Бөлшектену. Моруланың пайда болуы

Бөлшектену. Моруланың пайда болуы. Бөлшектену зиготаның (ұрықтанған жұмыртқа) дамуының бастапқы кезеңін көрсетеді. Жұмыртқа клеткаларының центроильдары бар болғандықтан, олар мысалы, адамдарда ұрықтанғаннан 30 сағат өткеннен кейін зигота митоз жолымен бөлшектене бастайды. Адамда бөлшектену ұрықтанған жұмыртқаның Фаллопий түтігімен қозғала бастауымен басталады және жұмыртқа клеткасының үстіндегі сайшаға түседі. Алғашқы сайша екі клетканың-екі бластомерлердің, екіншісі-төрт бластомерлердің, үшіншісі-сегіз бластомерлердің және т.б. пайда болуына әкеледі. Зиготаның бірінен соң бірінің қатарланған бөлшектенуінен пайда болған клетка тобы морула (грекше morum -тұт жемісі) деп аталады.

• Морула сатысын жынысты жолмен көбейетін барлық көп клеткалы жануарлар өтеді. Қандай түрге жатуына қарай бөліну әрқалай жүреді. Радиальды (омыртқалылар, тікентерілілер), билатеральды (гребневиктер, кейбір хордалылар) жэне спиральды бөлшектену (немертиндер, сақиналы құрттар, көптеген моллюскалар) деп ажыратылады, бөлшектенудің бұл түрлері бөлшектенудің жазықтығына байланысты. Сондықтан олардың морулалары эртүрлі санды клеткадан тұрады. Сонымен қатар клеткалардың бір бөлігінен трофобласт деп аталатын құрылым қалыптасады, оның клеткалары ұрықты қоректендіреді және ферменттердің көмегімен оның жатыр қабырғасына енуін қамтамасыз етеді. Адамда моруланың жатыр қабырғасына ұсталуы ұрықтанудан 7 күннен кейін болады. Трофобласт клеткалары кейінірек ұрықтан босап қалады және жатыр ұлпаларын сұйықтықпен толтыратын көпіршікті құрайды.