ЖАС ПЕДАГОГТАРДЫҢ КӘСШТПС БЕЙШ ДЕЛУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Абельманова Г.А., психолог,
Л.Қпыіиев атындагы орта жаппы білш беретін мектеп, Батые Қазақстан облысы
Қызметке жаңа келген жас педагогтардың кәсіби әрекеттерінің табысты болуы олардың
педагогикалық ұжымның өміріне қаншалықты тез араласып кетуіне жэне еңбек эрекетінде
өздерінің кэсіби қызметтерін қаншалықты нәтижелі орындауына байланысты.
Қазіргі таңдагы зерттеу көрсетіп отырғандай, мұғалімдік қызметті жаңа бастаған жас
педагог-маман бейімделу кезеңінде қиындықтарға кездеседі. Еңбек жолын жаңа бастаған жас
педагог мамандарда қажетті психологиялық - педагогикалық білімдердің, білік пен
дагдылардың болмауы, педагогикалық жұмысқа даярлығының жеткіліксіздігі, жіберген
кателіктері мен сәтсіздіктері өкініш, кеңіл қалу сезімдерін тугызады. Туындаған мэселелердің
киындығы жэне оларды жену жолдарын анық білмеуі, олардың көңіліне сенімсіздік туғызып,
жас педагог мамандардың кәсіби бейімделуіне кері әсерін тигізеді.
Жас педагог мамандардың кәсіби бейімделу процесі ішкі және сыртқы қайшылықтармен
сипатгалады. Кәсіптік бейімделу прооцесі барысында туындайтын ішкі қайшылықтар:
- жас маманның өз бетінше жұмыс істеуге ұмтылуы жэне оған қажетті білімі, білік-
дагдыларының жоқтыгынан;
- жалпы теориялық білімін практикалық қызметінде қолдана алмауынан;
- жас маманның өзін-өзітаныту қажетгілігі мен оның коммуникативті мүмкіндігінің
сәйкессізідігінен.
Жас маманның кәсіби бейімделу проесінде оның жұмыс орнына байланысты кездесетін
сыртқы қайшылықтар;
174
зЛеуметтік жағдайы;
**
Фл ік жоспаРлаРы* Құлшыныстары, кэсіби үміті, олардьщ жаңа
- жас мүғалімнің талап-тілектері және оны
катьшастар кұрылымындағы нақгылы алатын опны n r Z T ™ ¥Жымның тұлғааралык карым-
- педагогикалық үжымның мамандыққа б а й л а Г ю ты Т ^
мен жас мүғалімдердің даралық ерекшеліктерінен ™ СТЬ1 қоиылатын нақтылы талап-тшектері
^тылысы арасында;
[У ндаитың оның сенімділік, қызығушылық
- қарым-қатынас тәжірибесінің жеткіліксіздігіне
педагогикалық қызметінгің көп салалығына бяй™
алғашқы жылдарда қоғамдық-
Туындаған қайшылықтарды жеңу үшін
™ СТЬІ да ^ ыВДайды.
5
ідуі және болатын қажетті өзгеріске ынта-
амандаРДыН алдымен оларды жақсы түсіне
к^лшыныс дайындық сезімі оқу орнында дамьпчьШЫНЫСПеН қарауы өте маҢьізды. Мүндай
Мамандар жұмысқа кірісе отырып, іс-әрекетгің ж атТ *’ ҚШ1ЬтТаСуь! насихатталуы керек. Жас
бейімділ^ эрекетінің мазмұны оның сол
жүм
Түр1Н °Рындай бастайды. Жас маманның
ортасымен танысуынан басталады. Жас мамандаолмн к- ° Р!?Ы” Ы?. Демографиялык, этникалық
бағалауынан басталады.
кәсіои оеищделуі педагогтардың өзін-өзі
Өзін-өзі тәрбиелеу процесінің сыртқы <Ь
баскару стилі, бос уақыт. Мүғалімдік е ң б е к т і н педагогикалыі< ұжым, мектепті
^мьггпауымыз керек. Жазушы-педагог М.Әуезов
логиясы кҮРДелі және жауапты екенін
касиетгерді атап көрсетуге болады:
ШЫН м¥ғалімге тән мынадай қабілет-
1. эрудициялық қабілеті;
2. эр жастағы баланың даму ерекшеліктетне
гяй
3. баламен тіл табыса алу шеберлігі;
келетін тәрбиенщ тишді эдісін таба білу;
4. ақыл-парасатының мол болуы;
5. оқьпу мен тәрбиенің жаңа әдістемелерін тәжіпи^™ *
бөлену;
батыл енгізу, оқушының сеніміне
6. ұйымдастырушылық қабілетті қалыптастыру
Соңында жас мамандарға айтарьш, кеңес (слайд көрсет^
І.Оггтимистболыңыздар!
дкөрсету;
2.Ең бастысы мынаны ұмытпаңыздап- балаляп
3.Ештеңеден қорықпаңыз: тәжірибелі устазлапғя
Да Ү;1кендеР-
4.Ата-аналармен қалай қарьш-қатынас ж а с а с а н м ^ ^ °үиеҢ13'
Үлкендер- олар шаршаған үлкен балалар тәрізді
’ ° Лармен де дәл солай болыңыз.
5.Әкімшілікпен қарым-қатынаста мына техника
(сізге кеңес берсе де, бұйрық берсе де БіЪак «м ті, „ НЫ ¥СТаныңыз: Барлығына келісім беріңіз
қумаңыз.
Р Қ’ 3,ҢІ3
Щрыс
дегеВДі ғана істеңіз) Мансап
6.¥мытпаңыз: педагогикада сыныпқа алғаш кірген кечінһ
танысулар- барлық алғашқы нәрселер үлкен маңызға ие
Шкы сабақтаР’ алғашқы
7.Мына ережені ұстаныңыз: егер де сіз балалапғя
қаталдыққа барсаңыз - олар сізді үнатпайдьг ал к е п і г ^ ? Д.ьшен еРкінДІк беріп, одан кейін
одан кейін босатсаңыз- олар сізге риза болады.
рінші каталдық танытып,
8.Есте сақтаңыз: сіздің ең басты жумысыныч-Я*™™
9. Балалардың көзінше жүмыссыз отырмаңыз
РМСН қаРь,м-катынас жасау.
10. Өзіңіздің жьшуьщызды кім қажет етсе содан аямаңыз
11
. Мүғалім - әрқашан бірқалыпты нык грЫ™,,; ,
.
12. Оқушылармен амандасып жүріңіз, бұл өте маңьвды
~ КҮЙДе б° ЛУҒа ™ СТ'-
13. Өзщіздщ оқушыларының туралы білуге ұмтыльшьп СЬяп
қалай, бұрын қандай жасауға көмектеседі.
Р қалаи °киды, тұрмысы
14. Өз қателігіңізге үялмаңыз. Балалар
улк
-
рнп
15. ШешЫ қабьшдарда кудіктенсеніз, ең жаксысы - асы кпаны Г"' ^
кешіреді'
т с і н ы з . ' т Н т ' ТаН£ртеК' КҮНДІ3, КеШКе 3
ШКТаныз- 0 й ™ У сіздін е„ басты
17. Бала болып та көріңіз. Бапалармен ойнанмч
•
• • .
муғалімдігіңізді балалык шағыңыздың жалғасы с и я ^ ^ қабьтдавдз^13
'зд'ң
¥стаз... Жаратылысынан өзіне айтылганнын бэпін
Т
аңгарған нәрселердің бэрін жадында жаксы сактайтын „
^ C1HreH’ кеРген. естіген жэне
аңғарьшпаз ақыл иесі..., мейлінше шешен өнер - білімге ШНЭрСені ^мытпайтын... алғыр да,
шешен, өнер - бшімге қүштар, аса канағатшыл, жаны асқақ
175
