңдарлы саясаттар, өзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, өткені мен 

бүгіні,  келешегі  мен  болашағы  жайлы  толғануына,  жаңа  идеялармен  жаңа  жүйелермен  жұмыс 

жасауына  негіз  болары  анық.  Олай  болса,  білімнің  сапалы  да  саналы  түрде  берілуі  білім  беру 

жүйесіндегі  педагогтердің,  зиялылар  қауымының  деңгейіне  байланысты.  Дәстүрлі  білім  беру 

жүйесінде  білікті  мамандар  даярлаушы  кәсіби  білім  беретін  оқу  орындарының  басты  мақсаты  – 

мамандықтарды игерту ғана болса, ал қазір әлемдік білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті 

тұлға  дайындау  үшін  адамның  құзырлылық  қабілетіне  сүйену  арқылы  нәтижеге  бағдарланған  білім 

беру жүйесін ұсыну – қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің бірі. Сонымен яғни білім беру жүйесі 

арттыру  мақсатында  Мұғалім  сабақта  әдіс  -  тісілдерді  пайдалана  отырып,  балалардың  ұсыныс  - 

пікірлерін  еркін  айтқызып,  ойларын  ұштауға  және  өздеріне  деген  сенімін  арттыруға  мүмкіндік 

туғызып  отыру  қажет.  Әдіс  –  тәсілдер  арқылы  өткізген  әрбір  сабақ  оқушылардың  ойлануына  және 

қиялына негізделіп келеді, баланың тереңде жатқан ойын дамытып оларды сөйлетуге үйретеді. Түрлі 

әдістемелік тәсілдер пайдалану арқылы қабілеті әртүрлі балардың ортасынан қабілеті жоғары баланы 

іздеп, онымен жұмыс жасау, оны жан - жақты тануды ойлап, оқушылардың шығармашылық деңгейін 

бақылап  отыру  әрбір  мұғалімнің  міндеті.  Жаңа  технологияны  меңгеруде  мұғалімнің  жан  –  жақты, 

білімі  қажет.  Қазіргі  мұғалім-Педагогикалық  үрдісте  жүйелі  жұмыс  жүргізе  алатын;

                                                                        

Педагогикалық  өзгерістерге  тез  төселетін;      Жаңаша  ойлау  жүйесін  меңгере  алатын;

                                                                                                 

Оқушылармен ортақ тіл табыса алатын;

   

Білімді, іскер, шебер болу керек;

 

Жаңа  педагогикалық  технологияның  ерекшеліктері  –  өсіп  келе  жатқан  жеке  тұлғаны  жан  –жақты 

дамыту.  Инновациялық  білімді  дамыту,  өзгеріс  енгізу,  жаңа  педагогикалық  идеялар  мен 

жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы  – 

өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән беруіміз керек деген ойдамын. Болашақтың 

бәсекесіне қабілетті XXI ғасыр шәкіртін тәрбиелеу білім беру саласының еш назарынан тыс  қалған 

емес.  Соған  сай  ұстаз  -  ізденімпаз  ғалым,  нәзік  психолог,  тынымсыз  еңбеккер,  ортаның  ұйтқысы, 

жан-жақты  шебер,  терең  қазыналы  білімпаз,  гуманист,  белсенді  патриот  болғанда  ғана  қоғамның 

мықты да білікті, жоғарғы мәдениетті, жан-жақты дамыған, шығармашылығы жоғары жеке тұлғаны 

қалыптастырып, тәрбиелейтінімізге нық сенімдімін.  Әр ұстаз – ХХІ ғасыр мұғаліміне сай болу үшін 

– ізденімпаз ғалым, нәзік психолог, жан-жақты шебер, тынымсыз еңбекөор, терең қазыналы білімпаз, 

кез-келген ортаның ұйытқысы болу керек. 

 Білімдік бар биікке шығар саты.                                                                       

                               Ең алғаш басталады осы адамнан, 

Сүйеді сондықтан да жақын, жаты... 

Бар ғалым, барлық қоғам мұғалімді, 

Сыйлайды  мәңгі  бақи  беріп  төрін,  -деп,  Сәбит  Мұқанов  айтқандай,  үнемі  сыйлы,  қадірлі,  сүйікті 

болып, шәкірттерімізді білім нәрімен сусындатып, белестерге жете берейік. Сондықтан баланы жеке 

тұлға ретінде өздігінен дамуға итермелеуіміз керек. Себебі жаңа білім парадигмасы бірінші орынға 

баланың  білім  алу  арқылы  өз  бетінше  дамуын  қойып  отыр.  Бұл  мақсатқа  жетуде  өз  бетінше 

жұмыстардың алар орны ерекше.                                                                                                                     

 

Әдебиеттер: 

1. 

Қазақстан 

Республикасында 

2015жылға 

дейінгі 

білім 

беруді 

дамыту 

тұжырымдамасы//Астана. 2004. 3-4б.  2. 

2.  Б.А.  Тұрғынбаева.  Мұғалімнің  шығармашылық  әлеуметін  біліктілікті  арттыру 

жағдайында дамыту.: теория және тәжірибе // Aлматы. 2005, 174-бет 

3. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы // Алматы 2010.

 

 

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

134 

                                                    Нұртай Сымбат 

                                                                                                                                    Есеп және аудит 

                                                                                                                                    2-курс/бакалавр 

Ғылыми жетекшісі: э.ғ.к., дацент К.Г.Жунусов 

ҚазМемҚызПУ  

                        

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ САЛАЛЫҚ ҚҰРЛЫМЫН ЖЕТІЛДІРУ 

 

Аннотация.  В  статье  рассматриваются  состаяние  и  условия  развития  предпринимательста,  а 

также  его  отраслевая  структура.  Сложившаяся  в  Казакстане  отраслевая  структура  малого  и  среднего 

бизнеса  пока  ещё  не  соответствует  предъявляемым  требованиям.Поэтому  основное  внимание  обращено 

совершенствованию отраслевой структуры малого и среднего бизнеса. 

Abstract.  Development  of  enterprise  status  and  his  branch  structure  are  examined  in  the  article.  The  while 

folded branch structure of small and midsize businesses in Kazakhstan falls short of to the produced requirements. The 

subjects of productive sphere mostly do not engage in maintenance of business. A high stake in the production of gross 

internal product is made by business, but not state. 

 

Қазақстанның  бірінші  президенті  Н.А.Назарбаев  өзінің  Қазақстанның  тәуелсіздігінің  25 

жылдығы мерекесінде сөйлеген сөзінде республикада 1 млн. 241 мың кәсіпкерлік құрылым бар, олар 

ұлттық  байлықтың  төрттен  бірін  өндіреді  деді.  Ал  1992  жылы  кәсіпкерлік  шағын  кооперативтік 

кәсіпорындар  түрінде  құрылып,  жұмыс  істей  бастағанда  оның  ЖІӨ-ді  өндірудегі  үлесі  7  пайызды 

құрған  болатын.  Кәсіпкерлікті  дамытудағы  жетістіктер  “Қазақстанды  Дүниежүзілік  банктің”  Doing 

Business  рейтингі  бойынша  небары  1  жылда  51  орыннан  35  орынға  көтерді.  Қазақстанның  алдағы 

жылдарда  бұл  орыннан  әрі  жоғары  көтерілетіндігіне  сеніммен  қарауымыз  керек.  Жаңа  жолдауда 

Н.А.Назарбаев  айтты:  “Біздің  стратегиялық  мақсаттарымыздың  бірі-елдің  ішкі  жалпы  өніміндегі 

шағын және орта бизнестің үлесін 2050жылға қарай кем дегенде 50% болуын қамтамасыз ету. Бұл-

өте өршіл мақсат, бірақ оған қол жеткізуге болады”[1, 13 б.]. 

Шынында бұл мақсатты тез арада орындауға болады. Бүгінгі таңда шағын және орта бизнесті 

дамыту  мәселесін  мемлекеттің  қолдауымен  шұғыл  шешудің  бірнеше  жолдары  бар.  Олардың  бірі-

кәсіпкерліктің салалық құрылымын жетілдіру, шағын және орта бизнес субъектілердің басымдылық 

санын  өнім  өндіру  салаларымен  айналысуын  қамтамасыз  ету.  Өнім  өндіру  сферасында,  әсіресе 

өнеркәсіп салаларында өнім ірі кәсіпорындармен шығарылады, шағын және орта бизнеске жататын 

кішігірім  кәсіпорындар  бұл  сфера  болғанымен  олардың  сандары  аз,  көбеймей  тұр.  Қазақстанның 

статистика  Агенствасының  деректері  бойынша  республикада  қазіргі  кезде  шағын  және  орта  бизнес 

субъектілерінің  жалпы  санының  40  пайызы  сауда,  тұрмыстық  қызмет  және  көлікті  жөндеу 

сфераларында  қызмет  көрсетумен  айналысады,  23  пайызы  ауылшаруашылығымен  және  22  пайызы 

қызмет көрсету сферасымен шұғылданады, 5 пайызы құрылыс пен өнеркәсіп салаларында, ал қалған 

10  пайызы  өндірістік  емес  сферада  ісін  атқарады  [2,  33  б.].    Шағын  және  орта  бизнестің  бұл 

құрылымы  жетілдірілмеген,  “Қазақстан-2050”,  стратегиясынан  туындайтын  талабқа  сай  келмейді. 

Бұл  стратегияда  көрсетілгендей  шетке  шикізат  болып  табылмайтын  өнімді  жеткізіп  тұрушылық 

көлемін 70 пайызға дейін көтеруде шағын және орта бизнестің үлесі оның басым бөлігін құру керек. 

Бірақ қазір бұл бизнестің бұндағы үлесі өте аз, оның көтерілуі әзірше байқалмайды. Әлемнің дамыған 

елдерінің кейбіреуінде шағын және орта бизнестің ЖІӨ-ді өндірудегі үлесі 80 пайызға жуық, ал оның 

құрамындағы түпкілікті өнімді шетке жеткізіп тұрушылықта бұл бизнес үлесі 50 пайызға жетіп отыр. 

Қазақстандағы  шағын  және  орта  бизнес  субъектілерін  көбейтуге,  оларға  қолдау  көрсетуге,  дамуын 

белсендіруге  байланысты  бір  қатар  заң  мен  нормативтік  актілер  қабылданған.  Бұл  субъектілердің 

өзекті мәселелерін іс-жүзінде шешу үшін соңғы жылдары бағдарламалар мен құжаттар қабылданды. 

Бұлардың  ішінде“Бизнестің  жол  картасы  2020”,    Қазақстан  Республикасының  кәсіпкерлік  кодексі 

және  мемлекеттің  кәсіпкерлікке  байланысты  құқылық  және  нормативтік  актілеріне  өзгерістер  мен 

толықтырулар  енгізу  заңы  бар.  Бұл  құжаттар  арқылы  шағын  және  орта  бизнес  бойынша  алдын-ала 

ұйғарылған  шаралар  іс-жүзінде  іске  асырыла  басталды,  бұнымен  бірге  үкіметтің  мақсаты  бағытта 

реттеуші шаралары да іске қосылып жатыр. 

Елбасының соңғы жылдарда Қазақстан халқына жолдаған Жолдауларында көрініс тапқан осы 

шаралардың негізінде шағын және орта бинесті жаңа инновациялық кәсіпорындардың айналасында 

дамыту;  ірі  кәсіпорындардың  қажетін  қамтамасыз  етуге  қызмет  көрсететін  шағын  және  орта 

бизнестің  “Серіктік”  кәсіпорындарын  құру;  шағын  бизнестің  мамандануын  дамыта  отырып,