Жалпы түрде химиялық реакцияның жылдамдығы төмендегі теңдеумен өрнектеледі

жүктеу 40,5 Kb.

Дата	06.04.2023
өлшемі	40,5 Kb.
	#42044

Бож 3)1.1.1.2

Химиялық реакцияның жылдамдығы ретінде уақыт және көлем бірліктеріндегі әрекеттескен зат мөлшерін немесе уақыт бірлігіндегі әрекеттесуші заттың концентрациясының өзгерісін қарастырады.
Жалпы түрде химиялық реакцияның жылдамдығы төмендегі теңдеумен өрнектеледі:
υ= = , (9.1)
мұндағы С – әрекеттесуші зат концентрациясы;
n – әрекеттесуші заттың моль саны;
V – жүйе көлемі;
t – уақыт.
Егер химиялық реакцияның жылдамдығы бастапқы заттар бойынша өрнектелсе, онда (9.1) теңдеуі «минус» таңбасымен алынады. Бұның мәнісі: реакция барысында уақыт өткен сайын бастапқы заттардың концентрациялары кемиді, сәйкесінше туындысы теріс шама болады. Ал, химиялық реакцияның жылдамдығы әрқашан оң шама, сондықтан осы шартты қанағаттандыру үшін теңдеу алдына «минус» таңбасы қойылады.
Егер химиялық реакцияның жылдамдығы реакция өнімдері бойынша өрнектелсе «плюс» таңбасы қойылады. Себебі: реакция барысында уақыт өткен сайын реакция өнімдерінің концентрациялары артады, сәйкесінше туындысы оң шама болады да, «химиялық реакцияның жылдамдығы әрқашан оң шама болу» шарты орындалады.
Жалпы түрде газ фазасында немесе ерітіндіде жүретін гомогендік реакцияны қарастырайық:
А + bВ = mМ + nN (9.2)
Сонда реакция жылдамдығы оған қатысатын заттар арқылы келесідей өрнектеледі:
Реакцияға қатысатын заттар арқылы өрнектелген теңдеулер арасында төмендегідей байланыс болады:
Химиялық реакцияның жылдамдығы бірқатар факторларға тәуелді: әрекеттесуші заттар табиғаты, олардың концентрациялары, температура, қысым және т.б. Белгілі уақыт өткеннен кейін әрбір химиялық реакция динамикалық тепе-теңдік күйіне жетеді, бұл кезде тура және кері реакциялардың жылдамдықтары өзара тең болады:
υ = υ 1 = υ 2,
мұнадғы υ 1 – тура химиялық реакцияның жылдамдығы;
υ 2 – кері химиялық реакцияның жылдамдығы.
Егер тура химиялық реакцияның жылдамдығы кері химиялық реакция жылдамдығынан көп жоғары болса, яғни
υ 1 >> υ 2,
онда жалпы реакцияның жылдамдығы тура химиялық реакцияның жылдамдығымен анықталады. Мұндай реакциялар біржақты немесе қайтымсыз реакциялар деп аталады.Температураны жоғарлату тепе–теңдікті эндотермиялық реакция(жылу сіңіру) өту бағытына қарай ығыстырады.
1.2Температураны төмендету тепе – теңдікті экзотермиялық реакция (жылу бөлу) бағытына қарай ығыстырады. Мысалы аммиактың синтезделу реакциясы үшін:N2 + 3H2 (2NH3+ 92,3 кДж Температураны арттыру тепе – теңдікті солға (себебі (Н ( 0 ), ал төмендету – оңға (себебі (Н ( 0) ығыстырады. Температура өзгерісінің тепе– теңдік константасына әсерін сандық жағынан изобара және изохора теңдеулері көрсетеді. Химиялық реакцияның изобара теңдеуі р = соnst.

жүктеу 40,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: