Ііі. Есептің программасы

259 
 
0 – ден бастап 255 арасында. 
1 – ден бастап 255 арасында. 
 
Төменде бір өлшемді массивтің максимал элементін табу программасының 
фрагементі келтірілген.  Төмендегі нұсқалардың ішінен дұрысын көрсетіңіз? 
int a[5], max, I; 
{ 
<Массив элементтерін енгізу> 
max[0]; 
for (i=1; i>n; i++) 
if (a[i]>max) max=a[i]; 
… 
} 
int a[5], max, I 
{ 
<Массив элементтерін енгізу> 
max[0]; 
for (i=1; i>n; i++) 
if (a[i]… 
} 
float a[5], max, I; 
{ 
<Массив элементтерін енгізу> 
max[0]; 
for (i=1; i>n; i++) 
if (a[i]>max) max=a[i]; 
… 
} 
int a[5], max, I; 
{ 
max[0]; 
for (i=1; i>n; i++) 
if (a[i]>max) max=a[i]; 
<Массив элементтерін енгізу>} 
int a[5], max, I; 
{ 
max[0]; 
for (i=2; i>n; i++) 
if (a[i]<Массив элементтерін енгізу> 
} 
 
 
 

260 
 
Графикамен жұмыс жасағанда қате кодын экранға шығару үшін қандай 
функция пайдаланылады: 
grapherrormsg (қате коды); 
detectgraph(қате коды); 
graphresult (қате коды); 
error (қате коды); 
closegraph(қате коды); 
 
Тексттік режимнен графиктік режимге қайта ауысу функциясы: 
setgraphmode( ); 
restorecrtmode( ); 
detectgraph( ); 
initgraph( ); 
grapherrormsg (); 
 
settextstyle ( ) функциясы қандай қызмет атқарады? 
Шрифт түрін, бағытын, өлшемін тағайындайды; 
Шрифт түсін тағайындайды; 
Шрифт өлшемін тағайындайды; 
Шрифт сызылымын тағайындайды; 
Шрифт бағытын тағайындайды; 
 
cleardevice ( ) функциясы қандай қызмет атқарады? 
Экранды тазалайды; 
Графикалық режимді инициялизациялайды; 
Графикалық режиммен жұмысты аяқтайды; 
Текстті экранға шығарады; 
Текстті өшіреді; 
 
moveto (x, y) функциясы қандай қызмет атқарады? 
Позиция көрсеткішін х,у жаңа координаттарға орын ауыстырады; 
Ағымдағы позиция көрсеткішіне х,у өсімшелерін қосады  ; 
х,у координатты нүктені салады; 
Басы х,у координаттарында орнласқан түзу кесінді тұрғызады; 
х,у позициясындағы символд өшіреді; 
 
х,у  позициясынан бастап sp жолын экранға шығару функциясы: 
outtextxy(x,y,sp); 
outtextxy(sp); 
text(x,y, sp); 
outtext(x,y); 
outtext(sp); 
 
 

261 
 
Тұйық облысты бояу функциясы: 
floodfill (x,y, шекара ); 
floodfill (x,y); 
fillpoly(x,y, шекара ); 
fillellips(x,y, rx, ry); 
settextfill (x,y, шекара); 
 
Графиктік режимнен тексттік режимге уақытша ауысу функциясы: 
restorecrtmode( ); 
setgraphmode( ); 
detectgraph( ); 
initgraph( ); 
grapherrormsg (); 
 
Ешқандай мән қайтармайтын функцияны көрсетіңіз: 
void kos(int x, int y); 
float kos(float y); 
bool kos(int x, int y); 
float kos(char x); 
double kos( float *p); 
 
Растрлы бейненің ең кіші элементі не болып табылады? 
Пиксель; 
Түзу; 
Кесінді; 
Квадрат; 
Шеңбер; 
 
Seekp ( ) функциясының қызметі қандай? 
Файлдан оқу барысындағы маркердің (файлдың ағымды) орнын анықтау 
Файлға жазу  барысындағы маркердің (файлдың ағымды) орнын анықтау 
Маркердің позициясын қайтарады 
кез келген файлдың маркерін басына қою 
кез келген файлдың маркерін соңына  қою 
 
Seekg ( )    және  seekp ( ) функцияларының екінші аргументтері ретінде 
алынған қай флаг маркерді файлдың басынан бастап көрсетілген байтқа 
жылжыту әрекетін орындайды? 
ios:: beg 
ios:: cur 
ios:: end 
ios:: app 
Жылжытпайды 
 

262 
 
С/С++ тілінде бір өлшемді массивті қалай сипаттайды? Төменде 
көрсетілген нұсқаларының ішінен дұрысын көрсетіңіз: 
<типі>  <массив аты> [өлшемі]; 
var  <массив аты>:array[1..n] of <типі>, мұндағы n – массив 
элементтерінің саны; 
<массив аты> [өлшемі] <типі>; 
void <массив аты> [өлшемі] <типі>. 
Массив қолданылмайды 
 
Массивті сипаттау кезінде қолданылатын тұрақтыны қандай 
директивада сипаттауға болады? 
# define; 
# conio.h; 
# stdio.h; 
# math.h. 
# math 
 
Жолдың ұзындығын табу функциясын көрсметіңіз: 
str len 
Strstr 
Strcmp 
Strcpy 
Length 
 
Strstr (S1,S2) Функциясы … 
S1 жолына S2 жолының енуін анықтайды 
S1 жолының соңына S2 жолын тіркеп жазады 
S1, S2 жолдарын салыстырады 
S1 жолының әріптерін жоғарғы регистрге ауыстырып S2 жолына жазады 
S1 жолының әріптерін төменгі регистрге ауыстырып S2 жолына жазады 
 
Си тілінде мәндер типіне жаңа атау беруге мүмкіндік беретін құрал: 
Typedef 
Tupe 
Union 
Struct 
Элементтерінің бірі  көрсеткіш болатын структураны атайды. 
 
С++ тілінде файлмен жұмыс жасау барысында қолданылатын классты 
көрсетіңіз: 
Ifstream 
Stream 
Iostream 
Print 
Input 

263 
 
 
Файлға мәліметті форматтап шығару үшін қандай функция қолданылады? 
fprintf, 
fscanf, 
fopen, 
fwritef, 
freadf, 
 
for do цикл операторында айнымалы параметр қандай типті болуы керек? 
бүтін типті; 
нақты типті; 
жолдық типті; 
логикалық типті. 
Массив типті 
 
С/С++ тілінде циклдың қандай түрлері бар? Төменде көрсетілген 
нұсқалардың ішінен дұрыс емесін көрсетіңіз. 
repeat until; 
for (); 
while ; 
do while; 
Do while ;  while; 
 
с литерін тµменгі регистрге келтіретін функция 
tolower(int c) 
free(void *c) 
toupper(int c) 
case(c) 
Upcase( c) 
 
if (a>b) z=a; else z=b инструкциясын басқаша қалай жазуѓа болады? 
z=(a>b)?a:b 
a>b:z=a:z=b 
z=a>a>b:z=b 
if (a>b) z=a else z=b 
(a>b)?a:b 
 
Түзету үшін тексттік файлды ашу? 
"r+" 
"w" 
"r" 
“a” 
“b” 
 
 

264 
 
С/С++ тілінде екі өлшемді массивті сипаттаудың төменде көрсетілген 
нұсқаларының ішінен дұрысын көрсетіңіз 
<типі> <массив аты> [жолының өлшемі] [бағанының өлшемі]; 
var  <массив аты>:array[1..n,1..m] of <типі>, мұндағы n – массив жолдарының 
саны, m – массив бвғвндарының саны; 
<массив аты> [өлшемі] <типі>; 
void <массив атыі> [өлшемі] <типі>. 
<массив атыі> [өлшемі] <типі>. 
 
C тілінде екі өлшемді массивті шығарудың төмендегі нұсқаларының 
қайсысы дұрыс? 
for (i=0;  i<  <массив өлшемі>;  i++ ) { 
for (j=0;  j<  <массив өлшемі>;  j++ ) 
printf(‘% <массив типінің  форматы>’,  <массив аты> [і] [j]); } 
for (i=0;  i<=  <массив өлшемі>;  i++ ) { 
for (j=0;  i<=  <массив өлшемі>;  j++ ) 
printf(‘& <массив типінің  форматы>’, % <массив аты> [і] [j]); } 
for (i=0;  i<=  <массив өлшемі>;  i++ ) 
for (j=0;  i<=  <массив өлшемі>;  j++ ) 
scanf(‘% <типінің  форматы>’, & <массив аты> [і] [j]); 
for (i=0,  i<  <массив өлшемі>,  i++ ) 
for (j=0,  j<  <массив өлшемі>,  j++ ) 
printf(‘% <типінің  форматы> & <массив аты> [і] [j]”); 
for (,  i<  <массив өлшемі>,  i++ ) 
for (j=0,  j<  <массив өлшемі>,  j++ ) 
printf(‘% <типінің  форматы> & <массив аты> [і] [j]”); 
 
Аргументтері бүтін тип ретінде сипатталған функцияны көрсетіңіз: 
bool kos(int x, int y); 
float kos(float y); 
void kos(int x, int y); 
float kos(char x); 
double kos( float *p); 
 
Мәндер енгізу барысында буферд тазалау үшін қандай функция қолданылады? 
flushall ( ) 
Flush 
Dispose 
Clear 
clear bus 
 
Атаусыз структура деп … 
Анықтау барысында тегі көрсетілмеген структураны айтады. 
Бірдей типті айнымалылардан тұратын структураны атайды. 

265 
 
Элементтерінің бірі  көрсеткіш болатын структураны атайды. 
Элементтерінің бірі  структура  болатын структураны атайды. 
Дұрыс жауап жоқ. 
 
Іштестірілген структура дегеніміз не? 
Элементтерінің бірі структура болатын структура 
Элементтерінің бірі  көрсеткіш  болатын структура 
Элементтерінің бірі  символдық   массив   болатын структура 
Тегі көрсетілмеген структура 
Дұрыс жауап жоқ 
 
Төмендегі программа нені есептейді? 
#include  
main() 
{ 
long nc; 
nc=0; 
while(getchar()!=EOF) 
++nc; 
printf(“%1d\n”,nc); 
} 
Литерлер санын есептейді; 
Нөлдік литерлер санын есептейді; 
Ештеңе есептемейді; 
‘\0’ литерінің санын есептейді; 
Файлдың соңын анықтайды. 
 
Төмендегі фрагмент нені анықтайды? 
If (c>=’0’ && c<=’9’) ++nc[c-‘0’]; 
Литер цифр болса, онда әр цифрдың санын анықтайды; 
Литер цифр болса, онда әр цифрдың кодын анықтайды; 
Литер цифр болсамаса, онда әр цифрдың санын анықтайды; 
Әр символдың санын анықтайды; 
Литерлер санын анықтайды; 
 
Төмендегі функция нені анықтайды? 
… 
int step(int b,int n){ 
int p; 
for(p=1; n>0;--n) 
p=p*b; 
return p; 
} 

266 
 
B – ның  N – дәрежесін анықтайды; 
Әртүрлі N санның көбейтіндісін есептейді; 
В-ны N  рет қосады; 
B – ны  N – ге көбеййтеді; 
Ештеңе. 
 
Спецификатордың алдындағы қандай таңба санды барлық уақытта таңбасымен 
шығару қажеттігін білдіреді? 
+ 
- 
# 
% 
& 
 
Fmod(x,y)  функциясы нені анықтайды? 
Х –ті У –ке бөлгендегі қалдықты бөлшек сан түрінде анықтап қайтарады; 
Х –ті У –ке бөлгендегі қалдықты бүтін сан түрінде анықтап қайтарады; 
Х –ті У –ке бөлгендегі бүтін бөлігін қайтарады; 
Х –ті У –ке бөлгендегі қалдықты қиып алып қайтарады; 
Ештеңе. 
 
Төмендегі фрагмент нені анықтайды? 
Printf(“\n[%d] %-15s”,++I,gol); 
Жолдың кем дегенде 15 символын шығарады және сол жағынан пробелмен 
толтырып тегістейді; 
Жолдың кем дегенде 15 символын шығарады және оң жағынан пробелмен 
толтырып тегістейді; 
Жолдың кем дегенде 15 символын шығарады ; 
Жолдың кем дегенде 15 символын шығарады және ортасынан пробелмен 
толтырып тегістейді; 
Жолдың 15 символын ғана шығарады және сол жағынан пробелмен толтырып 
тегістейді 
 
Төмендегі фрагмент нені анықтайды? 
Cout<K мәнін сегіздік санау жүйесінде шығарады; 
K мәнін екілік санау жүйесінде шығарады; 
K мәнін оналтылық санау жүйесінде шығарады; 
K мәнін ондық санау жүйесінде шығарады; 
K мәнін шығарады. 
 
Функция қандай типті мән қайтара алмайды? 
Мссив типті; 
Бүтін типті; 
Нақты типті; 

267 
 
Символдық; 
Булевті; 
 
Графикалық режим дұрыс инициализацияланған жолды көрсетіңіз: 
initgraph(&gd, &gm, “BGI файлының жолы”); 
detectgraph(&gd, &gm, “BGI файлының жолы”); 
initgraph(gd, &gm, “BGI файлының жолы”); 
detectgraph(gd, &gm, “BGI файлының жолы”); 
initgraph(&gd, gm, “BGI файлының жолы”); 
 
void salistr (int a, int b) 
{ 
int c; 
if (a>b)  c=a; 
else c=b; 
printf(‘c=%i’, c); 
} 
функциясының орындалуы нәтижесінде не қайтарылады? 
Ешқандай мән қайтарылмайды 
Бүтін типті мән 
Нақты типті мән 
Символдық типті мән 
Булевті типті мән 
 
Жаңа файлды әрі оқуға әрі жазға ашу режимі қайсысы? 
W+; 
W; 
R+; 
R; 
A+; 
 
FILE структурасы қандай тақырыптық файлда сипатталған? 
Stdio.h; 
Iostream.h; 
Stdlib.h; 
Math.h; 
Strstrea.h. 
 
 
Int *p; 
Int a; 
… 
p=&a; 
p++; 
p--; 

268 
 
… 
фрагментінің орындалу нәтижесінде р  қайда сілтейді? 
А мәні орналасқан орынға; 
Ешқайда; 
А орналасқан орыннан кейінгі ұяшыққа; 
А орналасқан орынға дейінгі ұяшыққа; 
Р ұяшығына. 
 
Текст шығарылатын орынның фонының түсін анықтау функциясын 
көрсетіңіз: 
Textbackground; 
Textcolor; 
Color; 
Window; 
Text; 
 
X
Y
 мәнін есептеу функциясы қайсы? 
Pow; 
Sqrt; 
Exp; 
Expl; 
Rand; 
 
Fabs(doudle x) функциясы нені есептейді? 
Х аргументінің нақты абсолюттік мәнін есептейді; 
Х аргументінің бүтін абсолюттік мәнін есептейді; 
Х аргументінің мәнін есептейді; 
Х аргументінің дәрежелік мәнін есептейді; 
Х аргументінің мәнін математикалық дөңгелектеу орындалады. 
 
Таңдау операторының  барлықтармағына қойылуы мүмкін 
операторды көрсетіңіз: 
Break; 
Exit; 
Close; 
Switch; 
Ондай мүмкін емес. 
 
Графиктік режимде курсор көрсеткішін берілген координаталы 
нүктеге көшіру функциясын көрсетіңіз: 
Moveto; 
Moverel; 
Linerel; 
Outtext; 
Out; 

269 
 
 
Setfillstyle функциясының қызметі қандай? 
Берілген аймақты бояу стилі мен түсін орнатады. 
Сызықтың түсі мен стилін анықтайды. 
Тіктөртбұрыштың шекараларының түсі мен стилін анықтайды; 
Тексттің түсін анықтайды; 
Түзудің стилін анықтайды. 
 
Белгілі бер секундтар мөлшерінде үзіліс жасау әрекетін орныдайтын 
функцияны таңдаңыз: 
Delay; 
Pause; 
Sound; 
Nosound; 
Next. 
 
Параллепипед сызу функциясы: 
Bar3d; 
Bar; 
Arc; 
Rectengle; 
Paral; 
 
Таңдау операторында мәні анықталмаған жағдайлар үшін 
анықталған тармақ қандай қызметші сөзден басталады? 
Default; 
Case; 
Switch; 
Else; 
Then; 
 
Функция ешқандай мән қайтармаса қандай типпен сипатталады? 
Void; 
Int; 
Double; 
Char; 
Bool; 
 
++*P өрнегі орындалу нәтижесі қандай? 
Р сілтейтін мән бірге арттырылады; 
Р көрсеткішінің мәні арттырылады; 
Көрсеткіштің де оның сілтейтін мәні де бірге артады; 
Р көрсеткіші бір байтқа жылиды; 
Р көрсеткіші жойылады; 

270 
 
 
Int x=1, y=2.z[10]; 
Int *p; 
Ip=&x; 
Y=*p; 
Фрагменті орындалу нәтижесінде у нешеге тең? 
1 
2 
0 
-1 
-2 
 
++*P өрнегіне эквивалентті өрнекті көрсетіңіз: 
*p+=1 
*(p++) 
*p++ 
*p+1 
*(p+) 
 
Жұмысшы алаңдағы программаны қадамдап орындауға арналған перде 
қандай? 
F8 
F7 
F9 
CTRL 
ALT+F5 
 
C программалау ортасында текст блогын өшіріп тастау үшін қандай 
пернелер комбинациясы қолданылады?: 
Ctrl+del. 
Ctrl+shift. 
Ctrl+ins. 
Ctrl+end. 
Shift+del. 
 
Программалау тілдеріндегі типтер жүйесі туралы қай тұжырым дұрыс 
емес? 
Типі анықталған айнымалы программаның орындалу барысында мәнін 
өзгертпейді. 
Типі мәнінің жадыда бейнелену форматын анықтайды. 
Типін анықтау арқылы айнымалыға бастапқыда жадыдан қанша орын 
бөлінетіндігі анықталады. 
Айнымалыға меншіктеу барысында сәйкес емес мәнді меншіктету 
қателігін бақылау барысында типі қолданылады. 
Тип арқылы мәніне қолданылатын амалдар тобы анықталады. 

271 
 
ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР: 
1. 
Б. Керниган, Д. Ритчи         Язык программирования Си: Пер.   С англ.   – М.: 
Финансы и статистика, 1992.-272с. 
2. 
Крис Паппас, Уильям Мюррей    Программирование на С и С++: -К.: Изд. 
Группа BHV,2000. -320 с. 
3. 
Вирт Н. Алгоритмы и структура данных: Пер. с англ.-М.: Мир, 1989. 
4. 
А.Г.Юркин. Задачник по программированию. Питер, 2002 г. 
5. 
Н.Культин., С/С++ в задачах и примерах – БХБ-Петербург, 2002 г. 
6. 
Уэйт М . Язык Си. Руководство для начинающих: Пер. с англ. – М., Мир, 1988 
г. 
7. 
Ален И. Голуб. Правила программирования на С и С++: М., БИНОМ, 1996.  
8. 
Белецкий Я. Энциклопедия языка Си. М.: Мир, 1992.    
9. 
Б.И.Березин, С.Б.Березин   Начальный курс С и С++,  Москва, 999 г. 
10.  Уолтер Савич  С++ во всей полноте. Москва,Киев,2005.          
 
11.  Дэвис, Стефан, Р.   С++ для «чайников», Москва, Сант-Петербург, Киев 2001.-
336с.  
12.  Гудман С. и др. Введение в разработку и анализ алгоритмов. – М.: Мир, 1981.  
13.  Марков А.С. и др. Программное обеспечение ЭВМ. – М.: Выс. Шк., 1990. 
14.  Болски. Язык программирования Си. Справочник пер. с английского, М., 
Радио и связь, 1988. 
15.  Бондарев В.М. Основы программирования. Харьков: ФОЛИО, Ростов-на-
Дону: ФЕНИКС. 
16.  И.Ю. Каширин, В.С. Новичков От Си к Си++, Москва:Горячая линия –
Телеком, 2005. – 334 с. 
17.    Уэйт М., Прата С., Мартин Д. Язык Си. Руководство для начинающих: Пер с 
англ.-М.:Мир,1988. 
18.  Климова Л.М. Pascal 7.0 Практическое программирование. Решение типовых 
задач.-М.: КУДИЦА - ОБРАЗ, 2000. - 496 с. 

272 
 
Мазмұны 
 
 
Пәннің типтік  бағдарламасы                                                                                    3  
Оқу пәнінің жұмыс бағдарламасы                                                                            6 
Силлабус                                                                                                                    21 
Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі                           29 
Пәннің оқу-әдістемелікпен қамтамасыз ету картасы                                            30       
Теориялық материалдарға шолу                                                                             32 
Практикалық сабақтар жоспары                                                                             99                     
Пәнді оқуға арналған әдістемелік нұсқаулар                                                       100          
Практикалық сабақтарға әдістемелік нұсқау                                                       110 
Лабораториялық сабақтарға әдістемелік нұсқау                                                 154 
Глоссарий                                                                                                                240 
Өзіндік жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау                         245 
Студенттің білім деңгейін бақлауға арналған материалдар                              251 
Емтихан сұрақтары                                                                                                253 
Тест тапсырмалар тізімі                                                                                        255 
Мазмұны                                                                                                                 271
 
 

273 
 
КЕЛІСІМ БЕТІ 
 
ПӘННІҢ  ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ 
 
Мамандығы    
 5В070400-ЕТ және бағдарламамен қамтамасыз ету 
 
Пәні           ТР 1301 программалау технологиялары 
                                                   
 
Білім деңгейі          жоғары білім (бакалавр) 
 
Оқу формасы          жалпы орта білім негізіндегі күндізгі бөлім 
 
Оқу жылы                2010-2011жж. 
 
 
 
 
 
 
Оқу ісі жөніндегі проректор   
          
        б.ғ.д., профессор                           ______________      Айпеисова С.А.     
        «___»____________2011 ж. 
 

274 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Байбақтина А.Т. 
 
«050704-ЕТ және бағдарламалық қаматамсыз ету»  
мамандығы күндізгі бөлімінің  
1 курс студенттеріне арналған   
«Программалау технологиялары»  пәнінен  
ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
 
 
Тапсырыс № 808 
Таралымы 20 дана 
 
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің 
Редакциялық-баспа бөлімі 
(Ақтөбе қ., Ағ.Жұбановтар к-сі, 263)