Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 182/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) Бұл кемшіліктің болуы қазақ әде- биеттану ғылымының қазақ әдебиет  тарихын зерттеудің барлық пробле- малары мен принциптерін әлі толық  меңгере алмай жатқанын анық таны- тады. Ол оқулықтың үшінші бөлі- мінде Ғ. Қарашев, С. Торайғыров,  С. Дөнентаев шығармашылығын  зерт теуде де көрінеді.  Авторлардың үшінші дәуірді «ұлт- шылдық дәуірдің бас кезі» деп ата- уына біз жоғарыда сөз еткен С. Мұ- қановтың оқулығының әсері болған  секілді. Бірақ, бұл оқулықта А. Бай- тұрсынов, М. Жұмабаев, М. Дулатов,  Ж. Аймауытов алынып тасталып, тек  олардың осы кезеңге кірген ақын дар  шығармашылығына тигізген «зиян- ды салқыны» ғана аталып өткен.  ХХ ғасыр басындағы әдебиеттің  кескін-келбетін танытуға жасаған  шолуда дәуір шындығын, қазақ әде- биетінің даму процесіне әсер ет- кен ағартушылық, бұқарашылдық  идеяның мәнін аша отырса да, ав- торлар Сұлтанмахмұт, Ғұмар, Сә- бит үшеуінен басқа ақындарды бұл  дәуірге кіргізбеген. «Ұлтшыл-алаш- ордашылар» аталғандарды былай  қойғанда, М. Ж. Көпеев, С. Көбеев,  М. Сералин және тағы басқалары  атаусыз қалып қойған. Авторлар  С. Торайғыров шығармашылығын  сөз еткенде С. Мұқанов оқулығында  кеткен ұшқары пікірлерді түзете ке- ле соны тұжырымдар білдіргенімен,  сол кезеңде қазақ әдебиеті тарихы- ның «ұлтшылдық дәуірі» деп ата- лып жүрген кезеңге қалыптасқан  көзқарастың ықпалынан шыға алмай  қалған. Ғ. Қарашев шығармаларын  талдауда да осыны анық сезуге бо- лады. Ал С. Дөнентаев барынша әді- летті бағаланып, жаңа заманды жыр- лаудағы сәтті шығармалары аталып  өтіледі. Ғылыми зерттеудегі негізгі қарас- тырылған ақындар қазақ әдебиеті- нің ХІХ және ХХ ғасыр басындағы  дәуірлерінің көрнекті өкілдері бо ла  тұрса да, авторлардың басты мақса- ты ғылыми-педагогикалық талаптар- ға және әдебиетті мектепте тарихи  курс ретінде тереңдете оқытуға сай  тұрақты оқулық жасау болғандық- тан, орыс классиктерінен А. С. Пуш- кин, М. Ю. Лермонтов, А. И. Чехов,  Л. Н. Толстой, М. Горькийлердің  өмірі мен шығармашылығын таныс- тыруды жөн санаған. Бұл оқу  құралына қарағанда әдебиет хрес- томатияларына тән құбылыс. Хрес- томатияда көбіне көркем шығарма  мәтіні мол беріліп, оның маңызы  мен авторы жайында қысқаша тү- сініктемелер келтіру сипаты басым  болғандықтан, әдеби білім беруде  туысқан республикалар әдебиетінің  көрнекті өкілдерін таныстыру, клас- сикалық туындыларды өскелең ұр- пақтың эстетикалық рухани азы- ғына айналдыру педагогикалық та,  әдістемелік те жақтан тиімді еке- ні рас. Орыс классиктерінің өмірі  Ре по зи то ри й Ка рГ У 200 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз