«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
363
Мүқаметжан Аида
5В011200 Химия
Ғылыми жетекшісі: 3- курс доктаранты Ж.И.Турсынова
ҚазМемҚызПУ
ҚАНТ ТҮРЛЕРІН РЕНГЕНОГРАФИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
Аннотация. Был проведен рентгенофазный анализ содержания трех видов сахара. В
результате исследования установлено, что состав сахара, взятых в качестве образца,
соответствует друг другу. При этом сравнительно изучены их плотность.
Abstract. X-ray phase analysis of the content of three types of sugar was carrying out. The study
found that the composition of sugar taken as a sample corresponds to each other. At the same time, their
density is comparatively studied
Қант – сахарозаның тұрмыстық атауы. Құрақ және қызылша қанттары (қант Құмы, Шақпақ)
маңызды тамақ өнімдері болып табылады. Кәдімгі қант (сахароза) ағзаны қажетті энергиямен
қамтамасыз ететін құнды қоректік заттар болып саналатын көмірсуларға жатады. Сахароза глюкоза
мен фруктозаға тез ыдырайды.
Қанттың отаны – Үндістан. Еуропада қант римдіктерге белгілі болды. Қанттың бірнеше түрі
бар екені белгілі. Қанттардың арасында олардың құрамында үлкен айырмашылық бар. Науат
моносахарид, ол глюкоза, сондай-ақ фруктоза тұрады. Кәдімгі қанттың құрамында дисахарид –
сахароза бар болып саналады.
Төмендегі үш түрлі қанттың құрамына деген қызығушылық туып отырғандықтан, оларға
рентгендік фазалық талдау жасалды.
Рафинад. Рафинад – кесек кристалдар мен ұсақталған кристалдар түріндегі қосымша
тазартылған қант болып табылатын тамақ өнімі.
Науат. Науат – қайнатылып қатырылған қант. Ол қанттан ерітіліп, жіптер керілген арнайы
ыдысқа құйылып, кристалдандырылып алынады. Науат түсі мөлдір, дәмі тәтті, қатты зат [1].
Шынында да, науат – қант, бірақ кристалданған және сахарозадан емес, фруктоза мен глюкозадан
тұрады [2].
Қайта кристалданған қант. Құмшекерді сумен 1:0.25 қатынаста қоюланғанша отта
араластырылады. Қоюланған қант ерітіндісі қалыпты температурада суытылады. Суығаннан кейін
бөліктерге бөліп, тағам ретінде пайдалануға болады.
Осы қанттардың фазалық құрамын анықтау мақсатында Miniflex 600/ Rigaku (Қазмемқызпу
)
құрылғысында талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижелері 1 – 3 суреттерде келтірілген.
1 – сурет. Рафинадтың дифрактограммасы (ішкі сурет – рафинад қанты)
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
364
2 – сурет. Науаттың дифрактограммасы (ішкі сурет – науат)
3 – сурет. Үй жағдайында қайта кристалданған қанттың дифрактограммасы (ішкі сурет –
қайта кристалданған қант)
Үш түрлі қанттың рентген фазалық зерттеу әдісі арқылы анықталған тығыздықтарының
дұрыстығын тексеру мақсатында салыстырмалы түрде (1 – кесте) пикнометрлік әдісті қолдандық. Үш
түрлі қанттың рентген фазалық зерттеу әдісі арқылы анықталған тығыздықтары мен пикнометрлік
тығыздықтарың сәйкес келуі зерттеу нәтижелерінің дұрыстығын дәлелдейді.
1 – кесте.
Үш түрлі қанттың
құрамы және тығыздығы
№
Шикізат
Құрамы
ρ
рент.
г/см
3
ρ
пикн.
г/см
3
1
Рафинад
( C
11
H
6
O
2
)
n
1.541
1.451
2
Науат
C
12
H
22
O
11
1.588
1.511
3
Қайта кристалданған қант
C
12
H
22
O
11
1.588
1.552
Зерттеу нәтижесі 1 – кестеде келтірілген. Науат пен қайта кристалданған қанттың құрамы
ренгенофазалық талдау нәтижесі бойынша бірдей болатындығы дәлелденді.
Әдебиеттер:
1.
Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990
2.
В. Лаврова Нават – узбекский сахар. Письма о Ташкенте 10 марта 2018.
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
365
Ниязбек Аруна
Биология, 4-курс
Ғылыми жетекшісі: б.ғ.д., проф. С.Ибадуллаева
Қорқыт Ата атындағы ҚМУ
ФИТОМЕЛИОРАНТТАРДЫҢ БИОРЕМЕДИАЦИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
Abstract. Methods of research: standard laboratory, physicochemical.
Object of the study: Kumkol area , M. Saparalieva and the territory of the school №5. The obtained
results: the efficacy of the application of plant-meliorative races and sorbent to increase soil fertility in the
area under investigation has been proved.
Аннотация. Методы исследования: стандартные лабораторные, физико-химические
Обьект исследования: почва месторождения Кумколь , М. Сапаргалиева и территория
школы №5. Полученные результаты: доказана эффективность приенения растений-
фитомелиорантов и сорбента для повышения плодородия нефтезагрязненных почв исследуемой
территории.
Актуальность На территории Кызылординской области в результате производственной
деятельности ряда крупных нефтедобывающих предприятий накопились огромные количества
нефтезамазученных грунтов, существенно загрязняющих окружающую природную среду.
Қызылорда облысының климаты жазы ұзақ мерзімді ыстық және қары аз қысқа мерзімді
суық, күрт өзгермелі континентті. Мұндай климаттық режим еуроазиялық материгінің ішінде
орналысуымен, оңтүстік аймаққа жақындығымен, атмосфераның ауысымдылығының ерекшелігімен
және өзге де факторлармен сипатталады [2].
1.2. Климаттық жағдайыКлиматтың континенталдығы көптеген метеорологиялық
элементтердің тәуліктік, айлық және жылдық өзгеруімен байқалады. Жазы ыстық және ұзақ мерзімді.
Бұл кезеңде температурадағы күрт өзгеру сипаты байқалмайды. Кейбір жерлерде шілде айының
орташа температурасы 36-39 0С. Облыс аумағының басым бөлігінде температураның абсолютты
максимумы 44-48 0С құрайды. Қыс мезгілінде облыстың солтүстік және оңтүстік аймақтарынының
арасында температурада айтарлықтай айырмашылықтары бар. Мысалы, ең салқын ай - қаңтардағы
орташатемпература - 35 -36 С градусты құрайды[3].
Жауын-шашынның орташа мөлшері 100-115 мм. Арал теңізінің тартылуынан, Байқоңыр
ғарыш алаңы тарататын улы заттары және экологиялық ортаның нашарлауына байланысты қышқыл
жауын-шашын жауатын болды[4].
ІІ. Мониторинг түрлері және мониторингтік алаңшалардың салынуы.
Мониторинг – қоршаған табиғи орта жағдайының антропогендік факторлардың әсер-
ықпалынан өзгеруін болжау мен бағалаудың, бақылаудың кешенді жүйесі [11].
Қоршаған ортаның Мониторингі – адамдардың тіршілік ететін орта жағдайын бақылау
арқылы, адамдарға табиғатта болып жататын қауіп-қатерлерді алдын ала ескерту үшін қажет.
Сондай-ақ, Мониторингтік бақылаулар биосфералық қорықтарда да жүргізіледі. Мониторинг қызметі
көптеген елдерде ұйымдастырылған. 1988 жылы қоршаған ортаның дүниежүзілік мониторингі
ортасы құрылды. Мониторинг үш деңгейге ажыратылады:
1. Санитарлық-токсикологиялық
мониторинг –
қоршаған
ортаның күйін,
табиғат
нысандарының
зиянды
заттармен
ластану
деңгейін,
осы
ластаушылардың
адамға, жануарлар мен өсімдіктерге әсерін зерттейді.
2. Экологиялық мониторинг – экожүйелердегі, табиғи кешендердегі өзгерістерді, олардың
өнімділігін бақылау.
3 Экперименттік жұмыстардың статистикалық талдау нәтижелері
Ғылыми жобаның мақсат міндеттеріне сәйкес мұнаймен ластанған аумақтарда
биоремедиация әдісінің тиімділігін қарастыру үшін жоғарыда аталғандай зерттеу жұмысы жүргізілді.
Эксперименттік жүмысты бастамас бүрын біз белгіленген аймақтардың топырақ құрамына химиялық
талдау жұмыстарын жүргіздік. Алынған нәтижелер төмендегі кестелерде берілген. Кесте 1
Зерттелген аумақ топырақтарының химиялық құрамы
