66
5.Қызметкер үшін белгіленген жұмыстың уақыт бірлігіндегі (сағат ауысым күн
апта ай) көлемі түсіндіріледі.
а) Ұжымдық шарт;
ә) Еңбек нормасы;
б) Қызмет ақылар кестесі;
в) Есептік көрсеткіш;
г) Жалақы;
6. Еңбек үшін ақының мөлшерін оның нақты шығындарымен немесе
нәтижелерімен өлшеудің белгіленген тәртібі.
а) Жұмыс уақыты;
в) Жалақының жүйесі және еңбекті нормалау;
с)Жұмыс атаулары;
д) Еңбек ақылар;
7.Эргономикалық санитарлық-эпидемиологиялық, психофизиологиялық және
еңбектің қалыпты жағдайларын қамтамасыз ететін өзгеде талаптар
а) Жұмыс уақыты;
в) жалақының жүйесі және еңбекті нормалау;
с)Жұмыс атаулары;
д) Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы нормативтер;
8)Қызметкер мен жұмыс берушінің Қазақстан Республикасының нормативтік
құқықтық актілерінде, жұмыс берушінің актілерінде, еңбек шартында,
ұжымдық шартта келісілген міндеттемелері
а) Ұжымдық шарт;
ә) Тарифтік-мамандық анықтамалық;
б) Қызмет ақылар кестесі;
в) Есептік көрсеткіш;
г) Еңбек міндеттері|;
9.Жалпы еңбек стажы,арнайы еңбек стажы,үздіксіз еңбек стажы осы атаулур
нені білдіреді
а)Еңбек стажының түрлері;
в)Еңбек стажының сапасы;
с)Жұмыс атаулары;
д) Еңбек ақылар;
10.Қызметкер жұмыс берушінің актілеріне және еңбек шартының талаптарына
сәйкес еңбек міндеттерін орындайтын уақыт, сондай-ақ осы Кодекске сәйкес
жұмыс уақытына жатқызылған өзгеде уақыт кезеңдері
а) жұмыс уақыты ;
в)Еңбек стажының сапасы;
с)Жұмыс атаулары;
д) Еңбек ақылар;
Пайдаланылатын әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
15.ҚР Еңбек кодексі. 2007
16.Айымханова Н. ҚР еңбек құқығы. – Алматы: Жеті жарғы, 2002.
17.АхметовА., Ахметова Г. Еңбек құқығы. – Алматы: Заң әдебиеті, 2005.
67
18.Хамзин А.Ш, Хамзина Ж.А, Хамзина Л.А Трудовое право РК. – Астана:
Атамұра. 2004
Қосымша әдебиеттер:
19.Абузярова Н.А. Трудовое право РК. –Актобе, 1997.
20.Гусов. К.Н., Толкунова В.Н. Трудовое право России: Учебник. – М.: Юрист,
1997.
21.
Уваров В.Н. Трудовое право РК. – Алматы: Изд. КАЗГЮА. 2000.
№8 Сабақ. Еңбекті қорғау.
Сабақтың мақсаты: Еңбекті қорғау ұғымы және оны ұйымдастыру қағидалары,
еңбекті қорғауды мемлекеттік басқару, қорғауды қамтамасыз ету, еңбекті
қорғау жөніндегі заңдарды бұзғаны үшін жауаптылық туралы ұғындыру.
Сұқбат сабақтың жоспары
1.
Еңбекті қорғаудың түсінігі және қағидалары.
2.
Еңбекті қорғауда қызметкерлердің құқықтарының кепілдіктерін
қамтамасыз ету.
3.
Әйелдердің, кәмелетке толмағандардың және мүгедектердің еңбегін
қорғау.
4.
Еңбекті қорғау туралы заңдылығын және еңбекті қорғау жөніндегі басқа
да нормативтік актілерді бұзғаны үшін жауапкершілік.
Бақылау сұрақтары:
1.
Еңбекті қорғау туралы заңнаманы не құрайды?
2.
Еңбекті қорғау жөніндегі мемлекеттік басқармаға қандай ұйымдар кіреді?
3.
Міндетті медициналық тексеру кімдер үшін белгіленген?
4.
Еңбекті қорғау үшін қандай жауапкершілік көзделген?
Глоссарий
1) Еңбекті қорғау дегеніміз бұл қызметкерлердің өмірі мен денсаулығы үшін
қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуі тиіс құралдар мен шаралардың
жүйесі.
2) Қауіпсіз жұмыс орнына құқық кәсіпорындағы, әрбір жұмыс орнындағы
еңбек жағдайлары еңбекті қорғауға қатысты стандарттарға, ережелерге және
нормаларға сәйкес болуы тиіс екендігін білдіреді.
3) Жұмыс орны өндірістік жарақатқа, кәсіптік ауруға немес еңбекке қабілеттің
төмендеуіне әкеп соғуы мүмкін қауіпті, зиянды өндірістік факторлардың
әсерінен қорғалуы тиіс.
4) Еңбекті қорғау жөніндегі қоғамдық инспектор – еңбек қауіпсіздігі және
еңбекті қорғау саласында қоғамдық бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлер
өкілі;
5) Еңбекті нормалау – нақты ұйымдастыру-техникалық жағдайларында
қызметкерлердің жұмысты орындауға (өнім бірлігін дайындауға) арналған
қажетті еңбек (уақыт) шығындарын айқындау және осының негізінде еңбек
нормаларын белгілеу;
6) Еңбектің қауіпсіз жағдайлары – жұмыс берушінің қызметкерге зиянды және
(немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсері болмайтындай не олардың әсер
68
ету деңгейі қауіпсіздік нормаларынан аспайтындай етіп жасаған еңбек
жағдайлары;
7) Еңбек шарты – қызметкер мен жұмыс берушінің арасындағы жазбаша
келісім, бұған сәйкес қызметкер белгілі бір жұмысты (еңбек функциясын) жеке
өзі орындауға, еңбек тәртіптемесінің ережелерін сақтауға міндеттенеді, ал
жұмыс беруші қызметкерге келісілген еңбек функциясы бойынша жұмыс
беруге, осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдары мен өзгеде
нормативтік құқықтық актілерінде, ұжымдық шартта, жұмыс берушінің
актілерінде көзделген еңбек жағдайын қамтамасыз етуге, қызметкерге уақтылы
және толық мөлшерде жалақы төлеуге міндеттенеді;
8) Ереуіл – жұмыс берушімен ұжымдық еңбек дауында өздерінің әлеуметтік-
экономикалық және кәсіптік талаптарын қанғаттандыру мақсатында жұмысты
толық немесе ішінара тоқтату;
9) Жалақы – қызметкердің біліктілігіне, орындалатын жұмыстың күрделілігіне,
санына, сапасыны және жағдайына байланысты еңбек үшін төленетін сыйақы,
сондай-ақ өтемақы және ынталандыру сипатындағы төлемдер;
Схемалар, тапсырмалар, жағдайлар
Тақырып бойынша кроссворд құрастыру.
Блиц – тест
1.Еңбекті қорғауды мемлекеттік басқаруды кім жүргізеді?
а) ҚР Үкіметі;
ә) Президент;
б) прокуратура;
в) Ішкі істер органы;
г) Ұлттық қауіпсіздік комитеті.
2.Бір жұмыс сменасында әйелдер үшін белгіленген ауыр көтеру және
тасымалдау нормасы:
а) 10 кг;
ә) 8 кг;
б) 7 кг;
в) 6 кг;
г) 5 кг.
3.Өндірістегі жазатайым оқиға қандай құжатпен рәсімделеді?
а) комиссия хаттамасымен;
ә) дәрігердің медициналық қорытындысымен;
б) кәсіподақ комитетінің хаттамасымен;
в) Н-1 нысанындағы жазатайым оқиға туралы актімен;
г) дұрыс жауабы жоқ.
4.Қызметкерлердің өмірі мен денсаулығы үшін қауіпсіз еңбек жағдайларын
қамтамасыз етуі тиіс құралдар мен шаралардың жүйесі.
а) жұмыс уақыты;
в) еңбекті қорғау;
с)Жұмыс атаулары;
д) Еңбек ақылар;
