Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 22/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары ой-пікір айтарлықтай нәти жеге қол  жеткізгенін байқауға болады. Оны  анықтау үшін әдебиет тари хына,  оның көрнекті өкілдерінің шығарма- шылығына қатысты жинау-жария- лау, зерттеу саласындағы еңбектер- ді ұлттық әдебиеттану ғылымын  тудыруға тигізетін ықпалына орай  бірнешеге бөліп, қандай бағыттар- да жүргізілгенін білудің мәні зор.  Бұл біріншіден, әдебиет тарихын  зерттеудің арғы бастауларының қай- дан өріс алғандығын танытса, екін- шіден, ұлттық әдебиеттану ғылымы  туу дәуіріне классикалық мұраны  игеру барысында қандай дайын дық- пен келгендігін дәлелдейді. Біздің  ойымызша, классикалық мұраны иге- руде ғылыми-зерттеушілік ой-пікір  үш түрлі бағытта танылды. 1. Ғылыми бағалаушылық мәні ба- сым зерттеушілік ой-пікірлер. 2. Әдеби мұраны жинап-жариялау,  бастырып шығарудағы ізденістер. 3. Ғұмырнамалық сипаттағы зерт- теу лер (биографизм). Фольклорлық аңыз, әпсана, хикаят,  тарихи жылнамалар мен шежіре- лерде бірлі-жарым болса да әдебиет  өкілдерінің аталуы, халық ауызында  авторы белгілі ән-өлең, жыр-тол- ғаулардың жүруі бағалаушылық мән- дегі ой-пікірдің оянуына себеп бол- ды, олар туралы қызығушылықты,  өнер паздық тұлғасын танытуға де ген  ізденісті туғызды. Бұл келіп олар- дың халық тарихындағы, әдебиет пен  мәдениетіндегі орны қандай деген  бағыттағы түсіндірмелік зерттеулер  жасауға әкелді. Ең маңыздысы бұл –  бағыттағы ізденістер қазақ халқының  фольклордан бөлек әдебиеті бар екені  туралы танымдық мәні бар ұғым  тудырды. Рас, бұл бағыттағы ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің фольклор  мен әдебиеттің айырмасын анықтау- ға өресі жете бермеді. Оған әлі ерте  де еді. Сондықтан фольклор мен әде- биет тарихының мәселелері араласа  жүрді. Бұл бағыттағы мақалалар да  тарихи-этнографиялық сипаттың ба - сым болуы және сыншылдық-эсте- тикалық ой-пікір мен ғылыми-зерт- теу шілік көзқарастың қатар жүруі де  сондықтан. Алайда, қазақ әдебиеті  тарихының көрнекті өкілдері сөз  болуы барысында олар туралы ғы- лыми бағалаушылық мәндегі ой- пікір айтылмай қалмады. Әдебиет та- рихының нақты зерттеу нысанасына  айналмауынан бұл бағыттағы ой- пікір жалпыламалық мәннен аса  алмады. Бұл турасында орыс ғылымы  Л. М. Крупчанов: «Однако в истории  культурно-исторической школы был  период неосознанных, стихийных  тенденций, когда преобладала лите- ратуроведическая практика. Эта прак- тика наметилась еще в трудах пи - сателей и ученых XVІІІ века и ха- рак теризовалась двумя моментами.  Преж де всего – это был интерес к древ- нему периоду отечественной поэ- зии... Второй момент – интерес к на- Ре по зи то ри й Ка рГ У 36 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз