Жандос Ранов, Еуразия ғылыми-зерттеу институты, Қазақстан 15. 04. 2019-21. 04. 2019 • No: 207 Қазақстанда өзін-өзі жұмыспен қамту феномені «Өзін-өзі жұмыспен қамту»

 

                                                                                                                                  Жазушы:

 

Жандос Ранов, 

Еуразия ғылыми-зерттеу институты, Қазақстан 

 

15.04.2019-21.04.2019 • No: 207

 

 

ҚАЗАҚСТАНДА ӨЗІН-ӨЗІ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ ФЕНОМЕНІ 

«Өзін-өзі  жұмыспен  қамту»  терминінің 

айқын анықтамасы жоқ, бірақ, жалпы ал-

ғанда бұл құбылысқа жеке тұлғалар жүй-

елі пайда табу мақсатында жеке қосалқы 

шаруашылық  өнімдерін  сату  үшін  және 

басқа тұлғаларға қызмет көрсету үшін өз 

қызметін  дербес  жүзеге  асыратын  жұ-

мыспен  қамту  деп  анықтама  беруге  бо-

лады. Қазақстандағы «өзін-өзі жұмыспен 

қамту»  термині  алғаш  рет  Кеңес  зама-

нында – қайта құру кезеңінде КСРО өзі-

нің  жоспарланған  экономикасын  түбе-

гейлі  реформалауды  бастаған  кезде 

пайда болды. Сол кезде мемлекет өзін-өзі 

жұмыспен қамту феноменін елеусіз қал-

дырып, өзін-өзі жұмыспен қамтуды заң-

намалық  деңгейде  мойындамаған  бола-

тын,  ал  кейбір  жағдайларда  азаматтар 

тіпті  қылмыстық  жауапкершілікке  тар-

тылған.  Алайда,  Кеңес  Одағы  ыдырап, 

Қазақстан  1991  жылдың  аяғында  тәуел-

сіздік алғаннан кейін ел экономикасында 

елеулі  мәселелер  туындады.  Атап  айт-

қанда,  нарықтық  экономикаға  көшу  ке-

зінде  жұмыссыздықтың  жылдам  өсуі 

байқалды, бұл еңбек нарығына кері әсе-

рін  тигізді  және  Қазақстанда  жұмыспен 

қамтудың  күрт  өсуіне  ықпал  етті.  Жас 

мемлекет  үшін  нарықтық  экономикаға 

көшу  кезіндегі  қиын  жағдайда  өзін-өзі 

жұмыспен  қамту  өмір  сүрудің  жалғыз 

мүмкіндігі болды. 

Бүгінгі  таңда  Қазақстан  жоспарланған 

экономикадан нарықтық экономикаға кө-

шуін  іс  жүзінде  аяқтады  бірақ  өзін-өзі 

жұмыспен қамту феномені жоғалып кет-

кен  жоқ.  Қазақстан  Республикасы  Ұлт-

тық  экономика  министрлігі  статистика 

комитеті  2001  жылдан  бастап,  тоқсан 

сайын елдегі жұмыспен қамту мәртебесі 

жағдайын анықтау үшін сараптама жүр-

гізеді.  Оған  15  жас  және  одан  жоғары 

жастағы  Қазақстан  азаматтары  қаты-

сады.  Алынған  деректерге  сүйенсек,  ха-

лық саны экономикалық белсенділік дең-

гейіне қарай ресми және бейресми түрде 

жұмыспен  қамтылған,  жұмыссыз  және 

экономикалық  тұрғыдан  белсенді  емес 

деген сыныптарға бөлінеді. 

Қолда  бар  статистика  бойынша,  2018 

жылдың  аяғында  18  миллионнан  астам 

халықтың  ішінде  Қазақстанда  15  жас 

және одан жоғары жастағы тұлғалардың 

шамамен  8,7  миллионы  жұмысқа  орна-

ласты.  Сонымен  қатар,  өз  бетінше  жұ-

мыспен  қамтылған  халықтың  саны  2,1 

млн.  адамға  жетеді,  оның 1,3  миллионы 

бейресми жұмыспен қамтылған, бұл Қа-

зақстанның  жұмыспен  қамтылған  аза-

маттарының  жалпы  санының  15%  құ-

райды. Бұл  көрсеткішке  келісімшартсыз 

жұмыс істейтін 800 мыңға жуық жалда-

малы  жұмысшылар  және  588  мың  өзін-

өзі жұмыспен қамтығандар кіреді. Негізі-

нен  бұл  шағын  бизнес  кәсіпкерлері,  қо-

салқы  шаруашылық  иелері,  отбасылық 

бизнес  қызметкерлері  және  т.б.  Эконо-

микалық тұрғыдан бұл азаматтар көлең-

кеде жатыр, себебі олардың қызметі Қа-

зақстанның  құқықтық  жүйесімен  қам-

тылмайды.  Басқаша  айтқанда,  олар  өз 

бизнесін  тіркегісі  келмейді  және  салық-

тардан бас тартады. 

Соңғы  жылдары  осы  мәселені  шешу 

үшін Қазақстан Үкіметі өзін-өзі жұмыс-

пен  қамтыған  азаматтарды  кәсіпкер  ре-

тінде  тіркеуге  және  салықты  ақылы 

түрде  төлеуге  ынталандыратын  бірнеше 

бағдарламаны  жасап  шығарды.  Алайда, 

ағымдағы жағдайды талдау өздігінен жұ-

мыс істейтіндердің бәрі өз қызметін заң 

шеңберінде  құрмайтынын  көрсетеді. 

Олардың көпшілігі салықтан жалтаруды 

жалғастырады немесе табысының бір бө-

лігін салық салудан жасырады, сондай-ақ 

әлеуметтік  қорларға  аудармайды.  Нәти-

жесінде мемлекет болашақта осы азамат-

тардың  әлеуметтік  және  зейнетақылық 

қауіпсіздігі  туралы  мәселе  туындағанда 

елеулі проблемаларға тап болуы мүмкін. 

Осы  жағдайда  мемлекет  оларды  ресми 

жұмыспен  қамтылғандар  санына  дейін 

жеткізу туралы тапсырма берген жоқ бі-

рақ олар заңды түрде өз бизнесімен айна-

лысу  үшін,  ең  төменгі  салықтарды  тө-

леуге  және  зейнетақы  жарналарын  тө-

леуге қолайлы жағдайлар жасауға тыры-

сады.  Мұндай  қадамдар  елдегі  шағын 

және  орта  бизнесті  толықтай  дамытуға 

әкеледі,  елдің  ЖІӨ-ге  қосқан  үлесі  бү-

гінгі күні шамамен 25%, ал дамыған ел-

дерде бұл көрсеткіш 60-70%-ға жетеді. 

Айта кететін бір жайт, Қазақстанның заң-

намасында өзін-өзі  жұмыспен  қамту  ту-

ралы ұғымдар өте кең түсіндірілген және 

бұл өзін-өзі жұмыспен қамтыған азамат-

тардың қызметін өркениетті түрде шара-

лар  қабылдауында  үкімет  жұмысын 

қиындатады.  Бұл  санатқа  әртүрлі  табыс 

деңгейі  бар  кең  ауқымды  адамдар  тобы 

соның ішінде жалдамалы қызметкерлер-

дің еңбегін пайдаланатын жеке кәсіпкер-

лер кіреді. 2018 жылдың басында күшіне 

енген  жаңа  салық  кодексі  өзін-өзі  жұ-

мыспен  қамтумен  айналысатын  тұлға-

ларға  салық  салудың  бірқатар  иннова-

цияларын енгізді, алайда барлық пробле-

маларды шеше алмады. 

Сондықтан, 2018 жылдың соңында «Қа-

зақстан  Республикасының  кейбір  заңна-

малық актілеріне жұмыспен қамту мәсе-

лелері бойынша өзгерістер мен толықты-

рулар  енгізу  туралы  заң»  қабылданды 

және осыған сәйкес 2019 жылдың 1 қаң-

тарынан  бастап  тіркелмеген  кәсіпкерлік 

қызметпен  айналысатын  және  жалда-

малы қызметкерлердің еңбегін қолданба-

ғандар  жеке  тұлғалар  үшін  бірыңғай 

жиынтық  төлем  енгізілді.  Үш  кодекске 

және  19  заңға  енгізілген  өзгерістер  мен 

толықтырулар тек өз бетінше жұмыспен 

қамтылған  халықты  осы  санаттағы  қыз-

метін  ресімдеуге  ғана  бағытталған  жоқ 

сонымен  қатар  осы  азаматтардың  әлеу-

меттік  қамсыздандыру  жүйесімен  қам-

туға бағытталған. 

2024  жылға  дейін  жарамды  болатын  бі-

рыңғай  ақшалай  төлем  жылдық  айна-

лымы  1  175  (MCI)  индикаторлардан  аз 

немесе 2,96 млн. теңге (7 800 АҚШ дол-

лары)  есептелген  бейресми  жұмыспен 

қамтылған  адамдарға  әлеуметтік  қорғау 

жүйелерінің  қатысушы  болуына  толық 

мүмкіндік береді. Төлемнің бұл түрі мін-

детті төлемдердің төрт түрін біріктіреді: 

жеке  табыс  салығы,  бірыңғай  жинақ-

таушы зейнетақы қорына зейнетақы жар-

налары,  мемлекеттік  әлеуметтік  сақтан-

дыру қорына салым және міндетті меди-

циналық  сақтандыру  қорына  төлемдер.  

Бірыңғай жинақталған төлемнің мөлшері 

тіркелгендіктен  түрлі  әлеуметтік  қор-

ларда салымдардың  сомасын  есептеудің 

қажеті жоқ. Нұр-Сұлтан, Алматы, Шым-

кент,  сондай-ақ  облыстық  орталықтарда 

төлемнің  сомасы  1  АЕК,  яғни  бұл  2019 

жылы 2525 теңгені құрайды. Басқа қала-

лар  мен  ауылдық  жерлердегі  тұрғындар 

үшін  0,5  АЕК  немесе  1263  теңгені  құ-

райды. Айта кету керек бірыңғай жинақ-

таушы төлем режимі жеке заңгерлер, но-

тариустар  және  жеке  сот  орындаушы-

лары  сияқты,  тіркелген  кәсіпкерлерге, 

немесе  жеке  тәжірибемен  айналысушы-

ларға қолданылмайды. Осы режимге тү-

сетін өзін-өзі жұмыспен қамтыған тұлға-

лардың  мысал  ретінде  жеке  авто  көлігі 

бар жүргізушілер, сантехниктер, тұрмыс-

тық  техниканы  жекеше  жөндеуге  тар-

тылған  мамандарға,  тәрбиешілерге,  же-

текші мерекелік іс-шараларды ұйымдас-

тырушыларға,  музыканттарға,  жеке  қо-

салқы шаруашылықта өндірген ауыл ша-

руашылығы  өнімдерін  сататын  адам-

дарға сілтеме жасауға болады. Бірыңғай 

жинақталған төлемді төлеушілер тек Қа-

зақстан азаматтары бола алады. 

Қорытындылай келе, айта кету керек жо-

ғарыда аталған әлеуметтік мақсаттардан 

басқа,  өзін-өзі  жұмыспен  қамтығандар-

дың  қызметін  ресми  рәсімдеу  жөніндегі 

мемлекеттік  шаралар  ел  экономикасын-

дағы көлеңкелі секторларды азайтуға ба-

ғытталған.  Дамыған  елдердің  тәжірибе-

сіне  сүйеніп,  өзін-өзі  жұмыспен  қамту 

жұмыссыздықпен күресудің тиімді әдіс-

терінің  бірі,  мемлекет  оны  жоймауға 

және  бұл  құбылысты  нормативтік  база-

мен қамтуға тырысады. КСРО дәуірінде 

дүниетанымы  қалыптасқан  көптеген 

адамдар  әлі  де  өзін-өзі  жұмыспен  қам-

туды лайықты еңбек түрі ретінде тани ал-

майды.  Қазақстан  тәуелсіздік  жылда-

рында  өзін-өзі  жұмыспен  қамту  фено-

мені  елдің  әлеуметтік-экономикалық 

өмірінде маңызды факторға айналды. Бұ-

дан басқа, өз бетімен жұмысқа орналасу 

ол  өз  жұмысын  жасағысы  келетін  және 

икемді  жұмыс  кестесіне  ие  болғысы  ке-

летін  жастар  арасында  кеңінен  танымал 

болып  келеді.  Дегенмен,  кез-келген  ең-

бек қызметі заң шеңберінде жүзеге асы-

рылуы  тиіс  екенін  түсіну  қажет.  Өз  бе-

тінше  жұмыс  істейтін  адамдар  тіркелуі 

тиіс,  салықтарды  төлеуге  және  заңдарға 

бағынуы тиіс және өз кезегінде мемлекет 

оларды  лайықты  әлеуметтік  жағдайлар-

мен қамтамасыз етуі керек.    

 

 

 

 

Өзбекстанға мемлекеттік сапары бары-

сында  Қазақстан  Республикасының 

Президенті  Қасым-Жомарт  Тоқаев  өз-

бек әріптесі Шавкат Мирзиеевпен кез-

десті.  Екі  ел  басшылары  саяси,  сауда-

экономикалық  және  мәдени-гумани-

тарлық салалардағы жемісті көпқырлы 

ынтымақтастықты  одан  әрі  тереңдету 

перспективаларын талқылап, өзара қы-

зығушылық тудыратын аймақтық және 

халықаралық өзекті мәселелерді қарас-

тырды. 

 

Орталық Азияға сапары барысында Ко-

рея Республикасының Президенті Мун 

Чжэ Ин Түрікменстан, Өзбекстан және 

Қазақстанға барып қайтты. Ашхабадта 

Мун  мен  Президент  Бердімұхамедов 

энергетика  және  инфрақұрылым  сала-

ларында  ынтымақтастықты  дамыту 

жоспарларын  жариялады.  Ташкентте 

Мун  мен  Президент  Мирзиеев  екі-

жақты  қатынастарды  арнайы  страте-

гиялық  әріптестік  деңгейіне  көтеруге 

келісті.  Ал  Нұр-Сұлтанда  Мун  және 

Президент  Тоқаев  өзара  қарым-қаты-

настарды нығайту  және  Корей  түбегін 

ядролық  қарусыздандыру  саласында 

ынтымақтастық  жасау  жолдарын  тал-

қылады. 

 

Анкараға  сапары  барысында  Беларусь 

Республикасының  Президенті  Алек-

сандр  Лукашенко  Түркия  Республика-

сының Президенті Режеп Тайып Ердо-

ғанмен  келіссөздер  жүргізді.  Тараптар 

қарым-қатынастарының  саяси,  әскери, 

экономикалық  және  мәдени-гумани-

тарлық  аспектілерін  талқылады,  сон-

дай-ақ,  химия  және  жеңіл  өнеркәсіп, 

машина  жасау,  ауыл  шаруашылығы, 

құрылыс  және  қаржы  салаларын  қам-

тыған  сауда  және  инвестиция  салала-

рының  басым  бағыттардағы  бірлескен 

жобаларды анықтады. 

 

Тәжікстан Президенті Эмомали Рахмон 

Мәскеуге  жасаған  сапары  барысында 

Ресей Президенті Владимир Путинмен 

кездесті. Кездесу барысында екі ел бас-

шылары  екіжақты  қарым-қатынастың 

негізгі  мәселелерін,  соның  ішінде  Ре-

сейде  тәжік  еңбек  мигранттарын  жұ-

мыспен  қамту  мәселесін  талқылады. 

Тараптар,  сондай-ақ,  терроризм,  эк-

стремизм, есірткінің заңсыз айналымы 

және қару-жарақты заңсыз сатумен кү-

рес  бойынша  бірлесіп  жұмыс  істеуді 

жалғастыруға уәде берді. 

 

Қырғызстан  Президенті  Сооронбай 

Жээнбеков Германияға жасаған сапары 

барысында  Мюнхенде  Қырғызстан-

Германия экономикалық форумына қа-

тысты  және  Берлинде  Президент 

Франк-Вальтер  Штайнмайермен  және 

канцлер  Ангела  Меркельмен  кездесті. 

Тараптар  дипломатиялық  қатынастар, 

сауда,  өнеркәсіп,  қаржы,  ауыл  шаруа-

шылығы, білім беру және туризм сала-

сындағы  ынтымақтастыққа  бағыттал-

ған екіжақты құжаттарға қол қойды. 

 

Қырғызстанның  Шанхай  ынтымақтас-

тық  ұйымына  (ШЫҰ)  төрағалығы 

аясында  Бішкекте  ШЫҰ-Ауғанстан 

байланыс  тобының  сыртқы  істер  ми-

нистрлерінің орынбасарлары деңгейін-

дегі кездесуі өтті. Тараптар Ауғанстан-

дағы  қазіргі  ахуалды,  ауғанаралық  та-

туласу  үдерісін,  сондай-ақ,  ШЫҰ-ға 

мүше мемлекеттер мен Ауғанстан ара-

сындағы ынтымақтастықты дамытуды, 

оның  ішінде  байланыс  тобының  одан 

әрі іс-қимылдарына арналған жол кар-

тасының жобасын талқылады. 

 

Украина  Орталық  сайлау  комиссиясы-

ның  мәлімдеуінше,  президенттік  сай-

лаудың  екінші  туры  нәтижесінде  Вла-

димир  Зеленский  73,22%  дауыс  алды, 

ал іс басындағы Президент Петр Поро-

шенко  азаматтардың  тек  24,45%  қол-

дауға  ие  болды.  Сайлаушылардың  қа-

тысу деңгейі 61,37%-ға жетіп, 18 мил-

лионнан астам сайлаушы дауыс берді. 

 

Ресейдің «Газпром» компаниясы раста-

ғандай,  Түрікменстан  Ресейге  газ  жет-

кізуді  қайта  бастады.  Газ  жеткізілімі 

«Газпром»  және  «Түрікменгаз»  ара-

сында  2003  жылы  қол  қойылған  25 

жылдық келісімшарт аясында қайта жа-

ңартылды. 2016 жылдың басында Ресей 

тарапы Түрікменстан бюджеті үшін не-

гізгі табыс көзі болып табылатын түрік-

мен газын сатып алуды тоқтатқан бола-

тын.  

 

Ыстамбұлда  Түркия,  Әзірбайжан және 

Түрікменстанның энергетика және қор-

шаған ортаны қорғау жөніндегі өкілде-

рінің  балама  энергетика  саласындағы 

серіктестік  перспективаларын  талқы-

лау  бойынша  үшжақты  кездесуі  өтті. 

Тараптар  жаңартылатын  энергия  көз-

дері,  энергия  тиімділігі  және  жасыл 

технологиялар  бойынша  ынтымақтас-

тықты  кеңейтуге,  сондай-ақ  тәжірибе 

алмасуға және үш елдің энергетикалық 

компаниялары  мен  ғылыми  орталық-

тары  арасындағы  байланыстарды  ны-

ғайтуға келісті. 

 

Өзбекстан  Республикасының  Инвести-

циялар және сыртқы сауда министрлігі 

мен  Қазақстан  Республикасының  Ұлт-

тық  экономика  министрлігі  екі  елдің 

шекарасында  сауда-экономикалық  ын-

тымақтастық  жөніндегі  халықаралық 

орталық  құру  туралы  меморандумға 

қол қойды. «Орталық Азия» деп атала-

тын орталық трансшекаралық экономи-

калық  қатынастардың  логистикасын, 

сондай-ақ көрші халықтың тұрмыс жағ-

дайын жақсартады деп күтілуде. 

 

«Узтекстильпром»  қауымдастығының 

өкілдері Өзбекстанның іскерлік ортасы 

және  шетелдік  инвесторлар  үшін  құ-

қықтық  кепілдіктер  мен  жеңілдіктер 

жүйесі туралы ақпарат ұсыну үшін Түр-

кияның  сыртқы  экономикалық  байла-

ныстар  кеңесінің  (DEİK)  делегациясы-

мен  кездесу  өткізді.  Тараптар,  сондай-

ақ,  өзбек  тоқыма  өнеркәсібінде  түрік 

технологияларына  негізделген  су  та-

зарту жүйелерін енгізу перспективала-

рын талқылады. 

 

Дубай  халықаралық  қаржы  орталығы-

ның (DIFC) басқарма мүшелерімен кез-

десу  барысында  Беларусь  Президенті 

Александр Лукашенко елдің өз халықа-

ралық  қаржы  орталығын  құру  үшін 

DIFC тәжірибесін пайдалануға мүдделі 

екенін  мәлімдеді.  Лукашенконың  ай-

туынша, Беларусь елінің озық техноло-

гиядағы жетістіктері ақпараттық техно-

логиялар саласы мен сандық экономи-

каны  дамытудағы  ынтымақтастықтың 

негізі бола алады. 

 

Қырғызстан Премьер-министрі Мұхам-

медкалый 

Абылгазиев 

Қытайдың 

SINO-Pipeline  компаниясының  Бас  ди-

ректоры  Мен  Фунчуньмен  кездесті. 

Кездесу барысында Қырғызстан-Қытай 

газ  құбырын  салу  жобасын  жүзеге 

асыру мәселелері талқыланды. Қырғыз-

станның  Ош  облысының  Алай  және 

Чон-Алай  аудандарының  аумағы  ар-

қылы  өтетін  215  шақырымдық  газ  құ-

быры  Орталық  Азия-Қытай  газ  құбы-

рының  ажырамас  бөлігі  болып  табы-

лады. 

 

Кеңестік  дәуірден  кейінгі  кезеңде  ал-

ғаш  рет  Қырғызстан  2018  жылы  120 

мың тонна қант қызылшасын шығарды 

және  өндіріске  110  мың  фермер  тар-

тылды.  Өткен  жылы  қант  қызылшасы 

ішкі сұранысты толығымен қанағаттан-

дыратындықтан, 

Қырғызстан 

бұл 

өнімді шетелге экспорттай бастады. 

 

Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақ-

тастық ұйымы (ЕҚЫҰ) Ашхабадта тер-

роризмді  қаржыландыру  және  ұйым-

дасқан қылмысқа қарсы тұру жөніндегі 

жоғары деңгейдегі аймақтық конферен-

цияны ұйымдастырды. Осы салада ай-

мақтық  ынтымақтастықты  нығайтуға 

және озық тәжірибелерді анықтауға ба-

ғытталған екі күндік іс-шараға Орталық 

Азия  және  ЕҚЫҰ-ға  қатысушы  басқа 

мемлекеттердің  200-ге  жуық  өкілдері, 

сондай-ақ  тиісті  халықаралық  ұйым-

дардың сарапшылары қатысты. 

 

Қырғызстан  Президенті  Сооронбай 

Жээнбеков, түркітілдес елдердің ресми 

өкілдері,  сондай-ақ  ЮНЕСКО,  ТҮР-

КСОЙ  және  ИСЕСКО  өкілдері  2019 

жылы  Ош  қаласының  түркі  әлемінің 

мәдени астанасы болып жариялануына 

байланысты  салтанатты  шараға  қа-

тысты.  Бір  жыл  бойы  көне  Ош  қала-

сында түркі халықтарының бай мәдени 

мұралары  мен  салт-дәстүрлерін  көрсе-

тетін түрлі шаралар өткізіледі. 

 

2019  жылдың  басындағы  жағдай  бой-

ынша  Қырғызстан  халқының  саны  бір 

жылда 132,770 адамға өсіп, 6 млн. 389,5 

мың адамға жетті. Елдің ауыл халқы (4 

млн. 215,9 мың адам) қалалық тұрғын-

дардың санынан (2 млн. 173,6 мың) екі 

есе  дерлік  артық.  Этникалық  құрамы 

бойынша  қырғыздар  жалпы  халық  са-

нының 73,5%-ын, өзбектер – 14,7%-ын, 

орыстар – 5,5%-ын құрайды. 

 

Беларусь  және  Қазақстанда  рентген 

жабдығының  бірлескен  өндірісін  құру 

жоспарланып  отыр.  Беларусь  жасанды 

интеллектпен  инспекциялық  жабдық-

тарды және әлемдік деңгейдегі медици-

налық  сканерлерді,  соның  ішінде  то-

мографтарды өндіру бойынша әлемнің 

төрт  жетекші  елдерінің  бірі  болып  та-

былады. Тараптар бірлесіп шығарылған 

рентген аппараттарын үшінші елдердің 

нарықтарына  экспорттауды  жоспарлап 

отыр. 

 

Қытаймен  ынтымақтастық  жасайтын 

Қазақстанның 11 туристік компаниясы 

Пекинде өткен «China Outbound Travel 

& Tourism Market» атты әлемдегі ең ірі 

туризм  көрмесіне  қатысты.  66  шаршы 

метрді қамтитын Қазақстанның ұлттық 

павильонында  елдің  туристік  әлеуеті, 

оның  ішінде  танымал  туристік  мар-

шруттары  туралы  ақпарат  ұсынылып, 

Қазақстанда  жасалған  өнімдер  көрсе-

тілді. 

 

БҰҰ  Азық-түлік  және  ауылшаруашы-

лық  ұйымы  мен  Тәжікстанның  Еңбек, 

көші-қон  және  халықты  жұмыспен 

қамту  министрлігі  Хисор  қаласында 

және Жалолиддин Балхи ауданында па-

ритетті негізде гранттар алуға 50 үміт-

кер үшін бизнес негіздері бойынша тре-

нинг ұйымдастырды. 10 күндік іс-шара 

барысында қатысушылар табысты биз-

нес-жоспар дайындау мен басқа да биз-

нес-операциялар  туралы,  сондай-ақ 

тиісті  бизнес-этикет,  тиімді  қарым-қа-

тынас  және  логистика  туралы  білім 

алды. 

 

Ресей  Федерациясы  Жастар  ісі  жөнін-

дегі  агенттігі  мен  Тәжікстан  Үкіметі 

жанындағы  Жастар  және  спорт  істері 

жөніндегі комитет Мәскеуде Ресей-Тә-

жікстан  жастар  форумын  ұйымдас-

тырды.  Үш  күндік  іс-шара  барысында 

қатысушылар екі ел арасындағы мәде-

ниетаралық  диалог  пен  гуманитарлық 

ынтымақтастықты  дамыту,  сондай-ақ, 

жастарды  ТМД  аумағында  халықара-

лық  іс-шараларға  тарту  мәселелерін 

талқылады. 

Экономика, қаржы және энергия 

 

 

Саясат,  сыртқы  қатынастар  және 

қауіпсіздік 

 

 

 

Дайындағандар:   

Даурен Абен, Қанат Маханов 

Қоғам және мәдениет