Деформацияланған жаттығуларды шешу ДБІ
технологиясындағы басты ерекшелік. 18:П+65=67 түріндегі "әйнекшелермен берілген мысалдарды шығару психологиялық тұрғыдан алып қарасақ, оқушы бірнеше қайтара салыстырулардан тұратын әрекет барысында логикалық операциялардың жаңа түрлерін меңгере отырап, ойлаудың жоғары сатысына көтеріледі. Деформацияланған жаттығулар бірте-бірте күрделене түседі. Оны математика оқулығынан байқауға болады.
Ал келесі ерекшелік — шығармашылық тапсырмалардың мол болуы.
Осыдан біраз уақыт бұрын ғана мұғалім тақырыпқы, нақты сабаққа қажетті шығармашылық тапсырмаларды әр түрлі қосымша әдебиеттерден іздеп, оған көп уақыт кетіруге мәжбүр болатын. Жаңа буын оқулықтарында бұл мәселе өз шешімін тапқан. Оқулық мазмұнында баланың интеллектісін, қабілеттерін, шығармашылығын дамытуға тапсырмалар қарастырылған. Бұл тапсырмалар ойлаудың жоғары деңгейіне берілгендіктен сабақта шешу, орындай алмаған оқушыға "қанағаттанғысыз" баға қойылмауы талап етіледі.
Мысалы 3 сыныпта : Көгалда бірнеше қозы мен қаздар жайылып жүр. Олардың бастарының саны 25, ал аяқтарының саны 70. Қозылар нешеу, қаздар нешеу? — деп берілетін тапсырманы шешу оқушылардан ойлылықгы, байқампаздақты талап етеді. Оқушының шығармашылығы қалыптасады.
Бір апта кететін мәселе шығармашылық тапсырмалар өз дәрежесінде орындалып, тиісті нәтиже беруі үшін, оларды дұрыс ұйымдастырудың рөлі зор. Оқушыларды қызықгыру, оларды талдау, дүрыс шешімді дәлелдеу сияқгы кезендер тәртібі сакталуы керек. Тек сонда ғана оқушы "жаңалық" ашу мүмкіндігіне ие болады.
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясында оқушылардың есептеу дағдыларын дамытуға ерекше мән беріледі. Мұнда есептер ауызша және жазбаша болып бөлінеді, бастауыш мектепте негізінен ауызша есептеуге арналған жұмыстар көп жүргіледі, өйткені арифметикалық амалдардың теориясын түсіну, оны практикалық жолмен саналы меңгеру мәселелері шешіледі.
Дәстүрлі әдістемеде ауызша есептеулердің төмендегідей түрлерін жүргізу қабылданған.
Математикалық өрнектердің мәндерін табу.
Өрнектерді салыстыру.
Тендеулерді шешу.
Есептер шығару.
Жаңа жағдайда бұл жұмыстар жаңа мәнге ие болып, енді тек есептеп қана қоймай, қорытындылар жасауға үйренеді. Демек, талдау, жинақтау, салыстыру, байқау арқылы өз пайымын айтуға, ортаға салуға машықтанады.
1) бұл жағдайда салыстыруды төмендегідей етіп жүргізу
сұралады.
16D10+6 16D20-4
16П8+8 16П9+7
2) Әйнекшелермен берілетін теңсіздіктер енгізіледі.
8>П
8D>12
3) Математикалық зандарға негізделген теңсіздіктерді шешу.
Ю+бПб+10 10+4=4+П
17-7ПІ7-Ю 15-4>15-П
9+4D9+5 7+8<7+п
4) Атаулы сандарға қосу, азайту, салыстыруға берілетін
есептеулер.
6м П 60 дм 6м П 600 см
2 м+5...=...дм
Тәжірибеде ауызша есептеулерді орындау көрнекіліктер, карточкалар, ойындар арқылы ұйымдастыру қабылданған. Сондай-ақ сергіту сәттері, өлең-есеп, тірек схемаларын қолдану тиімді екендігін айта кеткіміз келеді.
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы математиканы пропедевтикалық бағытта оқытуды көздейді, сондықтан жоғары сыныптарда оқытылатын мазмұнмен сабақтастық байқалады. Білім берудегі мұндай тұтастық, жүйелілік математика пәні әдістемесіндегі басым бағыттардың бірі.
Ресей федерациясындағы, әсіресе аталмыш технологияның "отаны" Калмык республикасындағы жаңашыл педагогтар бұл технологияны математикада ғана емес, тіл сабақтарында да пайдаланудың мүмкігдігін қарастырып, тәжірибелер жинақтауда. Бастамаларды қолдай отырып, әрбір ұстазды педагогиканың осы сияқгы жетістіктерін жете меңгеруге шақырамын. Төмендегі математика сабағының үлгісіне назар аударыңыздар.
Достарыңызбен бөлісу: |