«Қызмет адамының жеке-бас қасиеттері» Адалдық пен туралық

жүктеу 1,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	115/127
Дата	01.11.2023
өлшемі	1,1 Mb.
	#44106

1 ... 111 112 113 114 115 116 117 118 ... 127

Ð¨ÑÐ½Ð°Ð¸ÌÑ Ð°Ð´Ð°Ð¼

Ҧрлық жасау - харам
«Басқаға тән затты сақталған жерінен иесінің хабарынсыз жасырын алу» дегенді
білдіретін ұрлық - мал-мүлік құқығына қарсы жасалған негізгі қылмыстардың бірі.
Маңдай тер мен заңды табыспен келген пайданың қорғалуы Исламның негізгі қаидасы
болып табылады. Ислам еңбек пен иелікті қасиетті санап, иелікке заңсыз түрде қол
сұғуға жаза тағайындаған. Осылайша барлық иләһи діндерде және құқық жүйелеріндегі
секілді Исламда да ұрлық құқық жүйесі тұрғысынан қылмыс, дін және ахлақ жағынан
үлкен күнә және айып деп саналған.
Құранда «Ұрлық жасаған еркек пен әйелдің Аллаһтан бір жаза ретінде
қолдарын кесіңдер» (Маида, 5\38) деп бұйырылады. Пайғамбарымыз да осылай
жасаған. Жаза Құранда ашық айтылып, Хазіретпайғамбар тарапынан осылай
қолданылғандықтан Ислам қылмыстық құқығында ұрлық ауыр қылмыстар арасынан,
қолданылатын жазасы да ауыр жаза арасынан орын алады. Алайда, Ислам
құқықшылары қылмыс пен жазада заңдылықты, әділет пен туралықты қамтамасыз ету
мақсатында ұрлық қылмысының қандай шарттарда істелгені, жазаны қолдану
шарттары, қайталау, мәжбүрлеу және кешіру секілді жағдайлардың жазаға ықпалы
мәселелерін жеке-жеке талқылаған және бұл мәселеде бай бір құқық доктринасы
қалыптасқан.
Қорыта айтқанда, ұрлық қылмысының толық болуы үшін аштық, мәжбүрлік
сияқты ұрлық жасауды жартылай немесе толық себепті етіп кӛрсететін бір себептің
болмауы, қылмыстың біле тұра және қалап істелуі, ұрлық істеушінің қылмыстық құқық
қабілетінің болуы, ұрланған заттың құқықтық түрде қорғауда болуы және белгілі бір
мӛлшерден артық болуы сияқты шарттар қойылған.

Тақырыпқа қатысты кейбір әдебиеттер
Сҧрақтар
1.
Тӛмендегілердің қайсысы етінің халал екені бірауыздан қабылданған
жануарға жатпайды?
А) Киік
Ә) Қоян
Б) Маймыл
В) Кептер
2. Әйелдің бӛтен еркектер, яғни туыс емес еркектер қасында әурет жері қай
жер?
А) шашын қоспағанда барлық денесі
Ә) қолдарын (шынтақтармен бірге) қоспағанда барлық денесі
237
Ба
қ
ара, 2\155, 177, Хаж, 22\35

106
Б) Басы мен мойнын қоспағанда барлық денесі
В) Беті, қол және аяқтарын қоспағанда барлық денесі
3. Балық түрінен басқа (мидия, құрбақа, шаян секілді) су жануарларын
жеудің Ханефи мезхебі бойынша үкімі қандай?
А) халал емес ә) халал
б) мүбах
В) жаиз
4. Құранның ашық үкімімен харам болған жануар тӛмендегілердің қайсысы?
А) ит
Ә) мысық
Б) Доңыз
В) қорқау
5. Тӛмендегілердің қайсысы қате?
А) Халал дінде тыйым салынған нәрсені, ал харам болса тыйым салынбаған
нәрсені білдіреді.
Ә) Хақ Тағала адамзат баласы үшін кӛптеген нығмет жаратқан.
Б) Ешқандай үкім берілмеген нәрселер халал.
В) Желінуіне, ішілуіне немесе қолданылуына аят немесе хадистермен тыйым
салынбаған барлық нәрсе - халал.
6. Жібек киім киюдің еркектер мен әйелдер тұрғысынан үкімі қандай?
Еркектерге
әйелдерге
А) мәкрүх
халал
Ә) харам
халал
Б) халал
харам
В) халал
мәкрүх
7. Ағаш, тау, тас секілді табиғат кӛріністерін салудың үкімі қандай?
А) Суреттің барлық түрі харам.
Ә) жаиз
Б) жаиз емес
В) харамға жақын мәкрүх

жүктеу 1,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 111 112 113 114 115 116 117 118 ... 127