И. И. Жумагулов, А. А. Бегалина

Топырақты механикалық ӛңдеу тәсілдері

жүктеу 1,36 Mb.

Pdf просмотр

бет	114/222
Дата	16.01.2022
өлшемі	1,36 Mb.
	#32946

1 ... 110 111 112 113 114 115 116 117 ... 222

аг негиздери

Топырақты  механикалық  ӛңдеу  тәсілдері.
Бҧл  топырақ
ӛңдейтін  қҧралдармен,  машиналармен  ӛңдейтін  қабаттың  кескінін
(бітімін),  генетикалық  және  антропологиялық  әртҥрлі  сапалылығын
ӛзгертуге  бағытталынған  бойлық  бағыттағы  әсер  сипаты  мен  деңгейі.
Топырақты ӛңдеудің біршама тәсілі қолданылады.
Қайырмасыз  ӛңдеу  тәсілі
  –  топырақ  ӛңдейтін  қҧралдардың  және
машиналардың
жҧмыс
мҥшелерімен
топыраққа
генетикалық
кӛкжиектері мен қҧнарлылығы бойынша ӛңделетін қабатты тік бойымен
ӛзгертпей әсер ету. Топырақты қопсыту немесе нығыздау, ӛсімдіктердің
топырақ астылық бӛлігін кесу және топырақ ҥстілік бӛлігін сақтау ҥшін
жҥргізіледі.  Қайырымсыз  ӛңдеу  тәсілі  қайырмасы  немесе  шолақ  тҥрені
ағытылған  соқалармен,  жазықтілгіштермен,  параплау  соқаларымен,
чизельдермен  және  т.б.  топырақтың  ӛңдеу  қабатын  аудармай  ӛңдейтін
қҧралдармен жҥзеге асырылады.
Қайырып (аударып) ӛңдеу тәсілі
– топырақ ӛңдеуші қҧралдар мен
машиналардың  жҧмыс  мҥшелерімен  әсер  етіп,  ӛңдейтін  қабатты
толығымен  немесе  жарым-жартылай  аудару.  Топырақтың  әртҥрлі
сапалы  қабаттарын  немесе  генетикалық  кӛкжиектерін  тік  бойлап
орналасуын  ӛзгеруді  қопсытумен,  араластырумен,  ӛсімдіктердің
топырақ  астылық  мҥшелерін  кесумен,  оларды  және  тыңайтқыштарды
сіңірумен бірге жҥзеге асыру мақсатында жҥргізіледі. Топырақты бҧлай
ӛңдеу әртҥрлі соқалармен жҥзеге асырылады. Мҧны
жырту
дейді.

76

Топырақты  аудара  жырту  топырақтың  оңтайлы  жайласуын
(орналасуын), микробиологиялық ҥдерістердің белсенді жҥруін, ӛсімдік
ҥшін  оңтайлы,  су,  ауа  және  қоректік  режимдерінің  қалыптасуын,
тҧқымның  сапалы  себілуін  және  т.б.  қамтамасыздандырады.  Сонымен
бірге  ауылшаруашылық  дақылдарын  ӛсіру  және  олардың  ӛнімін  жинау
ҥшін атқарылатын бҥкіл жҧмыс кӛлеміне шығындалатын қуаттың 40 %
және еңбектің 25 % топырақты аудара жыртуға жҧмсалады.
Айналмалы  (роторлы)  тәсіл
  –  топырақ  ӛңдейтін  қҧралдардың
айналмалы  мҥшелерімен  әсер  етіп,  топырақтың  ӛңделетін  қабатының
жайласуындағы
және
қҧнарлылығындағы
айырмашылықтарды
болдырмау  мақсатында  топырақты  пәрменді  ҧсақтап  және  ӛсімдік
қалдықтары  мен  тыңайтқыштарды  мҧқият  араластырып,  біркелкі
топырақ қабатын қалыптастыру.
Құрама  тәсіл
  –  топырақтың  кӛкжиектеріне  және  қабаттарына
қайырмалы, қайырмасыз және айналмалы тәсілдерді әртҥрлі ҥйлесімде,
сондай-ақ әр мерзімде жҥзеге асырып, топырақты ӛңдеу.
Қазіргі  кезде  ауылшаруашылық  іссанасында  екі  негізгі,  негізінде
әртҥрлі  топырақ  ӛңдеу  тәсілдерін  қолданады:  аудара  (қайырып)  және
аудармай (қайырмай).
Ӛңдеу  тәсілдерін  қолдану  қойылған  міндеттерге,  климат
жағдайына,  топырақ  тҥртегіне,  оның  мәденилену  деңгейіне,  ӛсірілетін
дақылдың талаптарына, т.т. байланысты болады.

жүктеу 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 110 111 112 113 114 115 116 117 ... 222