Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 13/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары лық мұраның көптеген үлгілері жи- налды, жарияланды, ғылыми тұрғы- да зерттеу жұмысы қолға алына бас- тады. Бірақ, оларда ең құрығанда  қазақ фольклорының толыққанды  клас сификациясы да жасалған жоқ.  Сон дықтан С. Қасқабасовтың бұл пі- кірі шындыққа сай келмейді. Әдеби- тарихи, әдеби-теориялық бағыттағы  ғылыми-зерттеушілік ой-пікір өз са- лалары бойынша ізденістерге енді  қадам басып жатқан уақытта, фоль - клорды толық зерттеп біттік деу- ге болмайды. Фольклортануды әде- биеттану ғылымының пәндері қата- рына жатқызбағанымызбен, оны да  зерттейтін сол ұлттың әдеби-тарихи  және әдеби-теориялық бағыттағы ғы- лыми-зерттеушілік ой-пікірі екенін  ұмытпаған абзал. Біздің ойымызша,  қазақ фольклористикасы ғылымы- ның туып, қалыптасу кезеңі ХХ ға- сыр дың алғашқы жартысының ен- шісінде. Ал бұл кезеңде сол болашақ  зерттеу лерге ұласатын ғылыми із- деністер дің алғашқы соқпағы салын- ды, фольклорлық мұраның мол қоры  жасалды.  Фольклорлық мұраны жинап-жа- риялауда табысты қадамдар жаса- луына алғашқы қазақ баспасөзінің  қосқан үлесі аз емес. Орыс тілінде шы- ғып тұрған басқа да баспасөз орында- рымен қоса, «Дала уалаятының га- зеті» әдеби мұраны молынан жа- риялады. Бұлар әдеби ғана емес,  қо ғамдық және саяси-әлеуметтік  ой-пікірдің орталығы болды де- сек, артық айтқандық емес. «Жалпы  «Дала уалаятының газеті» 15 жыл  ішінде, шамамен 704 рет шыққан,  оның 331 номерінде фольклорлық  материалдар жарияланған» болса,  XІX ғасыр соңы мен ХХ ғасыр ба- сында бұл үрдіс ерекше қарқын  алды. Бұл дегеніміз ауыз әдебиетінің  қыруар байлығының хатқа түсіп,  зерттеушілік бағытта жұмыс жүр- гізіліп жатқанын көрсетеді. Сонымен  қатар, газет бетінде әдеби мұраны  жинап-жариялаудағы негізгі мақсат  туралы мәселенің бетін ашуға де- ген пікірталастың тууы да ұнамды  құбылыс болды. «Қыр баласының»  (Ә. Бөкейханұлы) фольклорлық шы- ғармаларды жариялаумен шектел- мей, әдебиет тарихына да көңіл ау- даруды ұсынып, ақын-жыраулар  шы ғармаларын бастыруды қолға алу  ке ректігі туралы ұсынысы әр түрлі  көзқарастағы пікір айтылуына себеп  болды. Ә. Бөкейханов ұсынысына бай- ланысты оны жақтап Х. Сеңгірбаев  және «Ш. Ч.» деген автордың, оларға  қарсы А. Шонаев, Е. Наурызбаев- тардың пікір білдіруі, әдеби мұраны  игеру мәселесі бүкіл халықтық си- пат ала бастағанын байқатады. Со- нымен қатар, газеттер әдеби білімді  насихаттауға, таратуға еңбек сіңірді.  Осы кезде жарық көрген кітаптар  мен оқулықтарға жазылған қысқаша  хабарлама, рецензия, әр түрлі сипат- Ре по зи то ри й Ка рГ У 26 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз