Жалпы педагогика жəне информатика кафедрасы Физика, математика, информатика, шет тілі: 2шт, тарих

жүктеу 0,87 Mb.

Pdf просмотр

бет	63/103
Дата	29.12.2023
өлшемі	0,87 Mb.
	#44968

1 ... 59 60 61 62 63 64 65 66 ... 103

Жалпы психология және тұлғаның дамуы ...

Қабілет. Қабілет туралы түсінік.

Мінез акцентуациясы
Жоғары жүйке қызметі типтерінің классикалық түсінігіне қарағанда, қазіргі кезде
психологияда адам мінезінің жан-жақты классификациясы қолданылады. Өзінің байқалу
дəрежесіне байланысты кейбір қасиеттерінің, қылығының басым болуы ол мінез
акцентуациясы
деп аталады. Зерттеуші өкілдері К.Юнга, Э. Кречмер, П.Б. Ганнушкин, К.
Леонгард, Е.А. Личко, т.б.
Мінез акцентуациясы түрлері:
Гипертимді, циклоидты, психоастениялылық, гизоидты, эпилептоидты, истероидты,
тұрақсыз, лобильді, комформды, секситивті, параноидты, дистимді типтер.
Қабілет.
Қабілет туралы түсінік.
Қабілет іс-əрекетінің белгілі бір түрін ойдағыдай,
нəтижелі етіп орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті. Қабілеттердің дамып,
қалыптасуы əртүрлі деңгейде жүріп отырады. Мысалы: оның алғашқы деңгейін (адамның
бəріне ортақ оқи, жаза, есептей алу)
репродуктивтік
(жалпы қабілет) екінші деңгейін
шығармашылық (арнаулы қабілет) қабілеті дейді. Қабілеттің ойдағыдай дамуы үшін
адамда тиісті білім жүйесі, икемділік пен дағды болуы қажет.
Бірінші деңгейде адам білім игеруге, іс - əрекетті қажетті дəрежеде жүзеге асыруда
икемсіздік көрсетсе, екінші деңгейде, жаңа бейне жасай алу мүмкіндігін айтады.
Қабілеттердің дамуында нышандар белгілі орын алады. Нышан қабілетінің бастапқы
табиғи негізі ретінде берілетін жүйке саласының ерекшелігі.
Қабілеттің қандай түрі болмасын еңбектен туындайды. Қабілет адамның жан
қуаттарының түрлі жақтарымен (ойлау, күшті ерік-жігер, тұрақты мінез, қажыр – қайрат,
алғыр қиял т.б) тығыз байланысты. Қабілеттілікке жақын тұрған ұғым – бейімділік. Ол
қабілеттің алғашқы белгісі.
Адам қабілетінің даралық ерекшеліктеріне талант, дарындылық, данышпандық
қасиеттері жатады.
Дарындылық – адамның белгілі бір іске айрықша қабілеттілігі, өмірдің қандайда
бір саласында өзін ерекше көрсетуі.

Қабілеттің жоғары деңгейінде дамуы
талант
деп аталады. Талант адамның нақты
ісіне нəтижелі орындауындағы қабілетінің біршама қасиеттерінің өзара байланысы. Адам
қабілетіндегі дарындылық тек талант одан əрі дамып,
данышпандық
қасиет тудырады. Бұл
адамның ақыл ойымен іс əрекетінің ең жоғарғы дəрежеге көтерілуі.
Интеллект.
Адамның ақыл-ой қабілеті, ерекшеліктері негізгі құрылымы ойлаудың (анализіне)
анализдік қызметі.
Интеллект
дегеніміз адамның барлық мəселелерді шешу барысындағы ақыл-ой қабілеті.
Интеллектуальді белсенділік күнделікті өмір жағдайына адамның бейімделу тəсілі.
Интеллект желілерінің бірнеше комбинациялық бірлігі бар, шамамен 120 вариант,
олардың ішінде көп кездесетінін мысалға келтірсек:
•
Нақты практикалық интеллект (күнделікті өмірде)
•
Абстрактылы интеллект (сөздер, символдар, терминдер, т.б. сүйену арқылы)
•
Потенцияльды интеллект (туғаннан адамның ойлау əрекетіне қабілеттілігі)
•
Жүре пайда болған интеллект (приобретенн. интеллект) күнделікті өмірде білім,
дағды, іскерлік негізінде қалыптасады.

жүктеу 0,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 59 60 61 62 63 64 65 66 ... 103