«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
313
Шинтаева Лаззат
6М012400-Педагогикалық өлшемдер
Ғылыми жетекші: п.ғ.д., доцент К.С.Кудайбергенева
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДЕГІ КВАЛИМЕТРИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕР
Аннотация. В статье проведён анализ педагогических исследований, в которых был использован
квалиметрический подход. Показано, что в основе квалиметрической технологии лежат квалиметрические
процедуры (оценочные, с привлечением экспертов, с использованием метода групповых экспертных оценок).
Квалиметрические процедуры проводятся по определённому алгоритму и с использованием определённого
математического аппарата.
Abstract. The article analyzes pedagogical studies, which used a qualimetric approach. It is shown that
qualimetric procedures are the basis of qualimetric technology (evaluation, with the involvement of experts, using the
method of group expert assessments). Qualimetric procedures are carried out according to a specific algorithm and
using a specific mathematical apparatus.
Квалиметрия кез-келген объектілер мен процестердің сапасын бағалау, өлшеу ғылымы болып
табылады. «Квалиметрия» термині (латын тілінен - «сапалы» және грекше - «метро - өлшем») - кез келген
объектілердің (заттардың, құбылыстардың, процестердің) сапасын кешенді сандық бағалаудың
әдіснамасы мен проблемаларын зерттейтін ғылыми пәнге жатады. Квалиметрия технологиялық
ғылымдардың, метрология және сапаны бақылау әдістерінің, сапаны бағалау заңдарын зерттейтін
ғылымның ажырамас бөлігі болып саналады. Психологиялық-педагогикалық және дидактикалық
объектілерді бағалауға арналған квалиметрия әдістерін қолдану педагогикалық квалиметрия деп аталады.
Педагогикалық квалиметрия педагогикалық кибернетика бағыттары (бөлімдері) болып табылады,
педагогикалық объектілер мен процестерді сапалы және сапалы әдіснамаға негізделген деп қарастырады.
Педагогикалық квалиметрия шеңберінде білім беру сапасы, білім беру жүйесінің жұмыс істеуі және
сапасы, білім беру процесінің сапасы, білім алушылардың сапасы, оқытушылар құрамының сапасы және
т.б. қарастырылады. Педагогикалық квалиметрияның ерекшелігі білім беру процесінің сапалы
психологиялық-педагогикалық сипаттамасын сандық мәнге айналдыру болып табылады, ол эмпирикалық
анықталған сипаттамаларды қамтитын, олар эталондық мәндермен салыстыруға болады. Алғашқы кезде
квалиметриялық әдістер өңдеуші өнеркәсіпте қолданылған, онда кез-келген кәсіпорынның өнімділігі
өндірілген өнімнің сапасымен анықталады. Ең алдымен, өнімнің МемСТ стандарттары мен тұтыну
нарығының барлық талаптарына сәйкестігін белгіледі. Стандарттағы барлық элементтер бойынша
салыстырмалы операцияларды орындау кезінде өндірілген өнімдердің өлшемдерінің нәтижесінің сапасы
маңызды болып танылды.
Педагогикада жағдай өндірістік қызметтің саласын еске түсіреді, мысалы, білім беру үдерісіне
арналған стандартты жасауды көздейді, оған сәйкес қажетті нәтижеге жету - оқушылар жетістікке жетудің
жоғары деңгейіне көшеді. Бұл оқу үрдісінің нақты кезеңінің соңында студенттердің алған білімін және
дағдыларын стандарттауға көмектеседі. Педагогикалық квалиметрияның стандартты талаптары
қолданыстағы стандарттарға негізделеді, олар білім мазмұнын міндетті түрде төмендетуге, сонымен қатар
студенттердің білімі, дағдылары мен қабілеттеріне қойылатын талаптарды қамтиды. Күрделі техникалық
құрылғыларды құрастыру кезінде орындалған квалиметриялық операциялар секілді, оқу процесінде
оқушылардың білімі мен дағдыларын бақылауға, бағдарламаның әрбір бөлімін оқып болған соң аралық
бақылау өткізеді. Бұл оқытудың әр кезеңінде зерттелген материалды сенімді игеруді және бағдарламаның
келесі бөлімдерін игеру мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Педагогикадағы квалиметриялық әдістер
оқушылардың білімдерін өлшеудің параметрлерін, білім беру материалдарын таңдауды, оқытудың
теориялық әдістерін жасауды, диагностикалық технологияларды әзірлеуді және т.б. мәселелерді шешуге
арналған. Білім беру стандарттарын әзірлеуде қолданылатын сапалы әдіс, белгілі бір алгоритм білім беру
стандартын, жеке блоктың түрінде өз талаптарын құрылымдауды және студенттердің алған білімін және
дағдыларын диагностикалауға арналған тапсырмалар қорыноқыту процесінде құру. Білім алушылар
(оқушылар, студенттер) қалыптастырылған білім құрылымының «толықтығын» диагностикалау үшін
квалиметриялық тәсілді қолдануға болады. Бұл жағдайда сапалы әдіс педагогикалық квалиметрияның
математикалық аппаратын пайдалану арқылы диагностиканың ғылыми сипаты мен өндірілуін қамтамасыз
етеді, сондай-ақ педагогикалық бақылау материалдарын оқу пәні бойынша мемлекеттік білім беру
стандартының талаптарын ескере отырып ғана емес, жетекші мамандардың (мұғалімдер, оқытушылар
және т.б. тәжірибесін ескеруге мүмкіндік береді.). О.В Любимова мен В.С. Черепановалардың [1, 51с]
жұмыстарында «межелік білім деңгейі» құрылымын диагностикалаудың сапалы технологиясын ұсынған.
Ол келесі процедураларды (технологиялық компоненттер) қамтиды:
