Оқу  процесін меңгеру зияты бұзылған балаларда баяу болып, өз ерекшеліктері  мен қиындықтарына ие

382 
жүгіруге, қыс - қысқа, қашытыққа – қашықтыққа және т.б. әріпті тастап кету 
сөздің ортасында, аяғында да кездесіп отырады.
Төртінші сынып оқушыларының арасында сөзді тастап кету қатесі 20,2 
% құрайды. Жат жазуында сөйлемдер ішінде сөзді тастап кеткен жағдайлар 
кездеседі. Мысалы, «Алда тегзі жатты. – Алда тегіс жол жатыр». «Олр 
жуғары сыныпт. –Олар жоғары сыныпта оқиды». «Женлы денелері жекдйы. –
Жеңіл денелері қалықтап келе жатқандай». Бұл сөйлемде мына сөздерді 
тастап кеткен: жол, оқиды, қалықтап, келе. Ондай қателердің жиі кездесуінің 
себебі оқушыларда жат жазу дағдыларының толық қалыптаспауы және естіп, 
ойда сақтау қабілеттерінің дамымағандығымен байланыстыруға болады. 
Төртінші-алтыншы сыныптарда оқушылардың жазуында кейбір қателер 
дауыстылар мен дауыссыз дыбыстардың алмастырылуы жиі кездесетіні 
байқалады. Дауыссыз дыбыстардың ішінде қатаң және ұяң «п-б», «к-г», «қ-
ғ», «с-з, «ш-ж», «н-ң»» жиі алмастырылады. Ал дауысты дыбыстардан «ү-і», 
«а-о», «ы-а», «ұ-ү», әсіресе 6-шы сынып оқушыларында жиі кездесетін 
алмастырулар: «ү-ұ» (мысалы, ұзын-үзын), «ү-і «(мысалы, үрілеу -ірілеу), «о-
а» (мысалы болғын-балғын) байқалады. Сонымен қатар зерттеу барысында 
қателердің түрлері, жиілігі жазу жұмысының түріне байланысты екені 
анықталды. Мысалы, аталған қателер өзіндік жұмыс түрлерінде жиі кездесіп 
отырды.
Зияты зақымдалған оқушыларда дисграфия күрделі, кешенді болады ( 
тілдік талдау мен жинақтау негізіндегі дисграфия, акустикалық дисграфия, 
акустикалық және артикуляциялық- аустикалық дисграфия т.б.). 
Сонымен, зияты бұзылған балалардың сөйлеу тілі баяу және ерекше дамып, 
үлкен өзгешелігімен сипатталады, ол ақыл-ойы кем балалардың жоғарғы 
жүйке жүйесінің әрекет ерекшеліктерімен, психологиялық ерекшеліктерімен 
күрделенеді.

жүктеу 5,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: