Газ тектес, сұйық және қатты денелердiң қасиеттерi

§ 2.1 Қаныққан және қанықпаған булар

Буланған молекулалардың белгiлi бiр бөлiгi хаостық (ретсiз) қозғалыс жасай отырып қайтадан сұйық бетiне түсуi және оның молекулаларына айналуы керек. Соныменен, булану процессiмен қатар бiрмезгiлде конденсация деп аталатын керi процесс те жүредi.

Бетi ашық ыдыстағы сұйықтың булану процесi конденсация процесiнен басым болып келедi. Ал бетi жабық ыдыста сұйық пен будың арасында, булану процесi мен конденсация процесстерi бiрiн-бiрi толықтыратындай, динамикалық тепе-теңдiк орнайды. Өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдiкте болатын буды қаныққан бу деп атайды.

Температура тұрақты болған жағдайда қаныққан будың қысымы оның алатын көлемiне байланысты болмайды.

Егер сұйықтың булануы конденсациядан басым болса немесе сұйық толық буланып кетсе, онда оның устiндегi буды қанықпаған бу деп атайды. Буларға, тек бу қанықпай тұрған жағдайда ғана, идеалды газдар үшiн орныққан заңдарды қолдануға болады.

§ 2.2 Ауаның салыстырмалы және абсолюттi ылғалдылығы.Шық нүктесi

Жер атмосферасындағы су буының бар екендiгiн сипаттайтын шама ылғалдылық деп аталады.

2.1-сурет

Берiлген жағдайдағы 1м³ ауа құрамындағы су буларының массасы ауаның абсолюттiк ылғалдылығы f деп аталады (2.1,2.2 - суреттер). Әдетте оны CИ өлшем бiрлiк жүйесiнде емес г/м³ бiрлiгiмен өрнектейдi:

f = ρ_бу(г/м³) ≈ P(мм. сынап бағанасы бойынша).

2.2-сурет

Бұл жерде су буының қысымы деп оның үлестiк қысымын айтады, яғни атмосфераны құрайтын – азот, оттегi және т.б. компоненттерi жоқ , болғандығы су буының жасайтын қысымы.

Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы φ деп ауадағы су буының қысымы p-ның атмосфералық температурадағы судың қаныққан буының қысымы p_k – ға қатынасына тең шаманы айтады.

φ = (p/p_k)· 100 % (2.1)

p_k шамасының мәндерi белгiлi сәйкес кестелерден анықталады. Ауаның температурасы төмендеген сайын оның салыстырмалы ылғалдылығы артады, себебi неғұрлым ауаның температурасы төмен болса, соғұрлым су буы қанығуға жақындай түседi.

Салыстырмалы ылғалдықты өлшеу үшiн арнайы психрометр деп аталатын прибор қолданылады.

Салқындату барысында (процесiнде) бұрын қанықпаған бу қаныққан буға айналатын температура шық нүктесi деп аталады. Шық нүктесiне тең температурада атмосферадағы су буы конденсациялана бастайды. Тұман пайда болып, шық түседi, қатты дене беттерi терлей бастайды.

жүктеу 397,8 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: