7-тақырып. Жазықтықтағы түзу
Дәрiс мақсаты: Жазықтықта түзудің әртүрлі берілу тәсілдерімен таныстыру.
Дәрiс жоспары:
1. Екі нүкте арасындағы қашықтық.
2. Кесіндіні берілген қатынаста бөлу.
3. Сызық теңдеуі.
4. Жазықтықтағы түзу теңдеуі .
5. Түзулердің өзара орналасуы. Екі түзу арасындағы бұрыш. Нүктеден түзуге дейінгі қашықтық.
ОХУ жазықтығында А(х1;у1) және В(х2; у2) нүктелерінің ара қашықтығы мына формула бойынша табылады:
d = = (1)
АВ кесіндісін қатынасында бөлетін М(х;у), нүктесінің координаталары мына формулалармен анықталады:
, (2)
Дербес жағдайы: егер =1, яғни АМ=МВ болса , онда:
, (3)
Бұл жағдайда М(х;у) нүктесі АВ кесіндісінің ортасы болады.
Сызықтың әр нүктесінің х және у координаталары қанағаттандыратын және осы сызықта жатпайтын кез келген басқа нүктенің координаталары қанағаттандырмайтын екі белгісізі бар теңдеуі Оху жазықтығында сызық теңдеуі деп, аталады.
Сызық теңдеуiндегi х және у айнымалылары сызық нүктелерiнің ағымдағы координаталары деп аталады.
Ох осiнiң оң бағытынан (сағат тiлiне қарама-қарсы) берiлген түзуге дейiнгi ең кiшi бұрыш түзудiң көлбеу бұрышы ( ) деп аталады
Түзудiң көлбеу бұрышының тангенсi бұрыштық коэффициентi k деп аталады, яғни tg = k.
Ең қарапайым сызық – түзу. Оның түрлi берілу тәсілдерін қарастырайық:
Түзудiң бұрыштық коэффициентімен берілген теңдеуі: у = k·х + b (4)
2) Түзудiң белгілі бағытта берілген нүкте арқылы өтетін теңдеуі:
у- у1= k(х -х1) (5)
Екі нүкте арқылы өтетін түзу теңдеуі:
(6)
4) Түзудiң кесіндiдегі у теңдеуі:
(7)
мұнда a және b – түзудің сәйкес Ох және Оу координата осьтерінен қиятын кесінділері.
Түзудің жалпы теңдеуі:
Ах+Ву+С= 0, мұнда А,В,С – кез келген сандар. (8)
Түзу теңдеуiнiң дербес жағдайлары:
ә) С=0 болса, онда у = х – түзу координат басынан өтеді;
а) В=0 болса, онда х = = а – түзу Оу осіне параллель;
б) А=0 болса, онда у = = b – түзу Ох осіне параллель;
в) В = С =0 болса, онда х=0 – Оу осі;
г) А =С =0 болса, онда у=0 – Ох осі.
Егер екі түзудің k1 ,k2 бұрыштық коэффициенттері белгілі болса, онда осы түзулердің арасындағы бұрышы мына формуламен анықталады:
(9)
Түзулердің параллельдік белгісі:
k1=k2 немесе а1/а2= в1/в2 (10)
Түзулердің перпендикулярлық белгісі:
k2=-1/k1 немесе а1а2 + в1в2=0 (11)
М0(х0;у0) нүктесінен ах+ву+с=0 түзуіне дейінгі ара қашықтық: (12)
Достарыңызбен бөлісу: |